Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 Scientific Journal Impact Factor SJIF 2022: 5.947 Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7 1083
w z www.oriens.u May 2022 3. Matematik-statistik tahlil natijasiga ko’ra umumiy xulosalar chiqarish.
O‘qitishda ta’limiy metodlarni muvofiqlashtirish muammosining muvaffaqiyatli
tadqiq etilishi mavjud adabiyotlarni nazariy tahlil etilishi, ta’lim muassasalari
amaliyotining o‘rganilishi hamda o‘qituvchilar faoliyatining mavjud holatiga baho
berilishiga ham bog‘liq. Binobarin, ushbu urinish muammoning hal etilgan va
etilmagan jihatlarini aniqlashga yordam beradi. Shu sababli asoslovchi tajriba davrida
nazariy tahlil, hujjatlarni o‘rganish, pedagogik kuzatish, anketa, test, suhbat, intervyu
metodlari yordamida umum o‘rta ta’lim maktablari o‘qituvchilarining ta’lim
metodlarini bilish va ulardan foydalanishning mavjud darajasini baholashga alohida
e’tibor qaratildi. Mavjud adabiyotlarni o‘rganish shundan dalolat beradiki, ta’lim
jarayonida qator talim metodlariga amal qilish ko‘zda tutiladi.
Mavjud manbalarni nazariy jihatdan o‘rganish, yangi turdagi ta’lim
muassasalari faoliyatini bevosita tahlil qilish, ijtimoiy-gumanitar fanlar, shuningdek,
ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo’yicha mas’ul shaxslar bilan tashkil etilgan.
Muloqotlar natijasi mustaqillik yillarida O’zbekistonda umumta’lim
maktablarining o‘qituvchilarida didaktik qonun va ta’lim metodlariga oid yaxlit
manba mavjud emasligini ko’rsatdi. Garchi, o’qituvchilar fanlarni o‘qitish,
shuningdek, o‘quvchilarga ta‘lim muassasasining faoliyati yo‘nalishiga muvofiq
kasbiy bilimlarni berishga yo‘naltirilgan ayrim ixtisoslik fanlari doirasida ta’lim
metodlariga amal qilsalarda, ularning ta’lim metodlari to’g’risidagi nazariy bilimlari
tizimli emas. Buning asosiy sababi bo‘lg‘usi o‘qituvchilar va yosh o‘qituvchilarning
ta’lim metodlarining mohiyati va ahamiyatini yaxshi bilmasligidadir. Shuningdek,
ta’lim va tarbiya jarayonlari o‘rtasidagi muvofiqlikning mavjud emasligi ham bunga
sabab bo‘lmoqda. Surxondaryo viloyati Qumqo‘rg‘on tumanidagi 6- umumta’lim
maktabida tajriba ishlarini olib borish jarayonida o‘qituvchilarning bir qismi ta’lim
metodlarining mohiyatini chuqur bilmasligining guvohi bo‘ldik. Ular bilan tezkor
savol-javoblar tashkil etdik (..-ilova). Bunda 50 nafar o‘qituvchi ishtirok etdi. Uning
25 nafari nazorat guruhida va 25 nafari tajriba guruhida ishtirok etdi.
O‘qituvchilar e’tiboriga anketa so‘rovlaridan tashqari og‘zaki savollar ham
havola etildi. Bundan ko‘zlangan maqsad ularning ta’lim metodlari to‘g‘risidagi
shaxsiy qarashlarini o‘rganishdan iborat edi.
Asoslovchi tajriba – sinov jarayonida anketa so‘rovlari, maxsus test so‘rovlari,
bevosita va bilvosita pedagogik kuzatish, o‘qituvchilarning didaktik metodlarini
bilish va unga amal qilish darajasini tahlil qilish asosida quyidagi jadvallar
shakllantirildi (2-3-jadval).