Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

Yechilishi:
Talab miqdorining foiz o ‘zgarishi:
50/100*100=50% 
2/10*100=20%
E=50/20=2,5>1
R=10*100=1000$, jam i daromad 
R=8* 150= 1200$, jam i daromad.
Talab noelastik bo ‘lganda: agar talab miqdorining protsent 
o ‘zgarishi, narxning protsent o'zgarishidan kichik bo‘lsa talab noelastik 
deyiladi.
Talab m iqdorini % o ’ zgarishi
^ |
Narx m iqdorini
%
o'zg a ish i
Noelastik talabda narxning o ‘sishi jam i daromadning ortishiga, 
narxning kamayishi jam i daromadning kamayishiga olib keladi.
Misol: 
Tovar narxi 4 $ dan 5 $ ga ortishi talab miqdorining 200dan 
180 birlikka tushishiga olib kelsin.
Yechilishi:
20/200* 1
00=10%
talabning 
%
ozgarishi
1/4*100=25% 
narxning % o ‘zgarishi 
Talab elastikligi: E=10/25=0.4<1 
Jami daromad qanday o ‘zgaradi?
Rl=4*200=800$
R 2=5*180=900$.
106

---

Agar narxning o'zgarishi talabning hech qanday o ‘zgarishiga olib 
kelmasa, talab har qanday narxda o ‘zgarmas b o ia d i. Bunday holatda 
talab mutloq noelastik deyiladi. Yoki talab elastikligi = 0 ga teng.
Qarama-qarshi holat tasvirlangan, y a’ni kishilar arzon narxda 
cheksiz narsalar sotib olishadi, narxning ozgina o'zgarishi esa talabning 
keskin kamayishiga olib keladi. Bunday holatda talab mutloq elastik 
deyiladi. Talab elastikligi cheksiz. Agar tovam ing bir necha bir xil 
narxda sotiladigan o'rinbosarlari b o is a , unga b o ig a n talab elastik b o i a ­
di. Narxning ozgina k o iarilish i iste’molchilami o ‘rinbosar tovarlarga 
talabi 
ortadi 
Masalan: kofe uning hamma joyda (sorti) topiladi. 
0 ‘rinbosarlari kam b o ig a n tovarlarga talab nisbatan noelastik b o iad i. 
Uning narxi k o ‘tarilsa kishilar uni olishga majbur bo iish ad i chunki 
uning o ‘m ini bosadigan boshqa tovar yo ‘q.
Masalan: B ug‘doyga b o ig a n talab noelastikdir, chunki bug'doy- 
ning o'm ini boshqa mahsulot bosa olmaydi.
Odatiy tovarlar: Odamlarda ayrim tovarlarga - masalan ayrim alko- 
gol ichimliklar, tamaki, kofe, iste’mol qilish va uyali telefonlardan 
foydalanish odatga aylanib qoladi. Bunday holatda albatta bu tovarlarga 
b o ig a n talab noelastikdir. Zaruriy tovarlar: suv, kiyim, oziq-ovqat, uy- 
joy va boshqalarga talab noelastik b o iad i.
Hashamatli predmetlar tovarlarga talab elastik b o ia d i. Masalan: 
mashinalar, qimmat baho buyumlar. Daromad bo'yicha talab egiluv- 
chanligi ham mavjud. Daromad ko'payishi bilan tovar va xizmatlarga 
b o ig a n talab ham oshib boradi, daromad talabga ta’sir etadi. Iste’molchi 
daromadning 1 foizga o'zgarishi talabning necha foizga o'zgarishini 
ifodalovchi k o‘rsatkich