Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

past
toifali tovarlar 
deyiladi.
Iste’molchilar daromadi va ular tomonidan sotib olinadigan tovarlar 
miqdori o ‘rtasidagi b o g iiq lik nemis iqtisodchisi va statisti Ernst Engel 
(1821-1896) tomonidan chuqur tadqiq etilgan. Shunga k o ‘ra, iste’molchi 
daromadi bilan u tomonidan sotib olinishi mumkin b o ig a n tovarlar 
miqdori o'rtasidagi o ‘zaro b o g iiq lik
Engel qonuni 
deyiladi. Qonunning 
asosiy g ‘oyasi milliy daromadning oziq-ovqat mahsulotlari uchun sarf- 
langan hissasi farovonlikning bevosita indikatori ekanligini k o ‘rsatish- 
dan iborat. Bu hissaning past b o iish i farovonlikning yuqori ekanligini 
ko‘rsatadi. Oilaning daromadi o ‘sishi bilan oziq-ovqatga qilinadigan 
xarajatlar salm og i pasayadi, kiyim-kechak, uy-joy, kommunal xizmatlar 
xarajatlari nisbatan kam o'zgaradi, madaniy ehtiyojlami qondirish 
xarajatlari hissasi esa ortadi. Daromad bilan iste’mol o ‘rtasidagi teskari 
proporsionallikni ifodalashda Engel‘ egri c h iz ig i qoilaniladi.
Bozor narxlarining amaldagi darajasida m a iu m davr o ralig id a
ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchilar tomonidan tovarlar va xizmatlaming 
belgilangan miqdorini bozorga chiqarilishi 
taklif 
deyiladi. Bozor 
narxining o ‘zgarishi bilan taklif ham o ‘zgaradi. Taklif narxlaming turli
103

---

darajasida qancha miqdordagi mahsulotning sotishga chiqarilishini 
bildiradi. Masalan, 1 kg kartoshka 450 so‘m b o isa , bir oy davomida 
uning yakka taklifi miqdori 60 kg b o ia d i, 1 kg 300 so‘m b o isa , 50 kg 
taklif b o iad i. Bir oy davomida uning bozor taklifi miqdori quyidagi 
b o ia d i: (tonna) 350 - 6,0; 300 - 5,0; 200 - 2,0 va 150 - 1,0 tn taklif 
qilinadi. Narxning o'zgarishi bilan taklif etilayotgan tovar miqdorining 
to ‘g ‘ri bogiiqlikdagi o ‘zgarishi