Uot 81. 373. 47 BƏDİİ ƏSƏRLƏRİn diLİNDƏ DİalektizmləRİn yeri VƏ MÖvqeyi

 
UOT 398 
 
AŞIQ SÜMMANİNİN BİR DİVANİSİNDƏ TƏSƏVVÜF SİMVOLİKASI 
 
MƏMMƏDOV AVTANDİL İSRAFİL oğlu  
Sumqayıt Dövlət Universiteti, dosent 
e-mail: [e-mail] 
 
Açar sözlər: aşıq poeziyası, sufi, divani, Tanrı, klassik ənənə 
Klassik aşıq şeirinin ən yaxşı ənənələrini davam və inkişaf etdirən Aşıq Sümmani yaradıcılığa 
mürəkkəb bir sosial-siyasi və tarix-mədəni şəraitdə başlamışdır. Hələ gənc yaşlarında ikən doğulub 
boya-başa  çatdığı  Şərqi  Anadolunun  Qars,  Ərzurum,  Ərdahan  və  digər  bölgələrinin  rus  ordusu 
tərəfindən işğalını  görən, sevdiyi Gülpərinin eşqi ilə diyar-diyar dolaşıb ölkələr keçən bu qüdrətli 
saz-söz sənətkarı öz yaradıcılığı ilə doğma xalqının əsil tərcümanı olmuşdur. Poeziyasında yüksək 
sənətkarlıqla əks olunan ayrılıq,  həsrət,  iztirab və həyəcanlar, mənəvi  sarsıntılar, dərd, möhnət və 
sair  kimi  motivlər  yuxarıda  qeyd  etdiyimiz  həmin  hadisələrlə,  aşığın  fərdi  yaşantıları  ilə  sıx 
bağlıdır.  Bu  baxımdan  Aşıq  Sümmani  həm  lirik  poeziyasında,  həm  də  dastan  yaradıcılığında 
özünəməxsus  sənət  ənənələri,  ədəbi  keyfiyyətlrəi  ilə  seçilən  bir  xalq  sənətkarıdır.  Türk  şeir 
ənənəsində  bu  ustad  aşığın  yaradıcılığı  həm  aşıq  ədəbiyyatı,  həm  də  klassik  Şərq  poeziyası 
kontekstində  incələnib  tədqiq  olunmalıdır.  Çünki  Aşıq  Sümmani  bir  tərəfdən  bütün  mahiyyəti  ilə 
xalq  şeirinə,  ozan-aşıq  sənətinin  qədim  köklərinə  bağlıdırsa,  digər  tərəfdən  o,  klassik  poeziyadan 
yaradıcı şəkildə bəhrələnən və bu istiqamətdə gözəl sənət örnəkləri  yaradan aşıq-ozandır. Üçüncü 
bir  tərəfdən  Aşıq  Sümmaninin  yaradıcılığı  Azərbaycan-Anadolu  aşıq  mühitinin  ortaq  ənənələrini, 
qarşılıqlı  sənət  əlaqələrini,  bu  əlaqələrin  forma  və  üsullarını,  onun  keçmişdən  gələcəyə  bağlanan 
spesifik cəhətlərini öyrənmək baxımından daha çox əhəmiyyətlidir. Belə bir əhəmiyyət kəsb edən 
problem  ədəbi-fəlsəfi  və  mədəni-estetik  mahiyyəti  ilə  Aşıq  Sümmani  yaradıcılığını 
səciyyələndirməyə imkan verir.  
Bəllidir  ki,  Aşıq  Sümmaninin  zəngin  yaradıcılığının  əsas  hissəsini  onun  lirik  şeirləri  təşkil 
edir.  Türkiyə  folklorşünaslığında  Sürəyya  Rauf,  Dilavər  Düzgün,  Ziyaəddin  Fəxri  Fındıqoğlu, 
Xeyrəddin  Rayman,  Abdulqədir  Erkal  və  digər  alimlər  Aşıq  Sümmaninin  yaradıcılığı  haqqında 
müxtəlif  səpkili  araşdırmalar  aparmış,  aşığın  lirik  poeziyasını  forma  və  məzmun  xüsusiyyətlərinə 
görə təsnif etməyə cəhd göstərmişlər. Məsələn, ustad aşığın ardıcıl tədqiqatçılarından olan A.Erkal 
özünün  sonuncu  araşdırmasında  Aşıq  Sümmaninin  lirik  şeirlərinin  janrlarına  görə  aşağıdakı  kimi 
qruplaşdırmışdır: 
a)
 
qoşmalar; b) səmailər (gəraylılar); c)divanilər; d) dastanlar; [1, 19-22] 
Öncə  qeyd  etmək  lazımdır  ki,  “divanilər”  başlığı  altında  A.Erkal  Aşıq  Sümmaninin  əruz 
vəznində yazdığı şeirləri nəzərdə tutur. Məlumdur ki, Aşıq Sümmaninin divanından bu günümüzə 
21 qəzəl, 14 divani, 3 müsəmmə və 2 müstəzad gəlib çatmışdır. 
A.Erkal aşığın divanilərindən bəhs edərək yazır: “Əruzun “failatün, fəalatün, failatün, failün” 
qəlibində  yazılan  şeirlərə  saz  şairləri  (aşıqlar-A.A.)  divani  adını  vermişlər.  Çünki  divanilır xüsusi 
melodiya ilə oxunur. Ərzuruma xas bir məqam olan “tatyan” məqamı on beşlik divanilərlə oxunur. 
Sümmani  “tatyanı”  ən  yaxşı  oxuyan  aşıqdır.  Hətta  xalq  arasında  bu  məqamın  Sümmaniyə  aid 
olduğunu söyləyənlər də vardır” [1, 22]. 
A.Erkalın açıqlamasından göründüyü kimi, Aşıq Sümmani əruzda yalnız divanilər yazmamış, 
həm də bu janrda  yazdığı şeirlərin mahir ifaçısı olmuşdur. Araşdırıcıların  qənaətinə görə “tatyan” 
termini “dadlı dil”, “dadlı söyləmə” və yaxud “şirin dil”, “şirin söyləmə” anlamını ifadə edir.  
Aşıq  Sümmaninin  divanilərinin  demək  olar  ki,  hamısı  dini-ürfanı  məzmun  daşıyır.  “Ələst”, 
“yezdan”,  “dərvişan”  “ləbbeyk”,  “mövlan”,  “rahi-təriqət”,  “piri-muğan”  və    sair  kimi  sufi 
Sumqayıt Dövlət Universiteti – “ELMİ XƏBƏRLƏR”– Sosial və humanitar elmlər bölməsi 
Cild 12                       № 2                   2016 
  

 
29 
 
terminləri,  kod  və  işarələr  aşığın  divanilərinin  təsəvvufi  mahiyyətini  müəyyənləşdirir.  Sümmani 
sakral informasiyanı ilahi eşqin cazibəsinə düşən sufi yolçunun simasında ümumiləşdirərək özünün 
kimliyini nişan verir. Bu informasiya mistik səciyyə daşımır, əksinə haqqa qulluq edən sənətkarın 
ürfani dünyagörüşünün başlıca cizgilərini işarələyir: 
İstədi Əhməd, əlbəttə, verir sultanımız, 
Ələstü-bəzmində iqrar eylədi ərvahımız, 
Həmd olsun, həmdü sənalar Haqqa doğru rahımız,  
Bəzmü-təriaət içində dərvişan derlər bizə. [1, 391] 
Mürəkkəb  sufi  terminologiyası  ilə  yüklənmiş  bu  bənddə  Aşıq  Sümmaninin  dini-fəlsəfi 
dünyagörüşü  bütün  zənginliyi  ilə  oxucunu  heyrətləndirir.  Çünki  bəndin  hər  bir  misrası  sufi 
semantikanı  əks  etdirir.  Məlumdur  ki,  Əhməd  kəlməsi  “Qurani-Kərim”də  peyğəmbərimiz 
Məhəmmədin adını ifadə edir. Müqəddəs kitabımızın “Səf” surəsinin altıncı ayətində İsa peyğəmbər 
İsrail oğullarına müraciətlə demişdi: “Həqqitən mən özümdən əvvəl nazil olmuş Tövratı təsdiq edən 
və  məndən  sonra  gələcək  Əhməd  adlı  bir  peyğəmbərlə  (sizə)  müjdə  verən  Allahın  elçisiyəm”  [2, 
570].  O  da  bəllidir  ki,  Məhəmməd  sözünün  mənası  “ən  çox  həmdi  səna  olunmuş,  öyülmüş” 
deməkdir ki,  örnək  gətirdiyimiz bəndin  üçüncü  misrasında “haqqa doğru rah (yol,  məslək) tutan” 
Aşıq Sümmani həmin sufi semantikanı özünəməxsus şəkildə poetikləşdirmişdir. Təriqət məclisində 
dünya malından əl çəkib dərviş olması ilə fəxr edən Aşıq Sümmani  “ələstü-bəzmində iqrar eylədi 
ərvahımız”  misrası  ilə  mürəkkəb  bir  dini-fəlsəfi  bilgini  ifadə  etmişdir.  Təsəvvüf  təliminə  görə, 
dünya  yaradılmamışdan  əvvəl  maddi  varlıqların  ruhları,  başqa  sözlə  ruhlar  aləmi  yaradılmışdır. 
Quranın  “Əl-əraf”  (“Sədd”)  surəsindən  aldığı  biligini  Sümmani  qeyd  etdiyimiz  misrada 
kodlaşdırmışdır.  Həmin  kodun  mənasını  açmağa  çalışsaq  aydın  olur  ki,  Allah  ruhlar  aləmini 
yaratdığı  zaman  onlara  xitabən  “mın  sizin  Rəbbiniz  deyələmmi?-deyə,  soruşmuş,  bəli  “sən  bizim 
Rəbbimizsən”  cavabını  almışdır.  Bu  ilahi  məqamı  təsdiq  və  qəbul  edən  insan  dünyaya  gəldiyi 
zaman öz vədinə, əməl etməli verdiyi sözə sadiq qalmalıdır. Ona görə də uca Yaradan  sözündən 
qaçmasın deyə ruhları bir-birinə şahid tutmuşdur ki, qiyamət günü onlar “biz bundan xəbərsiz idik”-
deməsinlər.  
Divaninin  sonrakı  bəndlərində  də  Aşıq  Sümmani  həmin  uca  məqamı  sufi  işarələrlə 
simvollaşdırır. “Ta əzəl ləbbeyk kəlamı söylədi lisanımız”-deyə ulu Tanrıya ilk andan, yaradılışın 
ruh  kimi  mövcud  olduğu  zamandan  tapındığını  ifadə  edir.  Misradakı  “ləbbeyk”  sözü  ustad 
sənətkarın  bir  sufi  yolçusu  kimi  öz  əqidəsinə  sədaqətini  qəti  şəkildə  nümayiş  etdirir.  Yəni  əsli 
ərəbcə  olan  “ləbbeyk”  sözü  “bəli”,  “əmr  sizindir”,  “hazıram”  mənalarını  ifadə  edir  ki,  [2,  313] 
Sümmani  bu  kəlməni  müqəddəs  kəlam,  ilahi  vəhy  kimi  qəbul  edərək  dilinin  əzbəri  olduğunu 
bildirir.  
Cəmi  dörd  bənddən  ibarət  olan  “Bizə”  rədifli  bu  divaninin  üzərində  bir  qədər  ətraflı 
dayanmağımızın müəyyən səbəbi vardır. Birincisi, əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi, Aşıq Sümmaninin 
divaniləri  təsəvvüf  poeziyasının  mürəkkəb  rəmz  və  işarələri  ilə  çox  zəngindir.  Ona  görə  də  bu 
divanilərin elmi təhlilini vermək üçün sufi  rəmzlərin, kod və işarəlrin ürfani semantikasını açmaq 
çox vacibdir. 
Ikinci  bir  tərəfdən,  fikrimizcə  Aşıq  Sümmani  çətin  analaşılan  sufi  terminlərindən  və 
simvollarından istifadə etməklə el məclislərində, aşıq deyişmələrində özünün nəyə qadir olduğunu 
nümayiş  etdirmək  iştəmişdir.  Aşığın  divanilərinin  zəngin  və  mürəkkəb  məzmunu  həm  də  janrın 
tələbləri  ilə  bağlıdır.  Bu  janrın  özünəməxsus  xüsusiyyətlərindən  bəhs  edərkən  folklorşünas 
M.Həkimov  yazır  ki,  “divani  aşıqların  ən  çox  müraciət  etdiyi  şeir  şəkilidir.  Divani  şeir  şəkilində 
poetik  çağırış,  hikkə,  zabitənəlik,  rəqibi  çıxılmaz  vəziyyətə  salmaq,  divan-dərə  qurmaq,  tərəf-
müqabilə  meydan  oxumaq  əhval-ruhiyyəsi  güclüdür.  Divani  aşıq  sənətində  istər  şeir  növü  kimi, 
istər havaçata oxunuşu cəhətdən dalbadal, rəqibə diqtə baxımından aşıq himnidir, aşığın qənimidir” 
[4, 459]. 
Aşıq  Sümmaninin  “Bizə”  rədifli  divanisinin  poetik  məzmunu  M.Həkimovun  nə  qədər  öz 
Məmmədov A.İ. 
 

 
30 
 
mülahizəsində haqlı olduğunu sübut edir. Şeirin bütün bəndlərində olduğu kimi, sonuncu bəndində 
də  ürfani  motivlər  aparıcı  mövqedə  durur.  Sufi  məzmunlu  sözlər  Sümmaninin  dini-ürfani 
dünyagörüşünün  istiqamətlərini  müəyyənləşdirməklə  bərabər,  onun  mənəvi  əzəmətini,  kamillik 
dərəcəsini də tutarlı şəkildə ifadə edir: 
Həzrəti Adəmi safi ah ta əzəl əslimiz, 
Əcdadımız həzrərti piri-muğandır ustadımız, 
Səbavətdan sorsalar bizə Hüseyndir adımız, 
Aşiqanlar zümrəsində qul Sümman derlər bizə. [1, 392] 
Bir  təriqqət  yolçusu  kimi  Sümmani  bu  bənddə müxtəlif  rəmzlər  vasitəsilə  özünün  kimliyini 
nişan verir. Bəşər övladı olaraq əcdadının Adəm peyğəmbərə bağlılığını ifadə edən ustad sənətkar 
“piri-muğandır  ustadımız”-deyə  təvazökarcasına  bir  ustada  qulluq  etdiyini  bildirir.  “Təsəvvüf 
ədəbiyyatında piri-muğan daha çox təriqət piri, başçısı, qurucusu mənasını ifadə edir” [3, 253]. Sufi 
təliminə  görə,  “piri-muğan”  mürşiddir.  Aşıq  Sümmani  mənsub  olduğu  təriqətin  mürşidinə  qulluq 
etdiyi, özünü bir mürid məqamında gördüyü üçün qürur hissi keçirir. Sufi təlimindən gələn bu cür 
daxili  təmizlik  və  təvazökarlıq  hissi  onun  mənəvi  kamilliyindən  xəbər  verir.  Fikrimizcə,  burada 
“ah”  sözünün  sufi  semantikasını  da  incələməyə  ehtiyac  duyulur.  Məlumdur  ki,  sufi  yolçu  mürid 
mərtəbəsində  Allaha  qovuşmaq  üçün  öz  iradəsini  tamamilə  ona  təslim  edir.  İlahi  məhəbbətə 
qovuşmağa, uca Tanrıya tapınıb sığınmağa can tan mürid ürfan sınaqlarından keçərək dönə-dönə ah 
çəkir.  Məhz  bu  sınaqlarda  “ah  atəşi  göylərə  yüksəlir  və  Allah  mərtəbəsinə  çatır.  Aşiq  bəzən  elə 
atəşli ah çəkir ki, onun atəşindən göydə ulduzlar, ay və günəş tutuşub yanır. Bu səbəbdən onlar işıq 
saçıb parlayırlar” [2, 22]. 
Aşıq Sümmani “həzrəti Adəmi safi ah ta əzəl əslimiz”-deyərkən bir bəşər övladı kimi özünün 
Adəm peyğəmbər nəslindən törədiyini, həqiqi eşq yolçuluğunda “qul Sümmani” titulunu daşıdığını 
fəxrlə ifadə edir. Divaninin sonuncu-“aşiqanlar zümrəsində qul Sümman derlər bizə” misrası “tanrı 
qarşısında bəndə miskinliyini göstərir: aşiqin tanrının qulu olduğunu bildirir”[5, 133]. 
Bu  ürfani  dünyadgörüşü  istər  klassik,  istərsə  də  aşıq  poeziyasında  sufi  təliminin  başlıca 
prinsiplərindən birini işarələyir. Allaha tapınıb ona qovuşmayınca ilahi eşq yolçusu özünü “miskin”, 
“qərib”,  “qul”  sayır.  Örnək  gətirdiyimiz  misrada  Aşıq  Sümmani  bu  sufi  ənənəyə  sədaqətini 
poetikləşdirmişdir.  
Qeyd etdiyimiz kimi Aşıq Sümmaninin yaradıcılığı, o cümlədən divaniləri özünün sufi-ürfani 
məzmunu ilə təsəvvüf şeirinin dərin qatlarına bağlıdır. Aşığın  yalnız bir divanisinin-“Bizə” rədifli 
şeirinin sufi semantikası da bunu aydın şəkildə göstərir. 
Elmi  yeniliyi:  Aşıq  Sümmaninin  divani  yaradıcılığında  dini-ürfani  semantikasının 
araşdırılması ilə bağlıdır.  
Tətbiqi əhəmiyyəti: Təriqət poeziyasının öyrənilməsində, aşıq ədəbiyyatının tədqiqində əlavə 
mənbə kimi istifadə oluna bilər. 
 
ƏDƏBİYYAT 
1.
 
Erkal A. Aşık Sümmani. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2007, 494 s. 
2.
 
Pala İ. Ansiklopedik divan şiiri sözlügü. I-II c. Ankara: Akçağ Yayınları, 1990, 554 s. 
3.
 
Hacıyeva M., Rıhtım M. Folklor və yazılı ədəbiyyat sözlüyü. Bakı: Nurlan, 2009, 330 s. 
4.
 
Qasımlı M. Ozan-aşıq sənəti. Bakı: Uğur, 2007, 304 s. 
5.
 
Həkimov M. Aşıq sənətinin poetikası. Bakı: Səda, 2004, 609 s. 
 
 
 
 
 
 
Aşiq Sümmaninin bir Divanisində təsəvvüf simvolikası 
 

 
31 
 
РЕЗЮМЕ 
СИМВОЛИКА ТАСАВВУФ В ОДНОМ ДИВАНИ АШУГА СУММАНИ 
Мамедов А.И.  
 
Ключевые слова: ашугская поэзия, суфи, дивани, Всевышний, классическая традиция 
Поэзия  Ашуга  Суммани,  одного  из  замечательных  представителей  ашугской  среды 
Агбаба-Чылдыр,  основана  на  глубокой  философии.  В  статье  анализируются  суфийская 
семантика  дивани  «К  нам»  (“Bize”),  ряд  тасаввуфских  терминов,  дано    объяснение 
суфийским символам и кодам. 
 
SUMMARY 
TASAWWUF SYMBOLICS IN A DIVAN  BY ASHUG SUMMANI 
Mammadov A.I. 
 
Key words: ashug poetry, sufi, divan, the God, classical tradition 
One  of    the  powerful  representatives  of  ashug  environment  of  Aghbaba-Childir    Ashug 
Summani`s poetry is  based  on deep layers with its urfani-philosophical essence. Sufi semanitcs of  
divan “Us”  (“Bize”)  has been investigated,  a number of tasawwuf terms,  sufi symbols and  codes 
worked in this poem have been explained and analyzed.  
      
 
 
Daxil olma tarixi: 
İlkin variant 
22.02.2016 
 
Son variant 
01.06.2016 
 
 
 
Məmmədov A.İ. 
 

 
32 
 
 
UOT 82-131 
 
INDIAN FEASTS IN HENRY WORDSWORTH LONGFELLOW’S 
“THE SONG OF HIAWATHA” 
 
NIGAR VALISH ISGANDAROVA 
Sumgayit State University, professor 
NIGAR SHAMIL ALIZADEH 
Gafgaz University, Master student 
e-mail: [e-mail] , [e-mail] 
 
Key  words:  Northern  Americans,  folk  motives,  feasts,  dress,  food,  songs,  dance,  stories, 
amusements 
The article deals  with the feasts  held by the Native Northern Americans  and the richness  of 
their culture and uncovered sides of their way of life. From many historical and literary sources it 
is available to get information about how the Native Americans celebrate their special days. In this 
article Indian feasts will be discussed with Henry Wordsworth Longfellow’s descriptions in his most 
influential  work  “The  song  of  Hiawatha”.  Henry  Wordsworth  Longfellow  perfectly  introduces 
Indian celebrations, special foods and their amusements through words of poetical spirit. 
 
There  are  too  many  people  living  on  the  Earth,  walking  on  the  same  ground,  breathing  the 
same air and drinking water of the same planet.  Though people of different  nations  visually seem 
identical, because they are humans, every nation has their own culture, customs and traditions. Each 
nation has its own way of interpreting the history of the world. How the world became the place we 
live; which magical powers made it possible for people to live on it. This is not the only subject on 
what nations culturally debate. So to observe all of these nations one by one would be very difficult 
for any person. Even a lifetime of one man is not enough to study all of them. The purpose of this 
article  is  to  give  a  little  information  that  is  known  to  humanity  about  one  of  the  most  mighty 
nations,  The  Native  Americans.  The  history,  manners  and  traditions  of  Native  Americans  have 
always  been  one  of  the  most  discussed  subjects  through  the  world.  There  are  hundreds  of  Native 
Americans,  Indian  tribes,  and  all  of  them  differ  one  from  another  in  their  languages  and  cultures. 
The common thing that they share is rich oral tradition. The Indians have stories that have passed 
through generations by means of oral language. These stories are the ways of recording the history, 
culture and beliefs of each nation. Among these stories there are  of creation of the world, people’s 
settling in the world, how they learned to survive and who taught them to live, and etc. Many films 
and  cartoons  have  been  directed  about  Native  Americans.  Because  their  way  of  life,  stories  of 
deeds,  magical  powers,  religion,  dresses  and  other  manners  and  traditions  have  always  been 
interesting both for adults, and for the children as well. So literature couldn’t stay silent, and from 
time  to  time  there  appeared  many  short  stories,  novels,  poems  on  Indian  theme  in  different 
literatures. The most significant work on Indian theme is “The Song of Hiawatha” written by Henry 
Wadsworth Longfellow. The poem preserves the spirit and memorizes the life of American Indians, 
mainly  the  Northern  American  Indians.  Longfellow  describes  the  traditions  and  customs  of 
aborigines  with  great  enthusiasm.  Among  these  traditions  are  the  Indian  feasts,  food  and 
amusements shown by the poet with a high degree of accuracy.  
It  was a common custom to  give a  feast  among the  Indians.  Indian  youth have always been 
competing  with  each  other  in  fighting,  haunting,  and  daily  life  [6,  46].  They  seemed  to  try  to 
achieve their best that they could swagger in their tribe. Successes of boys always were occasions 
for feasting and celebrations. If one Indian was more fortunate in the hunt among the others, then 
Sumqayıt Dövlət Universiteti – “ELMİ XƏBƏRLƏR”– Sosial və humanitar elmlər bölməsi 
Cild 12                       № 2                   2016 
  

 
33 
 
the  spoil  was  set  aside  for  a  feast  [3,  31-32].  Then  a  great  feast  took  place  and  the  meals  for  the 
banquet were prepared from that spoil. This tradition is given in “The song of Hiawatha” with large 
descriptions of an Indian feast. When Hiawatha reached his adolescence, the old story teller and old 
Nokomis sent him to his first hunting. As he was a strong youth, he had to prove his strength and 
bring  food  to  his  wigwam  as  for  the  Indians  hunting  and  fishing  was  very  serious  business.  The 
Indian man played a great role in his family; he was the head of the family. The comfort and peace 
of an Indian family depended on the man’s success.  
As  we  mentioned,  hunting  was  a  part  of  the  Indian  life.  Before  the  Indian  men  learned 
cultivating the land, hunting and fishing were the only ways of getting food. As hunting was much 
needed,  people  had  to  be  successful  in  their  work.  When  Hiawatha  killed  his  first  deer,  Nokomis 
gave a great feast in his honor. All the people were invited to his feast. All praised Hiawatha for his 
strong heart and success. People called him “Strong Heart” and “Soan-ge-taha” [5, 32]. 
The next feast in the poem was given after Hiawatha’s killing The Great Pearl-Feather. The 
Pearl-Feather was a great magician, Manito of  Wealth and Wampum. He was the great threat for the 
Indian people. The Pearl-Feather lived in the fen-lands, and was guarded by The Kenabeek, the great 
serpents.  He  was  the  one  who  was  sending  fever  from  marshes,  pestilential  vapors,  and  poisonous 
exhalations. The Pearl-Feather was sending diseases and death to the people, and he was the murderer 
of  Nokomis’s  father.  Hiawatha  went  with  a  great  feeling  for  revenge  of  his  grandfather  and  for 
escaping his people from this hazard. Killing the Peral-Feather, Hiawatha saved his people from the 
fever and diseases. He took all the wealth of the magician and brought it to his people. He took all his 
wealth  of  skins  and  wampum,  furs  of  bison  and  beaver,  sable,  ermine,  wampum  belts,  strings, 
pouches, silver-headed arrows to the village. The people welcomed him with songs and dances. They 
made a great feast to his honor and praised him. People were very joyous and thankful to Hiawatha 
for  saving  their  lives  and  for  bringing  peace  to  their  village.  There  would  be  no  disease  and  fever 
among  the  people  anymore  with  the  death  of  the  Pearl-Feather.  The  village  was  now  in  safety. 
Hiawatha shared all the wealth that he brought equally among his people. People cried “Honor be to 
Hiawatha!” and he deserved it with his bravery and being generous towards his people [5, 70-78]. 
Another  interesting  and  important  feast  was  The  Feast  of  Mondamin  which  is  mentioned  in 
the poem. Everything begins with Hiawatha’s fasting. The main food that Indians could get, as we 
mentioned  before,  was  from  hunting.  If  they  didn’t  hunt,  they  didn’t  have  anything  to  eat.  This 
matter worried Hiawatha. He looked upon the sturgeon, pike, herring; he looked upon the fruits and 
thought why people should depend upon only these foods. Hiawatha understood that people had to 
know another way of getting food, which would be forever. Hunting cannot be the only basis of life. 
He was  searching for it and praying not  for himself, but  for his  people. Seven days  and nights  he 
was  fasting  and  praying  not  for  greater  skill  in  hunting,  not  for  triumph  in  the  battle,  but  for  the 
profit  of  the  people  and  advantage  of  the  nations.  On  his  fourth  day  of  fasting,  Mondamin  came 
there  and  gave  a  chance  to  Hiawatha  to  get  what  he  prayed  for.  Three  days  he  wrestled  with 
Mondamin,  despite  being  tired,  hungry  and  thirsty.  With  the  triumph  over  Mondamin,  Hiawatha 
achieved  his  dream.  Finally,  he  placed  Mondamin  in  his  grave,  didn’t  let  anyone  or  anything  to 
disturb  him  to  sleep  and  break  his  peace.  Until  the  summer  ended,  the  maize  grew  up  from  the 
ground over the Mondamin’s grave. Hiawatha got what he prayed for. When the autumn came, they 
gathered  all  the  ripened  maize  and  gave  the  first  Feast  for  Mondamin.  It  had  to  be  a  feast  of  all 
nations  because  finally  they  got  a  food  forever.  The  Feast  of  Mondamin  was  given  to  thank  The 
Great  Spirit,  for  his  being  so  kind  to  the  nations  and  sending  them  such  a  perfect  gift  [5,  42-50]. 
Since then each autumn they held this feast [7, 139-140]. The traces of the Mondamin Feast we can 
see  in  the  Thanksgiving  Holiday.  This  holiday  is  held  in  America  in  autumn  every  year  to  show 
people’s  gratitude  to  God  for  giving  them  food.  Many  people  believe  that  the  origin  of 
Thanksgiving  Day  goes  to  the  harvest  celebration  of  pilgrims  in  Plymouth,  Massachusetts.  They 
celebrated  it  for  rain  that  ended  a  drought,  and  they  were  saved  from  hunger.  But  in  the  poem 
İsgandarova N.V.,  Alizadeh  N.Sh. 
 

 
34 
 
Longfellow  writing  about  the  Mondamin  Feast,  assures  that  the  real  origin  of  Thanksgiving  Day 
goes  back  to  The  Indians.  Anyway  this  holiday  is  a  traditional  day  for  all  American  families  and 
they often have great meals which include a turkey, potatoes, cranberry sauce, gravy, pumpkin pie 
and vegetables [8]. 
The greatest feast given in the poem is Hiawatha’s wedding-feast. Each nation has different 
wedding  traditions.  Weddings  in  all  cultures  were  always  an  interesting  issue.  In  the  “Song  of 
Hiawatha” Longfellow introduces us the Indian wedding feast. We get more acquainted with their 
food dance, way of feasting from the Hiawatha’s wedding feast. Hiawatha’s marriage had a special 
purpose. As he was a prophet sent to his nation, he didn’t do anything only for himself. His every 
deed  served  to  his  nation.  Also  his  marriage  served  for  bringing  peace  to  his  people.  When 
Hiawatha expresses his desire to marry, Nokomis warns him. She advices him to marry a maiden of 
his  nation,  and  not  bring  a  girl  from  other  tribe  to  his  wigwam.  But  it  was  too  late  to  warn 
Hiawatha, because he had already chosen his maiden who was not from their tribe. She was  from 
the tribe of Dakotas, the enemies to Ojibways. He wanted to unite the two nations and hoped the old 
feuds would be forgotten. The most interesting tradition before the wedding is Hiawatha’s wooing 
his maiden, Laughing Minnehaha. He takes his way towards the lands of Dakotah, where he saw his 
lovely, beautiful Minnehaha. It was a custom for Indians to bring a food from hunt, for the family of 
the maiden when the Indian man comes to woo her. Thus did Hiawatha, brought a red deer on his 
shoulders to the wigwam of the Arrow-Maker, the father of Minnehaha. This shows how the man 
successful  and  skillful  in  hunting,  can  afford  his  family  with  food.  While  the  Arrow-Maker  and 
Hiawatha were talking,  she brought  food and drinks  for them and kept  silence, even didn’t say a 
word. Hiawatha offers to the Arrow-Maker to clasp their hands forever and to unite their hearts. He 
asks  the old  man to  give his  beautiful girl  to  him as a wife to  make the two tribes, Ojibways  and 
Dakotahs  united  and  live  in  peace.  With  Minnehaha’s  agreement,  her  father  lets  her  follow  her 
husband to the lands of Ojibway [5, 79-87].  Another interesting point in Hiawatha’s wooing is the 
father’s words after his lovely daughter leaves him all alone. The feelings of the Arrow-Maker are 
given with a high accuracy by Longfellow:  
“Thus it is our daughters leave us, 
Those we love, and those who love us! 
Just when they have learned to help us, 
When we are old and lean upon them, 
Comes a youth with flaunting feathers… 
…And she follows where he leads her, 
Leaving all things for the stranger! ” [5, 85]. 
Though  the  father  understands  that  his  daughter  will  leave  him  as  soon  as  she  reaches  her 
beauty, he nevertheless feels jealousy. His daughter leaves him, when he is old and needs her help. 
But he cannot accept his loneliness as his daughter was his only friend in life, and now he is alone 
in  his  silent  wigwam.  In  the  other  tribe,  in  the  lands  of  Ojibway,  the  great  feast  was  given  to  the 
honor  of  Hiawatha  and  Minnehaha.  As  a  sign  of  invitation  Nokomis  sent  the  messengers  with 
wands of willow. This is how Indians invited their guests to the wedding-feast. All the people from 
the  Ojibway  were  gathered  to  Hiawatha’s  wedding.  All  of  them  were  joyous  and  happy  for 
Hiawatha. The guests were dressed in their robes of fur, belts of wampum. Wampum was a quantity 
of small cylindrical beads made by North American Indians from quahog shells, strung together and 
worn  as  a  decorative  belt  or  other  decoration,  or  used  as  money.  Also  guests  were  splendid  with 
their paint and plumage beautiful with beads and tassels. In the wedding Pau-Puk-Keewis makes his 
dance,  the  old  great  boaster  tells  tales  of  adventures  and  the  gentle  Chibiabos  sings  his  sweetest 
songs. In the wedding Nokomis tries to do her best to make the guests were contented and pleased. 
When the Indians entertained their guests they didn’t sit with them. Even they didn’t touch the food, 
because everything was  done only for the guests. For the Indians the guest was very precious and 
Indian feasts in Henry Wordsworth  Longfellow’s “The song of Hiawatha” 
 

 
35 
 
untouchable [5, 88-95]. The guest was treated with high respect and no one could dare to hurt his 
guest, as it was rude towards the guest and against the traditions of Indians. Indians shared all the 
best they had with their guests, they brought the best food and drink for them. This is described very 
lively and clear in the part “Ghosts” in “The Song of Hiawatha”. Here ghosts came without asking 
permission  to  Hiawatha’s  wigwam  and  stayed  there  as  long  as  they  wished.  Minnehaha  and 
Hiawatha welcomed them and did no gesture of displeasure [5, 152-159].  
From  the  poem  we  also  get  information  about  the  dishes  from  what  Indians  ate  their  food. 
Indians made their dishes from the bass-wood and polished them very smoothly. Their spoons were 
black  and  they  made  them  from  the  horns  of  bison  and  smoothed  them  carefully.  In  Hiawatha’s 
wedding  Nokomis  brings  food  in  these  dishes.  In  Hiawatha’s  wedding-feast  Longfellow  gives  us 
full description of what Indians eat. First meal in the feast was made of sturgeon and the pike. Then 
they feasted on pemmican. Pemmican is a paste of dried and pounded meat mixed with melted fat 
and other ingredients, originally made by North American Indians. Pemmican was made of buffalo 
meat  in  most  times  and  was  eaten  with  buffalo  marrow.  Pemmican  and  buffalo  marrow  were 
inseparable and were used together among the aborigines as bread and butter are used in our daily 
life.  To  take  marrow  fat  buffalo’s  bones  were  broken  into  pieces.  Then  the  marrow  was  boiled 
without  bones  and  put  into  buffalo  bladders.  After  that  the  marrow  were  cooled,  it  became  quite 
hard as tallow and as appearance looked like yellow butter. At feasts slices of marrow were placed 
with  pemmican  in  a  bass-wood  bowls  and  were  eaten  together.  Then  the  old  Nokomis  served 
haunch  of  deer,  hump  of  bison,  yellow  cakes  made  from  maize  and  the  wild  rice.  Maize  and  the 
wild  rice  were  cultivated  in  the  region  of  the  Great  Lakes.  It  is  interesting  fact  that  Longfellow 
reveals  that  the  food  for  the  feast  is  cooked.  Contrary  to  popular  belief  (  that  the  Indians  eat 
uncooked  food)  The  Indians  preferred  cooked  food.  Roasting,  baking  and  boiling  were  known  to 
The Indians as we see from the poem.  
It is impossible to image a weeding-feast without dance. For Indians dances were important. 
Each dance has some important purpose. Some were religious, some were war and scalp dances and 
some  were  social.  Dances  were  always  accompanied  by  music.  The  most  popular  Indian  musical 
instruments  were  simply  time  beaters.  And  the  most  used  one  was  the  rattle.  There  are  some  old 
rattles made and used by Shaman which are still exist [2, p-86]. Indian social dances in celebrating 
some important occasions, like wedding-feasts. It is the social dance which Longfellow describes in 
the  poem  was  for  amusement  at  the  wedding  feast.  Old  Nokomis  asks  the  great  Yenadizze,  Pau-
Puk-keewis among the guests with pride and haughtiness. Under the sounds of flutes and drums he 
begins his mystic dance. He was well prepared with his hair beautifully combed and face brightly 
painted to  show him in  dance and among the maiden through the  guests. He starts  his  dance first 
with  slow  movements  and  then  the  dance  becomes  faster  and  faster.  He  continues  his  dance 
whirling,  leaping  over  the  guests,  spinning  in  circles  and  eddying  around  the  wigwam.  This  is 
traditional  Beggar’s  Dance  which  is  described  in  the  poem  with  the  vivid  description  by 
Longfellow. This was a spirited performance usually given by the most independent young man in 
the  tribe.  The  Indians  prepared  for  Beggar’s  Dance  with  much  care.  The  hair  is  combed  and 
arranged beautifully. The face and body are painted with the brightest colors. For this dance there 
was a special dress and it often had ancient form and decoration. All these special preparations were 
just  to  make  the  dancers  look  pretty  and  attractive.  For  Indians  dress  and  decorations  had  some 
meanings.  In  most  cases  they  mimed  some  creatures  or  animals,  and  repeated  their  gestures, 
movements, even their voices. Sometimes they wore the dress just to be like some great persons of 
their legends. For example, in Buffalo and bear dances, they wore skins and horns, skins of bear in 
order to look like these animals. Also the meanings and usage of dances were different. Each dance 
had its own occasion. For example, before the wars Indians danced a war dance. They painted their 
faces  with  war  colors,  and  had  about  them  everything  that  can  make  them  think  of  war.  It  was 
believed that war dance gives inspiration to the warriors for battle. In war dance the music, songs, 
İsgandarova N.V., Alizadeh  N.Sh. 
 

 
36 
 
movements  and  prayers  all  related  to  the  forthcoming  battle.  Some  Indian  dances  gives  a  story  is 
told  from  the  beginning  till  the  end  of  the  dance.  They  could  tell  the  story  of  the  world  and  how 
men  learned  to  survive  in  life.  The  dancers  were  dressed  to  represent  the  spirits  or  beings  who 
made,  helped  or  taught  the  tribe  [2,  86-88].  Not  only  dance  but  also  music  plays  a  large  part  in 
Indians’ life. For an Indian man music is a part of his expression of feelings. Indians use music as a 
religious aspiration. With the help of music they communicate with the unseen world.  Indians tell 
different stories like religious, tribal and their personal experiences with music. They express their 
feelings through the music [4, 3]. They sing for gods, friends,  enemies,  for the animals they hunt, 
the maiden they woo. Indians also sing for the nature around them, for the forests, lakes, mountains 
and etc. In short, everything that surrounds them and makes interest for them becomes the subject 
for a new song. Indian songs  are divided into two general divisions. To the first division includes 
songs those made by men. These songs are to please the ear, they rouse the feelings, encourages one 
to  do  brave  deeds.  The  second  division  includes  songs  that  come  in  dreams  through  the  spirits. 
These  songs  are  considered  holy;  they  are  belonging  to  sacred  rites  and  ceremonies.  They  are 
supposed to do wonders. Indians believe that spiritual songs have magic power and they can make 
something better. They sang these songs especially for ill people believing that it will help them to 
recover. Indians believed that each song that came to man in dream was the individual property of 
that man who dreamed it.  It belonged to him and no one else could sing it except that person. He 
could give it to someone by will with his own desire. Otherwise the song dies with him and after his 
death  no  one  has  the  right  to  sing  a  dream  song  of  another  without  permission.  Dream  songs  are 
supposed to have power to invoke divine aid and to protect its owner from evil. Surely there should 
be text of a song. But the text in Indian song is less important than its melody. In Indian songs there 
is only one idea and it is expressed too short. Two or three words are enough in one song to express 
the  idea  of  a  song  and  to  show  the  song’s  aim.  Often  it  is  impossible  to  understand  the  idea  of  a 
song  without  explanation.  For  a  stranger  an  Indian  song  has  no  sense,  because  it  needs  an 
explanation. For example, there is a song of Indians which has only these words: “Warm  door in 
winter, door, and warm door”. If someone listens to this song without knowing its origin and story, 
he  will  understand  nothing.  He  will  think  that  this  song  has  no  sense  and  it’s  ridiculous.  But  an 
Indian  who  sings  it,  first  tells  the  story  of  this  song  is  about  a  man  who  was  about  to  die  in  the 
freezing weather. He was all alone; no one was near to help him. Suddenly he hears the voice of a 
drum. He understands that there is an Indian village near him, but he doesn’t know whether they are 
hospitable or not. With insurance he goes towards the voice of a drum, but still he had hesitation. 
But it was better to go and see rather than to die in frost. When he reaches the village he hears the 
Indian within, singing this song of hospitality, so he knew that the Indian would be his friend. So 
the words “door in winter” are only a sign of the story of the song [4, 14]. 
Speaking about songs we have to mention Chibiabos’s name. He was the sweetest musician 
and singer of Ojibway tribe and Hiawatha’s friend.  In Hiawatha’s wedding Nokomis asks  him to 
sing with his sweetest voice to entertain their guests and to have great time. Chibiabos sings of love 
with  his  sweetness  and  gives  pleasure  to  the  guests.  He  sings  of  love  and  sadness  of  a  maiden’s 
lamentation for her lover: 
“When I think of my beloved 
Ah me! Think of my beloved 
When my heart is thinking of him 
O my sweetheart, my Algonquin.”[5, 94] 
Longfellow wrote this song not as possessing to Chibiabos. This song was connected with real 
historical events. Under the control of General Montealm the French Indian department tried to bring 
a group of Indians into the valley of the lower St. Laurence in 1759. Their invitations for the purpose 
reached  the  farthest  shores  of  Lake  Superior,  where  came  French  warriors  and  an  Indian  girl  from 
Chippewa tribe whose name was Paig-wain-e-osh-e, or White Eagle. She was gazing after the canoes 
Indian feasts in Henry Wordsworth  Longfellow’s “The song of Hiawatha” 
 

 
37 
 
which  departed  from  their  lands.  In  one  of  the  canoes  was  her  beloved,  a  young  French  soldier 
Algonquin. So the Chibiabos sang the song full of love and praised him and his sweet voice [2, 123]. 
Among  the  guests  in  Hiawatha’s  wedding  there  was  Iagoo,  the  great  boaster.  Iagoo  was  a 
marvelous story teller and a friend of Old Nokomis. He was jealous with the applause the guests gave 
to  Chibiabos,  so  he  told  a  story  to  the  people  at  the  wedding.  Iagoo  was  described  as  a  marvelous 
story  teller  in  the  poem  and  a  poetic  character  under  the  same  name.  Iagoo  was  a  personage  from 
Indian folklore. He was the one who always told stories of extraordinary journeys, events, things. He 
always  spoke  stories  of  his  own  adventures.  But  according  to  poem,  he  himself  never  had  an 
adventure, never shot an arrow, and never did any journey. But if someone listens to him, he’ll believe 
his stories as they are so true narrated by  Iagoo that it is impossible not to believe him. Among the 
Indians  telling  stories  was  a  great  amusement.  In  the  evenings  they  gathered  around  the  fire  in  a 
wigwam,  and  listened  to  old  stories  of  heroes  and  their  deeds  [6,  196].  They  were  fond  of  stories. 
Some of the stories were about themselves, their own adventures and most of them were about some 
wise and good man who lived long ago and taught Indian people how they should live. Some stories 
were about the explanation of how the things should be used and for what they exist. Most of these 
stories could be told at anytime and anywhere. But there were stories that were sacred and they were 
told only in some certain occasions and to certain person on particular situation. There were also “old 
stories” among some tribes that must not be told in the summer. To the Indians when the trees are full 
of green leaves, the spirits of the leaves could listen to the story. These “old stories” were narrated in 
the winter, when snow lies on the ground and the leaves have fallen. In winter the trees are sleeping 
and this is a good circumstance for Indians to tell their stories in silence and assurance that no one will 
listen [2, 31]. In Hiawatha’s wedding feast Iagoo tells the story of the son of the Evening Star, a story 
full of magic and mystery. This was the story of Osseo, the son of Evening Star and his wife Oweenee 
which shows the power of true love and faithfulness [5, 96-107]. 
Another  interesting  theme  in  feasts  was  the  people’s  dressing  in  feasts.  Actually  Indians 
wore differently from other nations and it was always interesting to people from other worlds. Here 
in the poem,  Longfellow specifically describes people in feast wearing their best clothes that they 
had for the feast. They wore wigwam belts, painted their faces. Telling about the wedding-feast of 
Hiawatha Longfellow describes the dress of Pau-Puk-Keewis. He wears a shirt from deerskin. His 
deerskin  leggings  are  fringy  with  quills  of  hedgehog  and  ermine.  His  moccasins  were  from 
buckskins and were decorated with beads and quills. There are feathers on his head and on his heels 
are  tails  of  foxes.  So  from  these  descriptions  Longfellow  gives  very  clear  account  of  what  the 
typical Indian of eastern North America wore.  
Indian way of life does not include only feasts, food and amusements. Their homes, painting 
their faces on special occasions, like wars and feasts, means of transportation they used, their way 
of communicating and manner of speaking are also given in “The Song of Hiawatha”. The Native 
Americans are very rich in history, traditions and their unbelievable triumphs and adventures [3].