Xələfli A. A

Şək.
65. İki laylı ŞEZ əyrisi. a-

1
>

2
; b-

1 


2 
Şək.
66. Fərz olunan müqavimət kəsilişi. 
Şaquli zondlama üsulu dərin strukturların tədqiqində geniş 
istifadə olunur. Bu işlərin aparılması bir çox məsələlərin həlli üçün 
böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu məsələlər aşağıdakılardır: geoloji 
xəritəalma, neft,qaz, daş kömür, duz və başqa faydalı qazıntıların 
axtarışı, laylı çökmə süxurlarda faydalı qazıntıların axtarışı, üstü 
torpaqla örtülmüş köklü süxurların relyefinin öyrənilməsi və s. 
downloaded from KitabYurdu.org

---

187 
Şək.
67. Üç laylı ŞEZ əyrisinin tipləri. 
Şək.68
. İkilaylı 

2
paletkası. 
downloaded from KitabYurdu.org

---

188 
İkilaylı əyrilərin kəmiyyətcə təhlilinin əsas elementlərinin 
təyininə baxaq. İki laylı kəsilişdə 

2
/ 

1
nisbətinin müxtəlif 
qiymətləri üçün hesablanan 

2
nəzəri əyrisi bir diaqramda ikilaylı 
şəbəkə növü kimi qurulur. (şəkil68). Şəbəkənin hər bir əyrisi üçün 

2
/ 

1 
nisbi göstərilmişdir. h
1
və 

1 
qiymətləri vahid götürülür h
1
və 

1
–in kəsişdiyi nöqtəyə şəbəkənin çarpazı deyilir. Şaquli 
zondlamanın müşahidələrindən alınan əyrini şəffaf kağıza çəkib 
(şəkil 69 b) əyrinin koordinatları AB/2 və 

f
qeyd olunur. Sonra şaquli 
zondlamanın əyrisini ikilaylı şəbəkənin əyrisinin üzərində 
yerləşdirərək elə etmək lazımdır ki, əyri şəbəkənin əyrisinin üzərinə 
düşsün, əyrinin və şəbəkənin oxları paralel olsunlar. Əyrilər üst-üstə 
salındıqdan sonra şəffaf kağızda şəbəkənin çarpazını qeyd edirlər (h
1
və 

1
–in kəsişdiyi 
nöqtə) və şəbəkə əyrisinin indeksi yazılır. Sonra şəffaf kağıza şaquli 
zondlama əyrisi ilə birlikdə yenidən biloqarifmik blank gətirilir və h
1 
xətti ilə layın sərhədinin ayrıldığı dərinliyi təyin edirlər. Burada 
AB/2 oxundan istifadə olunur (bax şək.69 b) 

f
oxundan 

1
qiyməti 
götürülür. 
downloaded from KitabYurdu.org

---

189 
 Şək.
69. Geoelektrik kəsiliş və ŞEZ əyrisinin təhlili. A-nəzəri şəbəkə; 
b-söl ŞEZ əyrisi. 
Şəbəkədən 

2
/ 

1 
nisbəti götürülür (şək. 68 a), bu dairə ilə işarə 
olunur. 

2
/ 

1
nisbətini və 

1
in qiymətlərini bilərək ikinci layın 
müqavimətini hesablamaq olur. 
Elektrik zondlamanı təkcə simmetrik qurğu ilə yox, AMNB və 
başqaları o cümlədən üç elektrodlu qurğular vasitəsi ilə də aparmaq 
olur.
downloaded from KitabYurdu.org

---

190