Vositalari

An’anaviy baholash tizimi 
Pedagogik amaliyotda keng qo‘llaniladigan besh balli shkala bo‘yicha 
baholash usuli sodda va hammaga tanish. 
An’anaviy baholash tizimi 4 xil darajaga asoslangan bo‘lib, fan bo‘yicha 
o‘quv materiallarini o‘zlashtirish davomida o‘quvchilarning shaxsiy o‘quv faoliyati 
yutuqlarini hisobga oladi. 
Maktab o‘quvchilarining ta’lim yutuqlarini baholashning an’anaviy tizimi 
Baholar 
Ko‘rsatkichlar 
Minimal (1 ball) 
O‘quv materialinii bilmaydi va tushunmaydi
Qoniqarsiz (2 ball) 
O‘quv materiallarning ko‘pini bilmaydi. Og‘zaki 
savollarga noaniq javob beradi, yozma ishda qo‘pol 
xatolarga yo‘l qo‘yadi 
Qoniqarli (3 ball) 
Asosiy materialni biladi, lekin chetdan yordamsiz olgan 
bilimlaridan amalda to‘g‘ri foydalana olmaydi. Og‘zaki 
javoblarda va yozma ishlarda xatolarga yo‘l qo‘yadi 
Yyetarli (4 ball) 
Kerakli materialni biladi, savollarga osongina javob 
beradi, olgan bilimlarini amalda qo‘llaydi. Og‘zaki 
javoblarda qo‘pol xatolarga yo‘l qo‘ymaydi va yozma 
ishlarda faqat kichik xatolarga yo‘l qo‘yadi 
Yuqori (5 ball) 
Dastur bo‘yicha materialni to‘liq biladi, mavzuni 
mukammal tushunishini namoyish etadi, o‘qituvchining 
savollariga to‘g‘ri va ishonchli javob beradi, olingan 
bilimlar yordamida amaliy masalalarni mustaqil ravishda 
yecha oladi. Og‘zaki va yozma javoblarda xatolarga yo‘l 

---

qo‘ymaydi 
An’anaviy baholash tizimining quyidagi kamchiliklari bor: 
− subyektivlik va baholovchiga bog‘liqligi;
− farqlash (tabaqalash) imkoniyatining kuchsizligi.
Baholash muammolari 
Zamonaviy 
maktabda 
besh 
ballik 
baholash 
tizimi 
baholarning 
ob’ektivligini aniqlashga imkon bermaydi. O‘quvchi nima uchun u yoki bu bahoni 
olganligini aniq bila olmaydi. Bundan tashqari, eng yuqori bahoning aniq 
mezonlari yo‘q, shuning uchun u sub’ektivdir.
Hozirgi vaqtda barcha darajadagi boshqaruvchilarda pedagogik nazorat 
qilish vositalari mavjud emas. Maktablar (o‘qituvchi va metodistlar) mustaqil 
ravishda baholash topshiriqlarini o‘zlari ishlab chiqadilar. Bu topshiriqlarning 
mazmuni va tuzilishi o‘rganilayotgan ob’ektning o‘ziga xos xususiyatlari, 
monitoring shakllari va usullarining xususiyatlari bilan belgilanadi. Bunday 
vositalarning sifati jiddiy sinovdan o‘tkazilmaydi, bu esa nazorat natijalari 
bo‘yicha oqilona boshqaruv qarorlarini qabul qilishda muammo tug‘diradi. Shu 
tariqa, o‘quv fani mavzularini o‘qitishga oid uslubiy talablar va nazorat mazmuni 
o‘rtasida ziddiyat paydo bo‘ladi.
O‘quvchilar va ularning ota-onalarining har bir shaxsning shaxsiy 
ehtiyojlariga javob beradigan to‘laqonli ta’lim olish uchun fuqarolik huquqlarini 
ta’minlash uchun shart-sharoitlar yaratish zarur. Bu sharoitda o‘rta maktabni 
tugatayotgan o‘quvchilarning tayyorgarligi darajasini nazorat qilish vositalarini 
ishlab chiqishni markazlashtirilgan tarzda tashkil etishga katta ehtiyoj bor. 
Baholash jarayonini qayta ko‘rib chiqishning dolzarbligi - ta’limning 
zamonaviy strategik maqsadlari, xalqaro standartlar va zamonaviy talablarni 
hisobga olgan holda ta’lim sifatini oshirish, o‘quv natijalarining ob’ektivligini va 
maktab 
bitiruvchilarining 
raqobatbardoshligini 
ta’minlash 
maqsadida 
o‘quvchilarning ta’lim yutuqlarini baholashning yagona talablarni ishlab chiqish 
zarurligi bilan aniqlanadi.