ASI Factor = 1.7 1078
w z www.oriens.u May 2022 Ta’lim metodlari deyilganda, o‘rganilayotgan materialni egallashga qaratilgan
turli didaktik vazifalarni hal etish bo‘yicha o‘qituvchining o‘rgatuvchi ishi va
o‘quvchilarning o‘quv-bilish faoliyatini tashkil etish usullari yig’indisi tushuniladi.
Didaktikada, shuningdek, ta’lim usullari atamasi ham keng qo‘llanadi. Ta’lim
usuli - ta’lim metodining tarkibiy qismi yoki alohida tomoni. Metodlar bilan usullar
munosabati o‘zaro bir-biriga bog‘langan. Usul va metod butun va qism sifatida bir-
biriga bog‘lanadi. Usullar yordamida faqat pedagogik yoki o‘quv vazifasining bir
qismi hal qilinadi.
Xuddi shu metodik usullar turli metodlarda foydalanilgan bo‘lishi mumkin. Va
aksincha, xuddi shu metod turli o‘qituvchilar tomonidan turli usullarda ochib berilishi
mumkin.
Ta’lim usuli - o‘qitish metodining tarkibiy qismi yoki alohida tomoni. Usul va
metod butun va qism sifatida bir-biriga bog‘lanadi. Usullar yordamida faqat o‘quv
vazifasining bir qismi hal qilinadi
2
.
Mamlakatimizning ertangi kuni dunyoqarashi zamonaviy, salohiyati yuqori
o‘qituvchi-murabbiylarga ko‘p jihatdan bog‘liqligini hammamiz birdek tushunib
turibmiz. Ta’lim jarayonining muvaffaqiyati uning shakligagina emas, balki
qo‘llanilayotgan metodlar va usullar samaradorligi ham ahamiyatlidir.
Ta’lim nazariyasida o‘qitish (ta’lim metodlari) muhim rol o‘ynaydi. Ta’lim
metodi ta’lim jarayonida o‘qituvchi va o‘quvchilarning aniq maqsadga erishishiga
yo‘naltirilgan birgalikdagi faoliyatlarining usuli ekanligini bilamiz. Ta’lim
metodlari o‘qitish va o‘qishning o‘z oldiga qo‘ygan maqsadlariga erishish yo‘llari
hamda o‘quv materialini nazariy va amaliy tomondan yo’naltirish yo‘llarini bildiradi
va ko‘maklashadi. Ta’lim metodlari ta’lim jarayonida o‘qituvchi va o‘quvchi
faoliyatining qanday bo‘lishi, o‘qitish jarayonini qanday tashkil etish hamda olib
borish lozimligini va shu jarayonda o‘quvchilar qanday ish harakatlarni bajarishlari
shartligini ko‘rsatib beradi.
Pedagogik ensiklopediyada izohlanishicha, ta’lim metodi o‘qituvchi
o‘quvchining ta’lim mazmunini o‘zlashtirishga qaratilgan o‘zaro aloqador, ma’lum
ketma-ketlikdagi faoliyati tizimidir.