Узбекистон Республикаси Халк таълими вазирлиги

Kerakli asboblar: ikki varaq qog`oz (20x30 sm), osma apteka, tarozi pallasi, nina yo`g`onligidagi sim bo`lagi (20-25 sm), diametri 1 sm li shisha nay yoki o`quvchi ruchkasi, ip yoki ipak lenta bir-biridan 20 sm oraliq tik o`rnatilgan ustunchali taxtacha, qog`oz elim.
Ishning borishi: Ikki varaq qog`ozning biri shisha nayga yoki ruchkaga, ikkinchisi to`g`ri simga uzun tomonlari bilan zich qilib, ezmasdan uraladi; varaqlarning eng chekka qismi elim bilan o`ralgan qismga yopishtiriladi. Elimlangan joy qurigach, shisha nay va sim o`ramlardan sug`irib olinadi. Natijada suyak tuzilishi eslatadigan qog`oz nay va ichi yaxlit qog`oz tayoqcha hosil bo`ladi. Shundan keyin qog`oz tayoqchaga bittadan lenta halqa kiritiladi. Ustunchalar ilgichiga
avval qog`oz tayoqcha o`raladi va undagi lentali halqachaga tarozi pallasi ilinadi. Tarozi pallasiga to qog`oz tayoqcha egilguncha tosh qo`yib boriladi va tayoqchaning qancha og`irlikda yuk ko`tara olishi belgilanadi.
Natijalar taqqoslanganda jiddiy farq ko`zga tashlanadi: garchi bir xil materialdan yasalgan bo`lishiga qaramay, nay yaxlit tayoqchaga nisbatan ancha og`irroq yuk ko`tara olishini ko`rsatadi.
Tajriba nayining shu materialdan yasalgan tayoqchaga nisbatan mustahkam bo`lishini, binobarin skelet ayrim suyaklarining naysimon bo`lishi organizmga mustahkamlik va engillik berishini isbotlaydi.


Laboratoriya № 4
Mavzu: Umurtqa pag`onasidagi suyaklarning tuzilishi, ularning uzaro birikishi ,bo`g`im va boylamlarni o`rganish ,umurtqa pag`onasini kalla suyagi bilan birikishi .
Darsning maksadi . Umurtqa pag`onasi suyaklari haqida aniq tushuncha hosil qilish hamda umurtqa pag`onasi boshqa suyaklar bilan uzaro birikishini urganish .
Umurtqa pag`onasi (columma vertebralis) barcha umurtqali organizmlarning xarakterli belgisidir.Umurtqa pag`onasi gavdaning tayanchi bo`lib, tana va qo`l larning ogirligini kutarib turadi vash u ogirlikni chanok hamda Oyoqka tushiradi.
Odamda umurtqa pag`onasi 33-34 umurtqadan tashqil topgan. So`nggi 6-9 ta umurtqa bir-biri Bilan kushilib ketadi va dumgaza Bilan dumni hosil qiladi.
Umurtqa pag`onasining besh bo`limii tafovut qilinadi 7 ta umurtqadan tashqil topgan bo`limii, 12 ta ko`krak bo`limii, 5ta umurtqadan iborat bel bo`limii, 5 ta umurtqadan tashqil topgan dumgaza va 4-5 ta umutrkadan hosil bulgan dum bo`limii.
Umurtqa aro tog`aylar, boylamlar va bo`g`imlar yordamida bir-biri Bilan birikadi: