Volume-19, Issue-1, October- 2022 29 O’zbekistonda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish maqsadi, yo’llari va usullari

 
 
НАЗНАЧЕНИЕ, СПОСОБЫ И МЕТОДЫ ЛИШЕНИЯ И 
ПРИВАТИЗАЦИИ ИМУЩЕСТВА В УЗБЕКИСТАНЕ 
 
Аннотация: 
В данной статье рассматриваются имущественные отношения, 
использование имущества, управление имуществом, приватизация, владение 
имуществом, а также способы разгосударствления и приватизации в 
Узбекистане. 
Ключевые слова: 
Имущественные отношения, пользование имуществом, 
распоряжение имуществом, приватизация, право собственности на имущество. 

---

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 


Volume-19, Issue-1, October- 2022
 
30
O’ZBEKISTONDA MULKNI DAVLAT TASARRUFIDAN CHIQARISH VA 
XUSUSIYLASHTIRISH MAQSADI, YO’LLARI VA USULLARI 
 
Annotatsiya: 
Ushbu maqoladamulkchilik munosabatlari, mulkdan foydalanish, 
mulkni tasarruf etish, xususiylashtirish, mulkka egalik qilishva O’zbekistonda mulkni 
davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish usullari haqida yoritib berilgan.
 
Kalit so’zlar:
Mulkchilik munosabatlari, mulkdan foydalanish, mulkni tasarruf 
etish, xususiylashtirish, mulkka egalik qilish. 
Bozor munosabatlariga o'tishning asosiy sharti ko'p ukladli iqtisodiyotni va 
raqobat muhitini shakllantirish uchun shart-sharoitni vujudga keltirishdan iborat. 
Bunda asosiysi mulkchilik masalasini hal qilishdir. Uzoq yillar mobaynida Sobiq 
Ittifoq tarkibiga kirgan davlatlar qatori bizning respublikamiz iqtisodiyotida ham 
umumxalq mulki deb atalgan, aslida esa davlatlashtirilgan mulk to'liq hukmronlik qilib 
keldi. Nazariya va amaliyotda umumxalq mulki deb hisoblangan mulk subʼekti sifatida 
davlatning chiqishi jamiyat aʼzolari o'rtasida bu mulkka “xech kimniki”, “davlatniki”,
“birovning mulki” deb qarashlarning shakllanishiga olib keldi. Bozor iqtisodiyotini 
vujudga keltirish vazifasi o'tish davrida mulkchilikda davlat sektorining salmog’i 
ancha yuqori bo'lgan mamlakatlarda bu mulkning maʼlum qismini davlat tasarrufidan 
chiqarish va xususiylashtirishni taqozo qiladi. Shunga ko'ra, O'zbekistonda ham 
mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishga muhim ahamiyat kasb 
etuvchi jarayon sifatida qaralib, O'zbekiston Respublikasining «Davlat tasarrufidan 
chiqarish va xususiylashtirish to’g’risida»gi Qonunida (1991 yil 19 noyabr, 425-XII-
son) quyidagicha taʼrif beriladi: 
Davlat tasarrufidan chiqarish-davlat korxonalarini tashkilotlarini xo’jalik 
shirkatlari va jamiyatlariga, ommaviy mulk bo'lmaydigan boshqa korxonalar va 
tashkilotlarga aylantirishdir. Xususiylashtirish -jismoniy shaxslarning va davlatga
taalluqli bo'lmagan yuridik shaxslarning ommaviy mulki obyektlarini yoki davlat 
aksiyali jamiyatlarining aksiyalarini davlatdan sotib olishidir". 
Bundan ko'rinadiki, mulkni davlat tasarrufidan chiqarish xususiylashtirishga 
qaraganda ancha keng tushuncha. Xususiylashtirish davlat mulkiga egalik huquqining 
davlatdan xususiy shaxslarga o'tishidir. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish 
xususiylashtirishdan tashqari, bu mulk hisobidan boshqa nodavlat mulk shakllarini 
vujudga keltirishni ham ko'zda tutadi. U bir qator yo’llar bilan amalga oshiriladi: 
davlat korxonalarini aksiyadorlik jamiyatiga aylantirish, davlat korxonasini sotib, uni 
jamoa mulkiga aylantirish; mulkni qiymatga qarab chiqarilgan cheklar (vaucher) 
bo’yicha fuqarolarga bepul berish; mulkni ayrim tadbirkor va ish boshqaruvchilarga 
sotish; ayrim davlat korxonalarini chet el firma va fuqarolariga sotish yoki qarz 

---