Ushbu ma’ruzada Geomorfologiya faning tekshirish obyekti hamda landshaftlarning yetakchi komponenti relyef, uning shakllari, eelementlari, morfometriyasi, morfologiyasi, relyefning kelib chiqishi, relyef hosil qiluvchi omillar



Yüklə 33,55 Kb.
səhifə2/11
tarix28.12.2022
ölçüsü33,55 Kb.
#78057
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
2-ma`ruza. Relyef to’g`risida umumiy ma’lumot

Yer yuzasi relyefi.
1-jadval

Geomorfologik mintaqalar

Quruqlik balandligi

1. Botiqlar.
2. Pasttekisliklar mintaqasi.
3. Tekisliklar mintaqasi.(qirlar)
4. Past tog`lar mintaqasi.
5. O`rta balandlikdagi tog`lar mintaqasi
6. Baland tog`lar mintaqasi.

0 dan past
0-200 m
200-500 m
500-1000 m

1000-3000 m


3000 m dan baland.

Masalan: Turon tekisligining Orol va uning atroflari. Atrofga nisbatan ko`tarilib turgan yuzalarga qabariq yuzalar deyiladi. Masalan: Rossiya pasttekisligining o`rta qismi.
Pillapoyasimon yuzalar- bunday yuzalarni daryo atroflarida uchratamiz. Masalan: qayir va terrasalar. Bunday ko`rinishlar tog` yonbag`irlarida ham uchraydi. Bular odamlar tomonidan yaratilgan terrasalar.
Har qanday relyef ko`rinishini bir-biridan ajratish chizig`i bo`lib, bu chiziq turli nomlar bilan ataladi. Kartada izogips chizig`i. Tabiatda esa, ya’ni tog`da qor chizig`i, suv ayirg`ich chizig`i. Tekislikda suv ayirg`ich chizig`ini ajratish qiyinligi uchun polosa deb olinadi. Relyef elementlariga alohida nuqtalar ham kirishi mumkin. Masalan: tog` cho`qqisi.
Cho`qqi deb - grebenning ustidan nayzasimon bo`lib ko`tarilib turgan qismga aytiladi.
Greben - tog`ning baland nuqtalarini tutashtiruvchi chiziq. Greben ba’zi joylarda bukilib ketadi. Relyefning bu ko`rinishi dovon yoki sedlovinadir. Masalan: Taxtaqoracha dovoni.
Botiqlar ichki qismidagi eng chuqur joy botiq nuqtasi deyiladi. Masalan: Qoragiyo botig`i - 132m. Osiyoning suvsiz botig`i Turfon dengiz sathidan –154m pastda.
Yer yuzasini morfologik xususiyatlariga ko`ra quyidagi guruhlarga ajratish mumkin:
1). Ko`tarilgan yuzalar. Atrofga nisbatan baland yuzalar.
2). Cho`kkan yuzalar yoki pasaygan yuzalar.
3). Relyefning berk ko`rinishi, bu hamma tomondan yonbag`ir bilan o`ralgan. Masalan: karst voronkasi
4). Relyefning ochiq ko`rinishi. Ikki yoki uch tomoni tusilgan, qolgan tomoni ochiq. Masalan: daryo vodiysi, jar.
5). Oddiy relyefli yuzalar. Asosan ancha kichik relyef ko`rinishi bo`lib, boshqa shakllarga qo`shilmaydi.
6). Murakkab relyefli yuzalar. Bu relyef juda ko`p yo`llar bilan hosil bo`lgan oddiy shakllarini o`zida mujassamlashtirgan. Bu ancha katta relyef shakli hisoblanadi. Masalan: tog` massivi. U alohida-alohida tog` massivlaridan va balandliklardan iborat bo`lgan umumiy fundamentga ega.


Yüklə 33,55 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin