Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

Bozorni pozitsiyalashtirish 
- bu aloliida bozor seg- 
m entlarida mahsulot konsepsiyasini aniqlash texnologiyasidir. Pozitsiya- 
lashtirishning maqsadi - mavjud va shakllanayotgan fikrlarni tadqiq 
qilish, xaridorlar yoki ulaming guruhini mahsulot parametrlariga b o ig a n
munosabatini baholash tahlilidan, maqsadli bozom i ushbu segmentida 
mahsulotni raqobatli afzalligini ta ’minlashda shunday tovar pozitsiyasini 
marketing chora-tadbirlarini o ‘tkazish y o ii bilan tuzishdan iborat.
Mahsulotni samarali pozitsiyalashtirish uchun talab va taklifni 
muhim tavsifnomalarini, xarid to ‘g ‘risida qaror qabul qilishda m o ija l 
b o iib hisoblanuvchi omillar ta ’sirini o ‘m atish zarur. Aniqlovchi omillar 
esa mahsulot sifati, sifat darajasi, ishonchliligi, energohajmi, dizayni va 
tovami raqobatbardoshligini boshqa ko'rsatkichlari b o iish i mumkin.
Pozitsiyalashtirish so‘zini chuqurroq tahlil qilsak, siz biror sport 
turiga muxlislik qilasiz yoki biror turdagi mahsulotni takroriy tarzda 
sotib olasiz, bu holatda ushbu turdagi tovarlar sizning onggingizda o ‘z 
pozitsiyasiga ega ekanligi kelib chiqadi. Marketingda pozitsiyalashtirish 
jarayoni deganda xaridor ongida tovar yoki xizmat haqida tovam ing 
muhim atributlari orqali pozitiv tasavvur hosil qilishga harakat qilish 
jarayoni hisoblanadi. Misol uchun, avtomashina ishlab chiqaruvchi 
kompaniyalar o ‘z avtomobillarining tezligi, jozibadorligi, y o q ilg i te- 
jamkorligi kabi xususiyatlari bilan o ‘z mahsulotini pozitsiyalashtirishga 
harakat qilishadi.
Marketingda tovarlarni pozitsiyalashtirishda pozitsiyalashtirish 
xaritasi ham muhim o ‘rin tutadi. Ushbu xaritada bir xil turdagi o ‘zaro 
raqobatlashuvchi tovarlar tasvirlanadi. Ushbu xaritada yana tovaming 
muhim xususiyatlari ham tasvirlanib shunga k o ‘ra tovar ishlab chiqa­
ruvchi kompaniyalar xaritadan o ‘z o ‘rnini egallaydi. Ayrim kompaniya­
lar ushbu xaritadan foydalangan holda o ‘z tovarining xususiyatlarini 
belgilab oladilar. Ushbu chizmada 3 ta ozuqa mahsulotlari o ‘zaro solish- 
tirilgan. 2-turdagi brend eng sifatsizi b o iib ozuqaviy jihatdan ham ta ’m 
k o isatk ich i jihatidan ham iste’molchida salbiy fikr uyg‘otadi. 3-turdagi 
brendning ozuqaviylik darajasi yuqori lekin ta ’m jihatdan kamchilik- 
larga ega. Ular orasida xaridor onggida eng pozitiv fikr yaratuvchi ozuqa 
mahsuloti bu 1-turdagi brend hisoblanadi.
137

---

T a’mi ju da yaxshi
Ozuqa 
qiymati past
Ozuqa 
qiymati yuqori
T a’mi yomon