««xalqaro audit»

Auditning umumqabul qilingan standartlari 
To’g’ri rejalashtirish 
va nazorat. 
Ichki nazorat tizimini 
tushunishning 
etarliligi. 
Zarur dalillarning 
etarli miqdori. 
Ob’ektlarining ish 
standartlari 
Hisobotning GAAP 
bilan mos kelishi. 
GAAP qoidala 
riga amal qilin 
maydigan holat 
lar. 
Ma’lumotlar bilan 
yoritib berishning 
etarliligi. 
Moliyaviy hisobot 
haqida fikrning to’liq 
bayon etilishi. 
Majburiy 
tayyorgarlik va 
mahoratlilik. 
Mustaqillik. 
Majburiy malakaviy 
ziyraklik. 
Xulosa standartlari 
Umumiy malaka va 
etika standartlari 

---

35 
2. 
Mustaqillik. Har qanday vazifani bajarishda auditor yoki auditorlar mustaqil 
bo’lishi shart (In all matters relating to the assignment an independence in mental 
attitude is to be maintained by the auditor or auditors). 
3. 
Majburiy malakaviy ziyraklik. Tekshirishni o’tkazishda va xulosani 
tayyorlashda auditordan professional ziyraklik talab etiladi. (Due professional care is 
to be exercised in the performance of the examinition and the preparition of the 
report). 
Ob’ektlarning ish standartlari: 
1. To’g’ri rejalashtirish va nazorat. Ishni auditorlik tekshiruvi muvofiq holda 
rejalashtirilishi lozim, agarda auditorning yordamchilari mavjud bo’lsa, ularning 
faoliyatini nazorat qilib borish lozim (The work is to be adequately planned and 
assistans, if any, are to be properly supervised). 
2. Ichki nazorat tizimini tushunishning etarliligi. Auditor auditorlik tekshiruvining 
ko’lami va unga sarflanadigan vaqtni to’g’ri belgilash maqsadida ichki nazorat 
tizimiga etarlicha baho berishi shart (The auditor should obtain a sufficient 
understanding of the internal control structure to plan the audit and to determine the 
nature, timing, and extent of tests to be performed). 
3. Zarur dalillarning etarli miqdori. Auditorlik hisoboti haqida fikr tayyorlash 
uchun tekshirish, so’roq, kuzatish va tasdiq usullari orqali etarli hajmda dalillar 
yig’ish (Sufficient competent evidentual matter is to be obtained through inspection, 
observation, inquires and confirmations to afford a reasonable basis for an opinion 
regarding the financial statements under examination). 
Xulosa standartlari: 
1. 
Hisobotning GAAP bilan mos tushishi. Xulosada moliyaviy hisobotning 
buxgalteriya hisobining umumqabul qilingan tamoyillarga mos kelishi haqida 
ma’lumot keltirib o’tiladi (The report shall state whether the financial statements are 
presented in accordance with generally accepted accounting principles). 
2. 
GAAP qoidalariga amal qilinmaydigan holatlar. Xulosada o’tgan yillar nuqtai 
nazaridan hisobot yilida ko’zda tutilmagan holatlar mavjudligi aniqlanishi kerak (The 

---

36 
report shall identify those circumstances in the current period in relation to the 
preceding period). 
3. 
Ma’lumotlar bilan yoritib berishning etarliligi. Moliyaviy hisobotdagi axborot 
to’liq adekvat holda yoritib berilishi lozim, agarda xulosada boshqa holatlar ko’zda 
tutilmagan bo’lsa. (Informative disclosures in the financial statements are to be 
regarded as reasonably adequate unless otherwise stated in the report). 
4. 
Moliyaviy hisobot haqida fikrning to’liq bayon etilishi. Xulosa moliyaviy 
hisobotning to’liqligi haqida fikrni yoki fikrning mavjud emasligi haqida tasdiqni o’z 
ichiga olishi kerak. Agarda yakuniy xulosa berilmagan bo’lsa, mos keluvchi 
tamoyillar bilan inobatga olish kerak. Auditorning ismi moliyaviy hisobot bilan 
bog’liq barcha hollarda xulosada auditorlik tekshiruvining aniq shakldagi turi bayon 
qilinishi shart, agarda bu ko’zda tutilgan bo’lsa, shuningdek, auditor o’z zimmasiga 
oladigan mas’uliyatning darajasi haqida fikr bildirib o’tishi kerak (The report shall 
either contain an expression of opinion regarding the financial statements, taken as a 
whole, or an assertion to the effect that an opinion coannot be expressed. When an 
overall opinion cannot be expressed, the reasons therefore should be stated. In all 
cases where the auditor`s name is assotiated with the financial statements, the report 
should contain a clearcut indication of the character of the auditor`s examination, if 
any, and the degree of responsibility he is taking).
AICPA tomonidan qabul qilingan umumqabul qilingan standartlar auditorlik 
faoliyatining umumiy tamoyillarini, auditorlik kasbining umumiy yo’nalishlarini va 
auditor faoliyatining asosiy jihatlarini belgilab berdi. Yuqorida sanab o’tilgan 
standartlar asosida keyinchalik xalqaro auditorlik standartlari ishlab chiqildi. 
Auditning barcha standartlari quyidagi qismlardan tashkil topadi: 
1. 
Umumiy qoidalar; 
2. 
Standartda foydalaniladigan asosiy tushuncha va qoidalar; 
3. 
Standartning mohiyati; 
4. 
Amaliy ilova. 
Umumiy qoidalarda quyidagilar aks ettiriladi: 
- 
mazkur standartni ishlab chiqishning maqsadi va zarurligi; 

---

37 
- 
standartlashtiriladigan ob’ekt; 
- 
standartning qo’lanilish (amal qilish) sohasi; 
- 
boshqa standartlar bilan o’zaro aloqasi. 
Auditning Xalqaro Standartlari – AXS (International Standards of Auduting – 
ISAs) Buxgalterlarning Xalqaro Federatsiyasi BXF (International Federation 
Accountants – IFAC) tarkibidagi Auditorlik Amaliyoti bo’yicha Xalqaro Komitet – 
AAXK (International Auditing Practice Committe) tomonidan ishlab chiqiladi. IFAC 
1977 yil 7 oktyabrda tashkil topgan. Ushbu Federatsiyaga dunyodagi 100 dan ortiq 
mamlakatlarning, shu jumladan, O’zbekistonning ham, milliy buxgalterlik jamoat 
tashkilotlari a’zo bo’lib kirgan.
Auditning Xalqaro Standartlariga muvofiq auditorlik faoliyatining asosiy 
printsiplari quyidagilardan iborat: halollik, haqqoniylik, mustaqillik, maxfiylik va