Şəkil 8.2. Lissaju fiqurları
Lissaju fiqurları – qarşılıqlı perpendikulyar olan iki harmonik rəqsin əvəzləyicisinin cızdığı qapalı trayektoriyadır. Onları ilk dəfə fransız alimi J. Lissaju
( 1822 – 1880 ) öyrənmiş və onun şərəfinə adlandırılmışdır.
Lissaju fiqurlarının forması rəqslərin dövrü, fazası və amplitudası arasındakı münasibətdən asılıdır. Fazalar fərqi və , amplitudlar müxtəlif, dövrlər isə bərabər olduqda əvəzləyici hərəkət ellips boyunca, fazalar fərqi 0 və π, amplitudlar müxtəlif olduqda koordinat başlanğıcından keçən düz xətt boyunca, fazalar fərqi və amplitudlar bərabər olduqda isə çevrə boyunca olur. Dövrləri, amplitudları və başlanğıc fazaları müxtəlif olan rəqslərin əvəzləyicisinin trayektoriyası daha mürəkkəbdir.
Ölçmə texnikasında Lissaju fiqurlarından ossilloqrafın ekranından müşahidə etməklə tezliyin və faza fərqinin ölçülməsində istifadə olunur.
Ossilloqrafda təsvirlərin açılış növləri
Rabitə texnikasında elektrik siqnallarının analizi 2 metod vasitəsilə həyata keçirilir: zaman ( müddətli ) və spektral analiz. Müddətli analizin məqsədi siqnalın parametrlərinin zamandan asılılıq qrafikini ossiloqramma şəkilində çıxarmaqdır. Belə tədqiqatlar və müşahidələr bir neçə mikrosaniyədən bir neçə sutkaya qədər davam edə bilər. Siqnalın parametrlərinin zamandan asılılığını müşahidə etmək, parametrləri ölçmək və nəticəni qeyd etmək üçün ossilloqraflardan istifadə edilir.
Spektral analizin məqsədi siqnalın spektrinin müəyyən edilməsidir. Siqnalın təhrifləri tədqiq olunan zaman ölçmə nəticəsində alınan amplitud və tezlik qiymətlərinin spektri giriş siqnalının spektri ilə müqayisə olunur.
Siqnalın parametrlərini ölçmək üçün ossilloqrafın ekranında müxtəlif açılış növlərindən istifadə olunur. Elektron – şüa ossilloqraflarında açılış adətən x meyletmə lövhələrinə qoşulmuş kənar gərginlik mənbələri tərəfindən yaradılır. Ümumi halda açılış siqnalının gərginliyinin forması müxtəlif ola bilər. Lakin tədqiq olunan parametrlərdən asılı olaraq prosesə uyğun açılış forması seçilir. Rabitə texnikasında çox vaxt xətti, sinusoidal, dairəvi və spiral açılış növləri istifadə olunur. Bu açılış növləri siqnalın tezliyini, fazasını, zaman intervalını və digər parametrlərini ölçdükdə istifadə olunur.
Dostları ilə paylaş: |
