Və vasiTƏLƏRİ fənnindən mühazirələr toplusu hazirladi qaim cəFƏrov metrologiya haqqında ümumi məlumat

Kabelin damarlar arası tutumunun ölçülməsi

Kabelin damarları bir – birindən və torpaqdan izolə olunduğu üçün damarlar arasında elektrik tutumu əmələ gəlir. Rabitə dövrəsinin dalğa müqaviməti, sönmə, dövrələr arası qarşılıqlı təsir bu tutumun qiymətindən asılıdır. Normal və zədələnmiş naqillərin elektrik tutumunu bilməklə naqillərin qırıq yerinə qədər olan məsafəni təyin etmək mümkündür. Kabelin ümumi tutumu onun işçi tutumu adlanır və bütün tutumların cəbri cəminə bərabərdir:

C_işçi = C_ab + C_at C_bt /( C_at +C_bt ) ( 13.7 )
Dövrənin elektrik tutumunu ölçmək üçün faradmetr cihazından istifadə olunur. Faradmetr sənaye tezlikli dəyişən cərəyanla elektrotexniki məmulatların ( kondensator, kabel və s.) elektrik tutumunu ölçən cihazdır. Faradmetrdə ölçü mexanizmi elektromaqnit, elektrodinamik və ya ferrodinamik loqometrdir. Maqnitoelektrik ölçü mexanizmli faradmetrlər mövcuddur ki, onların ölçmə xətası 1÷ 4% - dir. Ölçmə cihazı ayrıca və yaxud PKP cihazlarının tərkibində olur. Dövrənin uzunluğundan və işçi tutumun normasından asılı olaraq nanofarad və mikrofarad şkalalarından istifadə olunur.
Elektrik tutumunu ölçmək üçün releli, diodlu, ballistik mikrofaradmetr sxemlərindən istifadə edilir. Şəkil 13.8 – də diodlu mikrofaradmetrlə kabelin damarları arasında tutumun ölçülməsi sxemi verilmişdir:


Şəkil 13.8. Diodlu mikrofaradmetrin sxemi

Diodlu mikrofaradmetr ölçmə sistemindən, f tezlikli və U gərginlikli dəyişən cərəyan generatorundan və 2 dioddan ibarətdir. Diodlar I = 2π f C_x U cərəyanının ölçü cihazından keçməsini təmin edir. Tezlik və gərginliyin sabit qiymətlərində ölçü mexanizmi tutumun vahidi ilə dərəcələnir. Diodlu mikrofaradmetrin iş prinsipi PKP cihazlarında istifadə olunur.

İşçi tutumun ölçülməsi üçün şəkil 13.9 – da göstərilən sxemdən istifadə olunur: