Xalqaro savdo- iqtisodiy tashkilotlarning ahamiyati va mohiyati

Mavzuning dolzarbligi. Iqtisodiy o’sishni ta’minlash har bir mamlakatning muhim masalasi hisoblanadi. Iqtisodiy o’sish taminlashda xalqaro savdo tashkilotlarini o’rnini o’rganish va ularni tarkibiga kirish muhimligini ko’rsatib berish.Shu bilan birga, xalqaro savdo tashkilotlariga a’zo bo’lgan davlatlarni yutug’ini ko’rib chiqish.
Mavzuning maqsadi. Jaxon savdo tashkilotlariga a’zo bo’lishning nazariy va amaliy foydaliligini tahlil qilish. O’zbekiston Respublikasining bu boradagi yutuqlarini o’rganish. Kelgusidagi hamkorlik rejalarini tuzish, natijalarni prognozlash va bu borada amalga oshirilayotgan ishlar to’g’risida ma’lumotga ega bo’lish.
Mavzuning nazariy va uslubiy asoslarini- xalqaro savdo tashkilotlari to‘g‘risidagi turli xil nazariya va qarashlar; xalqaro savdo tashkilotlari o‘ziga xos xususiyatlari; xalqaro savdo tashkilotlarini meyoriy hujjatlariga amal qilish qonuniyatlari; O‘zbekistonni xalqaro savdo tashkilotlari bilan rivojlantirish strategiyasining ustuvor yo‘nalishlari.
Kurs ishining tuzilishi. Kurs ishi kirish, to’rtta reja, xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat.


1.Xalqaro savdo - iqtisodiy tashkilotlarning ahamiyati va mohiyati.
Xalqaro savdo-iqtisodiy tashkilotlar 19-asrda vujudga keldi va 2-jahon urushidan keyin koʻplab tuzila boshladi. Hozirgi kunda Xalqaro savdo tashkilotlarning soni 4 mingdan ortiq boʻlib, 300 tasi hukumatlararo tashkilotdir. Bugungi kunda xalqaro savdo-iqtisodiy tashkilotlarning faoliyati bir qancha iqtisodiy sohalarni qamrab olgan. Xalqaro savdo-iqtisodiy munosabatlar jahondagi turli mamlakatlar o’rtasidagi xo’jalik aloqalarining majmuidir. Xalqaro iqtisodiy, savdo munosabatlarning rivojlanishi shakllanishini hamda ularni tartibga solishda xalqaro savdo-iqtisodiy tashkilotlar asosiy rol o’ynaydi, xalqaro savdo-iqtisodiy tashkilotlarning asosiy vazifalari:
-xalqaro savdo aloqalar rivojlanishida valyuta- kredit munosabatlari, valyuta va moliya bozorlarining ahamiyati va rolini aniqlash
-ishchi kuchlari xalqaro migratsiyasining qonuniyatlari hamda respublika ishchi kuchlarining xalqaro ayirboshlashuvida qatnashishini ko’rib chiqish
Tovar va xizmatlarning xalqaro savdosi eng avvalo milliy xo‘jaliklarning xalqaro mehnat taqsimotidagi ishtirokiga bog‘liq. Xalqaro mehnat taqsimoti rivojlanishi natijasida jahon bozori tarkib topadi.
Xalqaro savdo -iqtisodiy munosabatlar masalalarida ko'p qirrali tartibga solish hukumat qarorlariga uning ishtirokchilarining milliy suverenitetiga ta'sir ko'rsatmasdan ta'sir qiladi. Bu borada tartibga solish nafaqat davlat siyosati sohasiga aralashadi, balki tashqi savdo-iqtisodiy sohadagi ishtirokchilarga hukumatlararo darajada va xalqaro tashkilotlar sohalarida ham ko'mak beradi.
Xalqaro savdo-iqtisodiy tashkilotlar - bu maqsadlar, vakolat va boshqa "o'ziga xos" siyosiy va tashkiliy me'yorlarga ega bo'lgan ko'p tomonlama davlatlararo munosabatlar instituti. Bunday normalar (muassasalar) qarorlarni qabul qilish tartibi, ustav, a'zolik, tartib, shuningdek konferensiyalar, yig'ilishlar, kongresslar bo'lib, o'z faoliyatini amalga oshiradilar.
Xalqaro tartibga solishda o'zaro ta'sir qilish usullari quyidagilardan iborat.
-xalqaro tashkilotlar tomonidan qabul qilingan va ishlab chiqilgan ko'rsatmalar va qarorlar. Ular o'z a'zolari uchun majburiydir;
-hukumatlararo darajada tuzilgan ko'p tomonlama shartnomalar;
-kelishuvlar
-mintaqaviy darajadagi maslahat va hamkorlik.
Davlatlarning iqtisodiy siyosatini tartibga solish mintaqaviy va xalqaro miqyosda amalga oshiriladi va xalqaro xususiy va ommaviy huquq normalariga asoslanadi. Ushbu huquqlarga davlatlar, yuridik va jismoniy shaxslar, iqtisodiy birlashmalar o'rtasidagi iqtisodiy munosabatlar ta'sir qiladi. Belgilangan normalar odatiy va an'anaviyga bo'linadi. Standartlarga muvofiqlikni davlatlar tomonidan ham, xalqaro huquq normalariga rioya etilishini birgalikda nazorat qiladigan xalqaro mintaqaviy tashkilotlar ham ta'minlaydi. Shunga qaramay, savdo-iqtisodiy munosabatlar yanada murakkablashmoqda, shuning uchun ba'zi davlatlar o'rtasida tegishli xalqaro savdo qoidalar va normalar o'zgarib bormoqda.
Bugungi kunda xalqaro savdo-iqtisodiy tashkilotlar ahamiyati oshib bormoqda va ularning soni o'sib bormoqda va ular butun qit'alarni qamrab olmoqda. Xalqaro savdo-iqtisodiy tashkilotlar tarkibiga nafaqat iqtisodiyot, balki ijtimoiy rivojlanish, siyosiy manfaatlar, mafkura, xavfsizlik va madaniyat masalalari kiradi.
Nodavlat tashkilotlari jahon savdo-iqtisodiy munosabatlarini tartibga solishda va ularning rivojlanishida muhim rol o'ynaydi. Bular asosan biznes birlashmalari:
-Xalqaro savdo palatasi;
-eksport qiluvchilar va tovar ishlab chiqaruvchilar uyushmasi;
-nodavlat tashkilotlari tomonidan tashkil etilgan rivojlanish fondlari;
Xalqaro savdo-iqtisodiy tashkilotlarning maqsad va vazifalari quyidagilardan iborat:
-xalqaro savdo-iqtisodiy munosabatlarning eng muhim muammolari bo'yicha tadqiqotlar va choralar ko'rish;
-valyutani barqarorlashtirish ta'minoti;
-savdo to'siqlarini bartaraf etishga va davlatlar o'rtasidagi keng tovar ayirboshlashini ta'minlashga ko'maklashish;
-texnologik va savdo-iqtisodiy taraqqiyotga yordam berish uchun xususiy kapitalga qo'shimcha mablag'lar ajratish;
-mehnat munosabatlari va mehnat sharoitlarini yaxshilashni rag'batlantirish;
-jahon savdo-iqtisodiy munosabatlarini tartibga solish doirasidagi qarorlar va tavsiyalarni tasdiqlash.

2.