“Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир

E.Əliyev

38

ELM DÜNYASI

/ Elmi­kütlәvi jurnal / №03 (03) 2013

---

39

ELM DÜNYASI

/ Elmi­kütlәvi jurnal / №03 (03) 2013

Con Bernal (10 may 1901 – 15 sentyabr 1977)

ingilis fiziki və elm tarixçisidir. Kembric və

London universitetlərinin professoru,  London

Kral Akademiyasının üzvü seçil mişdir. Əsas elmi

işləri fizika, kristalloqrafiya və biokimya

sahələrində olmuşdur. 

Bernalın elmə maraq dairəsi çox geniş

olmuşdur. O, elmşünaslığın əsasını qoyan nəhəng

alim lərdən biridir. Elmşünaslıq – elmin funk sional

qanunauyğunluqlarını və inkişafını, elmi fəaliy -

yətin strukturu və dinamikasını, elmin cəmiyyətin

material və mənəvi sferalarına təsirini, onun ictimai

proseslərdəki rolunu öyrə nən tədqiqat sahəsidir.

Bernal “Elm və cəmiy yət”, “Elmin sosial funk -

siyası”, “Cəmiyyət tarixində elm” əsərlərində elmin

fəl 

səfi mahiy 

yəti, elmlərarası əlaqələr, elmin

ictimai inkişafa təsiri məsələlərini tədqiq etmişdir.

Bernal  elmi-texniki inqilab konsepsiyasının yara -

dı cılarından  biridir. 

Bernalın böyük Azərbaycan alimi Xudu

Məmmədov haqqında  fikri:

Elmin cəmiyyətin inkişafındakı rolu danıl 

-

mazdır. XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq elm

artıq nəzərə çarpmayan şəkildə və tədricən inki şaf

etmir, tez və sıçrayışla inkişaf edir. Bizim sivi li -

zasiyanın strukturu məhz elmin hesabına güclü

şəkildə dəyişmiş və dəyişməkdə davam edir. Təkcə

XX əsrin kəşfləri cəmiyyətin simasını əsaslı şəkildə

dəyişmişdir. Buna görə də elmin inkişaf tarixinin

cəmiyyətə təsirini öyrənmək olduqca maraqlıdır.

Böyük elm tarixçisi ingilis alimi Jon Bernalın bu

sahədəki tədqiqatları aktuallığını itirməyib.  Bernal,

haqlı olaraq, elmə institut, metod, biliklərin

toplanması ənənəsi, istehsalın inkişaf faktoru, sülhə

bəşəriyyətin inkişafına təkan verən faktorlar kimi

baxırdı.