Xəbər bülleteni №1

Danışıqlar

Mübahisələrin alternativ həlli üsulları sırasında danışıqlar mühüm yer tutur. Bu, mübahisənin kənar şəxslərin iştirakı olmadan bilavasitə tərəflərin özləri tərəfindən həlli formasıdır. Danışıqların köməyi ilə tərəflərin mövqeyini və arqumentlərini, ixtilafın predmetini müəyyənləşdirmək, ixtilaf dərəcəsini azaltma cəhdlərini aşkar etmək və problemin həllinə öz yanaşmanı müdafiə etməyə nail olmaq mümkündür. Danışıqların prosedurunu dövlət deyil, tərəflərin özləri müəyyən edir. Lakin qanunvericilik məhkəməyə müraciətin ilkin şərti kimi danışıqlar mexanizminin tükənməsinin məcburiliyini (pretenziya qaydası) nəzərdə tuta bilər. Vasitəçinin iştirakı olmadan və ya neytral vasitəçinin iştirakı ilə danışıqlar mürəkkəb konfliktin həllinin baha olmayan və kifayət qədər tez başa çatan üsuludur.

Bir sıra ölkələrin qanunvericiliyində mübahisənin məhkəməyə verilməsinədək tərəflərin mübahisənin həlli məqsədilə birbaşa danışıqlar aparması tələbi qanunvericilikdə öz əksini tapıb. Məsələn, Yaponiya qanunvericiliyində üçüncü, marağı olmayan şəxslərin iştirakı ilə birbaşa danışıqların aparılması məcburi qayda kimi təsbit olunub. Belə hallarda üçüncü şəxslər danışıqlarda müşahidəçi kimi iştirak edirlər.

Danışıqlar daha çox kommersiya mübahisələri zamanı tətbiq olunur və səmərəli nəticələr verir. Bu üsulun həyata keçirilməsi proseduru bir qayda olaraq qanunvericilik səviyyəsində reqlamentləşdirilmir, tərəflər özləri prosesin aparılması ilə bağlı qaydaları müəyyən edirlər.

Vasitəçilik

Mediasiya mübahisənin tərəflərə razılıq əldə edilməsində kömək göstərən müstəqil və neytral vasitəçinin köməyi ilə yoluna qoyulmasıdır. Hakimlərin bir çox hallarda tərəflərdən birini qane etməyən iradi qərarlar qəbul etdiyi arbitraj və münsiflər məhkəməsindən fərqli olaraq mediasiyada vasitəçi heç bir qərar qəbul etmir, tərəflər özləri razılığa gəlirlər. Vasitəçi yalnız tərəflərə ümumi qərar tərtib etməyə kömək edir və hər iki tərəfi qane edən sazişin bağlanmasına yardım göstərir.

Postsovet məkanına daxil olan bir sıra ölkələrdə, məsələn, Rusiya Federasiyasında (27 iyul 2010-cu ildə), Qazaxıstanda (28 yanvar 2011-ci ildə), Latviyada (22 may 2014-cü ildə) mediasiya haqqında qanunlar qəbul edilib.