Qafqaz Universiteti Materiallar

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1409

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

сделанного  первым  переводчиком.  В  Голландии,  например,  была  группа  лингвистов, 

которые собрались и выработали минимальной экономической лексики согласованный 

по  всей  стране  и  активно  используются  специалистами  и  так  же  широко  понятен 

каждому.  Это  может  быть  полезно  для  нашей  страны  тоже.  Последнее,  но  не  менее 

важное,  экономический  перевод  является  низкооплачиваемой  работой.  Мы  должны 

признаться,  что  плохо  оплачиваемая  работа  снижает  качество  конечного  результата. 

Все эти трудности могут объяснить нежелание экономистов принимать переводы тер-

минов. Возможно, некоторые из вышеуказанных мер может реально помочь улучшить 

качество перевода экономических текстов и решить, будет ли он, непереведенным или 

нет.  Переводчик  сталкивается  с  большими  трудностями,  когда  он  пытается  перевести 

старый  языка  на  язык,  без  каких-либо  литературных  традиций.  Потому  что,  каждый 

язык  имеет  свой  индивидуальный  путь,  отражающий  окружающую  действительность. 

Хотя,  есть  неприемлемыми  случаи  плохого  перевода,  ошибки  или  неточности,  опре-

деляемой небольшим знанием языка. Таким образом, переводчик обладающий высоко 

качественной  лингвистической  знании,  будет  знать  как  бороться  проблемами  или  же 

найдет выход устранить эти проблемы. Так же он должен иметь способность интерпре-

тировать конкретную информацию знанием морфологической и синтаксической струк-

турой. Эмфатические, лексические когерентности или модальные глаголы сигнал отно-

шения  между  словами  и  способствовать  согласованности  и  единства  текста.  То,  есть 

читатель должен с легкостью понимать речь. В процессе перевода экономических тер-

минов  необходимо  принимать  во  внимание  такие  характеристики  многихэкономичес-

ких термин, как их метафорический цвет. Стратегии метафорического перевода эконо-

мической точки зрения, и многообразие типовпреобразования, используемые в процессе 

их  перевода,  следует  рассматривать  как  объект  научного  исследования.Прежде  всего, 

выполнения следующих задач, кажется, фактор первостепенной важности: 

- Выявить семантическую и прагматическую характеристику в метафорических и 

экономических условиях; 

-  Составить  семантическую  классификацию  терминов,  лексических  единиц, 

находящихся под исследованием; 

-  Определить  типы  преобразований,  используемых  в  переводе  метафорических 

экономической точки зрения. 

Методы исследования предполагаются задачами, упомянутые выше, и, по нашему 

мнению  преимущественное  использованиетаких  методов,  как  компонентный  анализ, 

трансформационный  анализ  и  статистический  метод,  определяется  сложный  характер 

объекта  исследования.Быстрый  прогресс  в  нашем  обществе  возрастает  потребность  в 

общении между различными языковыми сообществами. Это развитие требует быстрых 

переводов  и  специализированных  текстов.  В  итоге,  для  качественного  перевода, 

необходимо  обладать  базу  экономических  термин,  чтобы  во  время  интерпретации  не 

сталкиваться  проблемами,  которые  может  привести  к  потери  работы.  Как  мы  знаем, 

какова не была развитая технология в нашей глобальной стране, нужда переводчиком 

всегда  будет  потому  что,  человеческий  мозг  настолько  уникален  что,  его  творения 

может  привести  к  шокирующим  результатам.  И  так,  быть  профессиональным  пере-

водчиком  нужна  опыт  не  только  в  конкретных  сферах,  но  о  информациях  происход-

ящего в нашей стране. 

 

 

 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1410

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

İNGİLİSDİLİNDƏNBƏDİİ TƏRCÜMƏNİNPROBLEMLƏRİ 

LÜİSKEROLUNALİSAMÖCÜZƏLƏRDİYARINDA ƏSƏRİ 

TİMSALINDA 

 

Natiq ADILOV 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

Yaqub ƏLİYEV 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN

 

Tərcümənin müxtəlif təsnifatlarından bəhs edərkən əsasən praqmatik və bədii tərcümə 

növləri ayırd edilir. Bədii tərcüməyə adından da görüldüyü kimi bədii ədəbiyyat nümunələri-

nin─hekayə, povest, roman, poeziya, dram əsərləri─tərcüməsi daxildir. Qeyd etmək lazımdır 

ki, bədii  ədəbiyyat estettik-koqnitiv (idraki) funksiya daşıyır və  bədii  ədəbiyyatdakı fikirlər 

bədii şəkildə təqdim olunur.  

Bədii tərcümə haqqında danışdıqda Azərbaycanda  Şekspirin  əsərlərini orijinaldan bir-

başa dilimizə tərcümə etmiş Sabir Mustafanın fikirlərinə diqqət etmək yerinə düşər: “Mən bir 

qayda olaraq həmişə ayrı-ayrı sözləri deyil, ümumi fikri, əsas ideyanı müfəssəl əks etdirməyə, 

orijinalın poetik ifadə tərzini, milli koloritini saxlamağa çalışıram. Bunun üçün bədii tərcümə-

də lazım olan bütün tələbləri imkanım daxilində yerinə yetirir, sanki öz vicdanım qarşısında 

hesab verirəm”. 

Ümumiyyətlə, mütəxəssislər bədii tərcümə prosesində poetik ekvivalentlərin tapılma-

sının vacibliyinə xüsusi olaraq diqqəti çəkir. Orijinal dilin bilinməsi vacib olduğu kimi, hədəf 

dilin-ana dilinin bütün incəliklərinin bilinməsi də vacib məsələlələrdəndir. Bütün bu məqam-

ların fonunda qeyd etmək lazımdır ki, tərcüməçinin şəxsi keyfiyyətlərinin də nəzərə alınması 

vacibdir. Bu fikri təsdiqləmək üçün Haynrix Haynenin maraqlı fikrinə diqqəti çəkmək olar 

"Orijinalın hərfini, hətta dəqiq fikrini qrammatikanı öyrənib söz ehtiyatına malik olan hər kəs 

tərcümə edə bilər. Lakin əsərin ruhunu tərcümə etmək hər adamın işi deyil".  

Tərcüməçi və tərcümə nəzəriyyəçisi Y. Ryaşentsev «Ən yaxşı tərcümə nədir?» sualına 

belə cavab vermişdir: «Əgər ikinci dildə yaradılan əsər orijinalın oyatdığı təəssürata maksimum 

dərəcədə yaxın təsir oyada bilirsə, onu ideal tərcümə hesab etmək olar». 

Bütün bu fikirləri fonunda bədii tərcümədə qarşıya çıxan problemləri nümayiş etdirmək 

üçün Lyuis Kerrolun Alisa Möcüzələr Diyarında əsərindən bəzi cümlələrin Azərbaycan dilinə 

tərcümələrini müqayisə etmək istəyərdik. Burada Lüis Kerol və onun əsərləri haqqında heç də 

hamı tərəfindən bilinməyən bəzi faktları qeyd etmək də yerinə düşərdi. Lüis Kerol İngiltərə-

nin Oksford şəhərində Krayst Çerç Kollecində riyaziyyat müəllimi kimi işləyən Çarlz Docso-

nun təxəllüsüdür. Onun riyaziyyatda həndəsə, riyazi analiz, xətti cəbr və daha çox riyazi mən-

tiqdəki bilikləri onun əsərlərində gizli də olsa özünü biruzə verir. Məsələn aşağıdakı abzasda 

müəllif Alisanın dilindən sonsuz kiçilmə haqqında danışır: 

 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1411

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

Əsərin tərcümə edilmiş variantın birində oxuyuruq: 

 

Başqa bir tərcümədə isə yazılıb: 

 

  

 

 Qeyd  etməliyik ki, burada Kerolun riyaziyyatdakı “limit” anlayışına daha dəqiq desək sıfır 

ədədinə yığılan ardıcıllıq və ya funksiyaya eyham vurduğu hiss olunur: “… for it might end, you 

know,” said Alice to herself, “in my going out altogether, like a candle…”. Görünündüyü kimi 

birinci tərcüməni oxuduqda hələ də limit anlayışını sətir arasında hiss etmək olur amma ikinci 

tərcümə haqqında eyni fikri demək çətindir. Demək tərcüməçi yalnız həmin cümlələrin birba-

şa tərcüməsini deyil, o həm də müəllifin maraqlarını nəzərə alaraq onun nəyə eyham vurduğu-

nu da nəzərə almalıdır.Bu əlbətdə tərcüməçidən qeyri adi erudisiya və bacarıq tələb edir. 

 

 

 

 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

1412

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1413

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

 

 

 

17-18, April 2015, Baku, Azerbaijan 

 

PROCEEDINGS 

SECTION V 

HISTORY AND LAW  

 

 

History  

Law 

 

 

 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1414

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

 

 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1415

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

 

 

 

17-18, April 2015, Baku, Azerbaijan 

 

PROCEEDINGS 

SECTION V 

HISTORY AND LAW 

 

 

History 

 

 

 

 

 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1416

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

İLK  AZƏRBAYCANLI  ALİ TƏHSİLLİ QADIN – NİGAR XANIM 

ŞIXLİNSKAYA

 

 

Günay HEYDƏRLİ 

Hacıqabul şəhər 5 saylı orta məktəb 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN

 

 

XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində ölkəmiz çar Rusiyasının işğalı altında olmasına 

baxmayaraq bir qrup ziyalı elm və mədəniyyətin inkişafı üçün fəaliyyətlərini artırmışdılar. ” 

Üsuli – cədid tərəfdarları” və ya qısaca “cədidçilər” adlanan bu ziyalılar yenilik tərəfdarı 

olmaları ilə seçilirdilər və güclü bir hərəkata çevrilmişdilər. Bu hərəkatın nümayəndələrindən 

biri Mirzə Hüseyn Əfəndi Qayıbzadə idi. O, Qori Müəllimlər Seminariyasının ilk ərəb və fars 

dili müəllimi idi. Mirzə Hüseyn Əfəndi müsəlman mədrəsəsində təhsilin keyfiyyətini yaxşı-

laşdırmaq məqsədilə  "Məsaili-ammil-hesab" (Hesab ümumi məsələləri) və ana dilini təzə 

öyrənənlər üçün "Məbdəyi-təlimi-sibyan" (Yeniyetmələr üçün başlanğıc") adlı dərs vəsaitləri-

nin müəllifi idi. Qızlarından Nigar xanım 1889-cu ildə Tiflis Zaqafqaziya Qızlar  İnstitunu 

qızıl medalla bitirərək ilk azərbaycanlı ali təhsilli qadın olaraq tarixə düşür. 1909 – cu ildə 

Əliağa  Şixlinski ilə ailə qurur. Əliağa  Şixlinski özünün “Xatirələrim” kitabında yazırdı ki, 

“Bu dəyişiklik mənim həyatımı işıqlı bir yola, parlaq bir səadətə yönəltdi. Bir yerdə keçirmiş 

olduğumuz iyirmi iki illik həyatın aydın səmasında bir bulud ləkəsi belə görünmədi.” 

Nigar xanım Şixlinskaya rus, ərəb, fars, fransız dillərini mükəmməl bilirdi.  1912-ci ilin 

yayında Çarskoye Seloya gələn fransız generalı Dezavye onun danışığına valeh olmuşdur. 

Nigar xanımın qardaşı Bahadır Qayıbov 1946-cı ildə akademik Heydər Hüseynova yazdığı 

məktubunda qeyd edirdi ki, “ Rəhmətlik Nigar bacı atamdan daha çox şey əxz etmişdir: o yet-

kinliyində,nəinki İran klassikləri Sədi, Firdovsi, Hafiz, Cami və başqalarını oxumuş həmçinin 

bütün Azərbaycan şairlərini – Xaqani, Nizami, Füzuli, Vaqif və başqalarını mütaliə etmiş ərəb 

dilini öyrənmiş və ərəb ədəbiyyatı ilə də tanış idi.” 

Birinci dünya müharibəsi başlanandamzabit arvadları yaralı əsgərlərə yardım göstərmək 

üçün “Qırmızıxaç” cəmiyyətini təşkil edirlər. Nigar xanım Şıxlinskaya həmin cəmiyyətə sədr 

seçilir.İmperatorun “Qırmızı xaç” cəmiyyətinin səlahiyyətli nəzarətçisi polkovnik Velçinski 

bir yoxlama zamanı demişdir ki, Nigar xanım Şıxlinskayanın başçılıq etdiyi xəstəxana hazırkı 

müharibədə fövqəladə təşkil olunmuş bütün “Qırmızı xaç” cəmiyyətinin xəstəxanaları arasın-

daən yaxşısıdır. Onu da xatırladaq ki, xəstəxananın rəsmi adı “Topçu zabitləri məktəbi qadın 

komitəsinin xəstəxanası” olmasına baxmayaraq, hörmət əlaməti olaraq hamı ona “Şıxlinska-

yanın xəstəxanası” deyirmiş. 1914-  cü ildə “ Russkiy invalid” qəzetinin 4 avqust nömrəsində 

çap olunmuş  məqaləsində o, döyüşçü qadınlarını mübariz olmağa çağırırdı.Yazırdı ki, “Biz 

yaxın kimsələrimizi “Hara gedirsən, hara?, Sənsiz vay günüm qara…” deyə-deyə uğurlama-

malıyıq: biz təmkinlə xeyir -dua verməli, ona təlqin etməliyik ki, o özünün əvəzinə ailədə, 

ocaqda zəif, aciz məxluq deyil, ruhən güclü, təhlükənin gözünə düz baxmağı bacaran sadiq, 

sevən dost qoyub gedir.” 

Nigar xanım həm də Azərbaycan qadınlarının azadlığı və təhsili ilə də məşğul olurdu. 

Hələ inqilabdan əvvəl Tiflisdə  təşkil olunmuş “Qafqaz qadınlarının xeyriyyə  cəmiyyəti”nə 

ömürlük üzv seçilmişdir. O, çıxışlarında hökuməti müharibədə ailə başçısını itirənlərə yardım 

verib, təqaüd kəsməyə çağırırdı. 1921-ci ildə Nigar xanım “Yeni fikir” qəzetində Azərbaycan 

ədəbiyyatına dair sanballı bir məqalə ilə  çıxış etmiş, dilin saflığını korlayan çağdaş  qələm 

sahiblərini tənqid atəşinə tutmuşdu. “Axır vaxtarda çox yazır və söyləyirlər ki, molla dili, ki-

tab dili ilə yazmaq lazım deyil; yazı el, camaat diliycə yazılmalıdır ki, “hamı onu qansın”. 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1417

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

Belə sözləri oxuyanda, eşidəndə adam fikir edir ki, kişi doğru deyir, camaat dili ilə yazılsa 

hamı başa düşər. Amma bu deyən kişinin dediyini yerinə yetirmək çox çətin işdir. Camaat dili 

ilə demək asandır. Hamının məlumudur ki, Azərbaycan camaatı növbənöv  şivədə danışır: 

Şəki,  Şirvan, Gəncə... hər biri bir başqa  şivədə, El dili ilə yazmaq istəyən hansı  şivə ilə 

yazmalıdır. Yazan özü hər nə  şivədə danışsa da, yazdığını  ədəbi dildə yazır”. Nigar xanım 

Şıxlinskaya zəngin klassik ədəbiyyatımızı, mədəni irsimizi qoruyub saxlamağı  gənc nəslə 

tövsiyə edir, ədəbiyyatımızı, dilimizi yad ləhcələrdən təmizləməyin doğru-dürüst yolunu 

göstərirdi. O, 1923- cü ildə “ Proletar mədəniyyəti” şüarı altında klassik irsimizə xor baxan, 

Nizami Gəncəvinin farsca yazmasına görə milliyətini şübhə altına alanları ciddi tənqid edir, 

onları savadsız adlandırırdı. O, Nizaminin azərbaycanlı olmasını yazan ilk tədqiqatçılardan 

biri idi.  Nigar xanım 1923 – cü ildə “Yeni fikir” qezetinin 9 oktyabr nömrəsində dərc etdir-

diyi “Azərbaycan ədəbiyyatına dair” irihəcmli elmi məqaləsində  ədəbi problemlərə toxunur-

du. “Farsca yazmaq  adəti şey olubdur və bu hal uzun müddət davam edibdir. İran ilə həm-

sərhəd və bir vaxt İrana tabe olan Azərbaycanda, hətta İrandan çox uzaqda olan Krımda və 

Türkiyədə  dəxi  şairlərin farsca  yazılmış  əsərləri az deyil. Şeyx Nizaminin farsca yazmağı 

türkcəyə məhəl qoymamaq deyil, zəmanəyə tabe olmağındandır.  

Nigar xanım 1931- ci ilin 15 avqustunda Bakıda vəfat edir. Onun ölümü Əliağa Şıxlın-

skiyə ağır təsir edir. Nigar xanımdan sonra on üç il tənha ömür sürür.  ” Mənim ölüm  tariximi 

sevimli Nigar xanımın vəfatı günü ilə hesablayın” deyən general öz vəsiyyətnaməsində 

xanımı ilə bərabər dəfn olunmasını və heç bir tarixin qoyulmamasını istəyir. 

Dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyov Nigar xanımın şərəfinə generalın “Mənim” şerinə ro-

mans bəstələyir. 1948- ci ildə Üzeyir bəyin vəfatı ilə əlaqədar romans tamamlanmamış qalır. 

 

 

 

AVROPA BİRLİYİNİN KİPR SİYASƏTİ 

Nərgiz QULİYEVA 

Dövlət Miqrasiya Xidməti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN

 

 

Kipr probleminin bu günə qədər uzun sürməsi və həllinə nail olunmamasının səbəblə-

rindən birincisi adanın strateji əhəmiyyətə malik mövqedə yerləşməsi və müxtəlif şəkildə ada 

ilə bağlı olan ölkələrin adadan öz mənfəətləri üçün istifadə etmələrindən qaynaqlanır. Kipr 

adası Yaxın  Şərq, Qafqaz və Orta Asiya enerji qaynaqlarının xarici bazara çıxışı  və 

Cəbəllütariq, Süveyş  və Qara dənizdən keçən dəniz ticarətinə  nəzarət etmək baxımından 

əhəmiyyətli bir bölgədə yerləşir. BMT uzun illərdir ki, problemin həlli yolunu tapa bilmir. 

1964-cü ildən bəri Kipr probleminə dair 120-dən artıq qərar qəbul edilmişdir. Rumlar unitar 

və ya unitar dövlət qədər mərkəzçi bir federasiya, türklər isə konfendirasiya hətta 2 müstəqil 

dövlət yaradılmasını arzu edir. 24 aprel 2004-cü ildə adanın hər iki tərəfində referenduma 

çıxarılan Annan planına kiprli tüklər 64,9% lehinə, rumlar isə 75,8% əleyhinə səs vermişdir. 

Kipr respublikası Şimali Kipr Türk Cumhuriyyətini nəzərə almadan özünü adanın tək dövləti 

kimi təqdim edir. Əsas hədəfi isə türk hərbi qüvvələrinin adadan çıxarmaq və Türkiyənin 

təsirini heçə endirməkdir. AB nisbətən ABŞ problemin həllinə daha yumşaq yanaşır. ABŞ 

prezidenti Obama TBMM-də  çıxışı zamanı Kiprda 2 xalqı  və 2 bölgəni federasiya şəklində 

birləşdirərək problemin sülh yolu ilə həllinə nail olmalıyıq deyə bildirmişdir. ABŞ Türkiyə-

Yunanıstan arasında meydana gələ biləcək qarşıdurmanın qarşısını almaq və  Şərqi Aralıq 

dənizi bölgəsinin təhlükəsizliyinin qorunmasını istiyir.  

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1418

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

Yunanıstan 1981-ci ildə AB-nin tam üzvü olduqdan sonra Kipr problemi Avropa-

Türkiyə münasibətlərində yer almışdır. Yunanıstanın isə  hər zaman  hədəfi adanı özünə 

birləşdirmək olmuşdur. AB-nin Kipr probleminə müdaxiləsi Türkiyənin birliyə namizəd ölkə 

olaraq qəbul edilməsindən başlamışdır. Kipr Respublikasının bütövlükdə adanın sahibi kimi 

qəbul edilməsi Türkiyənin mənafelərinə toxunur. AB 1990-cı illərin ikinci yarısından yeni 

genişlənmə mərhələsinə daxil olarkən Kipri problemli bölgə olaraq üzvlüyə qəbul etməyəcəyi 

fikrindəydi. Ancaq buna baxmayaraq 1998-ci ildə Kopenhagen Zirvə toplantısında bütün 

adanın təmsilçisi kimi Kipr Respublikası ilə tam üzvlük görüşlərinə başlamışdır. Toplantıda 

AB birləşmiş Kiprin daxil edilməsi niyyətində olduğunu bildirmişdir. Ancaq buna baxmaya-

raq Kiprdəki 2 toplum arasında 28 fevral 2003-cü il tarixinə  qədər bir razılığa gəlinməssə, 

Kipr Respublikasının tək AB-ə üzv ola bilməsi fikri də ifadə edilmişdir. Lüksemburq Zirvə 

toplanmasında isə Türkiyənin AB-nə üzv ola bilməsi üçün Kipr problemində irəliləmə  əldə 

etməsi ifadə edilmişdi. Bundan sonra AB Helsinki Zirvə toplantısında Türkiyəni namizəd ölkə 

olaraq qəbul edir. Türkiyəni razı salmaqla yanaşı  Kipr probleminin həlli tapılmasa da belə 

bunun rumların üzvlüyünə əngəl törətməyəcəyi ifadəsini də səsləndirir.  

2005-ci ildə AB ilə Türkiyə arasında Gömrük Birliyini Kipr Respublikası da daxil 

olmaqla 10 yeni AB üzvünü əhatə edəcək  şəkildə genişləndirəcək EK Protokolu imzalanır. 

Ancaq Türkiyə hökuməti protokolun imzalanması və həyata keçirilməsi hər hansı bir şəkildə 

Kipr Respublikasının tanınması demək deyildir bəyanatını verir. ŞKTC ilə münasibətlərini 

heç bir şəkildə  dəyişdirməyəcəyini bildirir. Bundan sonra Fransanın baş naziri Domnique 

Villepin 2 avqust 2005-ci ildə verdiyi müsahibəsində AB üzvlərini tanımayan bir namizəd 

ölkə ilə müzakirələrin başlanmasını düşünmək mümkün olmadığını bildirmişdir. Avropa 

Parlamenti Xarici İşlər Komissiyasının rəhbəri olan Elmar Brok Türkiyənin Kipr probleminin 

həlli istiqamətində fəaliyyətini onun  AB-ə üzv olması arzusunun gerçəkləşməsində bir siyasi 

test rolu oynayacağını ifadə etmişdir: ”Əlbəttə Gömrük Protokolunun Kipri də əhatə edəcək 

dərəcədə genişləndirilməsi həm AB, həm də Türkiyə üçün çox önəmlidir. Müzakirələrə 

başlamaq üçün Cənubi Kiprin Türkiyə tərəfindən tanınması şərt deyil. Ancaq tam üzv olması 

üçün Cənubi Kiprin tanınması qaçılmaz olacaqdır”. Hələ  də AB Kipr problemindən 

Türkiyəyə təsir vasitəsi kimi istifadə edir. 

Kipr Respublikası adanı bütövlükdə  təmsil edən ölkə kimi AB-nə  qəbul edilmişdir. 

Təbiidir ki, Yaxın  Şərq və Avropa arasında strateji baxımdan körpü rolunu oynayın Kiprin 

problemli olması AB üçün əhəmiyyətli deyil. AB Türkiyədən Kipr ilə münasibətlərin normal-

laşdırılmasını, limanların və hava məkanının rum  təyyarə və gəmiləri üçün açılmasını tələb 

edir.  

Türkiyə tərəfi belə hesab edir ki, 2 yoldan birini seçmək məcburiyyətində qalmışdır: ya 

Şimali Kipr Türk Cumhuriyyətinin müstəqilliyini dəstəkləyəcək, ya da kiprli türklərin rumlar 

tərəfindən assimliyasiyasına göz yummalı olacaqdır. Bu səbəbdən mövcud status kvonu türk 

tərəfinin mənafelərinə uyğun bir nəticə əldə edilənədək davam etdirmək lazımdır. Türkiyənin 

Kipr məsələsinə belə ciddi yanaşmasının səbəbi təhlükəsizlikdən qaynaqlanır. Bu ada Türki-

yəyə Osmanlıdan qalan mirasdır və bu torpaqda yaşayan türklərin təhlükəsizliyini təmin 

etmək öhdəliyini daşıyır.  ŞKTC-nin keçmiş  rəhbəri Denktaş  məsələ belə münasibət bildir-

mişdir: bunlar müştərək bir həyatı bölüşmək istəmirlər. 2 xalq heç bir zaman bütöv Kipr dü-

şüncəsinə sahib olmayıblar. Tərəflər arasında ayrılma səbəbləri çoxdur, birləşmə səbəbləri isə 

yox dərəcəsindədir. 400 illik bir zaman kəsiyində birgə yaşayan 2 xalq hər zaman qarşı 

qarşıya gəliblər. Türkiyə belə fikirdədir ki, AB tərəfindən Cənubi Kiprin dəstəklənməsi da-

vam etdikcə  həllə nail olmaq mümkün olmayacaqdır. Rumlar türk tərəfini azlıq kimi gör-

məkdə davam edəcəklər.  Bu  da  təbii ki, türklər tərəfindən qəbul edilməyəcəkdir. Bununla 

yanaşı Türkiyə AB-nə namizədlik müzakirələrində Kipr Respublikasının və Yunanıstanın 

veto təhdidi ilə qarşı-qarşıya qalacaqdır.