Va axborot texnologiyalari 6-sinf toshkent – 2021

I BOB. 
DASTURLASH TEXNOLOGIYASI. OBYEKTLARNI BOSHQARISH
40
Xo‘sh, animatsiya nima?
O‘yinni yaratish uchun avval ssenariy (algoritm) tuzilishi, so‘ngra unga mos animatsiya yaratilishi 
lozim. Har qanday obyekt tasviri va uning harakatlari natijasida animatsiya hosil bo‘ladi. 
Animatsiya
(fr. 
animation
– ruhlantirish, jonlantirish; lot. 
anima
– ruh, jon) – tasvirlarning mantiqiy 
ketma-ketligidan hosil qilingan harakat. 
Badiiy asar va o‘yinlardagi xayoliy obyektlarni harakatlantirish, ularga hayotiy ko‘rinish berish, ya’ni 
“jonlantirish”da animatsiyalardan foydalaniladi.
Uning chizilgan, qumli, plastilinli, siluetli va kompyuterli animatsiya kabi turlari mavjud. Jumladan, 
kompyuterli animatsiya turi hozirgi kunda animatsiya yaratishning eng qulay va zamonaviy 
texnologiyasi hisoblanadi.
Interfaollik 
(ingl. 
interaction
– birgalikda harakat qilish) – obyektlarning bir-biriga ta’siri. U 
obyektlarning birgalikda harakat qilish darajasi va mohiyatini ochib beruvchi tushuncha hisoblanadi.
Interfaollik elementlari
– tizimning birgalikda harakat qiluvchi barcha elementlari. Ular yordamida 
boshqa tizim yoki inson (foydalanuvchi)larning birgalikdagi harakatlari amalga oshiriladi.
Kompyuter o‘yinlari animatsiya va obyektlarning birgalikda, ya’ni o‘zaro ta’sir ostida harakat qilishi 
(interfaollik) natijasida yaratiladi. 
Kompyuter o‘yinlarini 2 turga: video va mobil o‘yinlarga ajratish 
mumkin. Video o‘yinlar o‘yin avtomatlari uchun, mobil o‘yinlar 
esa smartfon va cho‘ntak kompyuterlari uchun yozilgan dasturlar 
hisoblanadi. 
Scratch muhitida obyekt va hodisalar animatsiyasini yaratish sizga 
avvaldan ma’lum. 
Endi kompyuter o‘yinlarini yaratish bosqichlarini tahlil qilib o‘tamiz.
Kompyuter o‘yinlari qiziqarli 
bo‘lishi uchun ularni qanday 
ishlab chiqish kerak? 
SAVOL
Har qanday o‘yinning asosini animatsiya tashkil qiladi. 
Tasvir
+
=
=
+
Harakat
Animatsiya
Animatsiya
Interfaollik
O‘yin
G‘oyani aniqlash
Ssenariy tuzish
Sahna va 
qahramonlar
Algoritmlash va 
dasturlash

---

41
G‘oya
– har qanday obyekt, harakat, hodisa, tamoyilning asosiy va muhim xususiyatlarini ajratib 
turadigan xayoliy obraz (tasavvur qilingan timsol).
O‘yin g‘oyasi
qahramon, animatsiya, hodisa va janrlardan tashkil topadi. Har bir o‘quvchi o‘yin 
uchun o‘z g‘oyasini ixtiro qilishi mumkin. Buning uchun u ijodkor va kuzatuvchan bo‘lishi, fragment 
(parcha, qism)lardan bir butunni yarata olishi lozim.
Animatsiya ssenariysi: 
1. Kim? Nima? 
- Qahramon.
2. Qayerda? 
- Sahnada.
3. Qanday? Kim bilan? Nima bilan?
- Skriptda yozilgan buyruqlar.
Spraytlar
Kostyumlar
Skriptni ishga 
tushirish
Skript ishini 
to‘xtatish
Skriptlar
(algoritm, dasturlar)
Ssenariy
Buyruqlar:
Sahnalar
Fonlar