Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

5.9.2. Iqtisodiy rivojlanish tarixi 
1990 yillar o'rtalarida boshlangan islohotlar mamlakatni ochiq va tez o'sib 
borayotgan iqtisodiyotga aylantira boshladi. Jahon savdo munosabatlari va xorijiy 
investitsiyalar uchun mamlakat ochiq va erkinlashtirilgan. Litva endi yuqori 
darajadagi tadbirkorlik va moliyaviy erkinlikka ega bo‘la boshladi. Litva milliy 
iqtisodiyoti Yevropa uchun tartibga solish nisbatan shaffof va samarali bo'lib, 
xorijiy va mahalliy kapital bilan bir xil valyuta kredit munosabatlariga asoslanadi. 
Moliya sektori ilg'or, mintaqaviy tarzda integratsiyalashgan va ozgina zo'ravonlik 
qoidalariga bo'ysunadi.
 
Litvaning eng muhim islohotlaridan biri davlat mulklarini xususiylashtirish 
bo‘ldi. Xususiylashtirishning birinchi bosqichi 1991-1995 yillarda amalga oshirildi. 
Fuqarolarga nominal qiymati 3,1 milliard yevro miqdoridagi investitsiya 
shartnomalari berildi va ular davlat aktivlarni sotishda ishtirok etishga imkon berdi. 
1995 yilning oktyabriga qadar ular quyidagi tarzda foydalanilgan: aktsiyalarni sotib 
551
 https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/org6_e.htm 

---

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 844 - 
olish uchun 65%; Turar joylar uchun 19%; Qishloq xo'jaligi uchun 5%; va 7% 
ishlatilmagan. Umumiy hisob-kitob qiymatida 2,0 mlrd. yevro miqdorida davlat 
kapitalini 
tashkil 
etilgan 
5,700 
dan 
ortiq 
korxona to'rtta boshlang'ich 
xususiylashtirish usullari bo'yicha sotildi:

aktsiya takliflari;

auktsionlar; 

eng yaxshi biznes rejalari tanlovlari; 

valyuta savdosi; 
Ikkinchi bosqich 1995 yilda xususiylashtirish usullarini yanada kengaytirishni 
ta'minlaydigan va kvotasiz savdo jarayonida qatnashishga imkon beradigan yangi 
qonunni tasdiqlash orqali boshlandi. 1996 va 1998 yillar mobaynida 526 ta korxona 
0,7 mlrd.yevrodan ko'proqqa sotilgan. Islohotlar oldidan davlat sektori umuman 
iqtisodiyotda monopol edi. Ushbu islohotlar xususiy sektorning yalpi ichki 
mahsulotdagi ulushini 2000 yilda 70 foizdan, 2011 yilda esa 80 foizga o‘sishini 
ta‘minladi
552
. 
2015 yil 1 yanvar kuni Litva Yevroni qabul qigan 19-davlat bo'ldi. Yevroga 
valyutasiga qo'shilish Litva Bankini litaning qiymatini himoya qilishdan qutqaradi 
va "bu Yevropa Markaziy Banki (ECB) qarorlarini qabul qilishda Litvaning ham 
takliflari hisobga olinishi, shuningdek, ECBning yagona rezolyutsiyasi fondi va 
arzonroq qarz olish imkoniyatlarini" kengaytirdi. 
Litvaliklar bank kartalaridan farqli ravishda naqd puldan foydalanish afzalligini 
ta‘kidlab, uni yuqori darajada qabul qilinishiga umid qilishardi. Bu tizim 
mamlakatning katta norasmiy iqtisodiyotiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin edi. 
EMB (ECB) ma'lumotlariga ko'ra, litvaliklar estoniyaliklar yoki latviyaliklar kabi 
naqd puldan ikki barobar ko'proq mablag sarflashadi va bu naqd pulni qarama-
qarshi pul sifatida faydalanishadi. Chunki, tijorat banklarida muddatli depozitlar 
bo'yicha foiz stavkalari juda past edi. 
552
 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lth.html 

---