Xxvii bob. Nafosaò Òarbiyasi badiiy did va go‘zallikka muhabbatni tarbiyalash
Yüklə 0,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XXXII BOB. EKOLOGIK ÒARBIYA EKOLOGIYA VA UNING TABIIY QONUNIYATLARI HAQIDA
|
Savol va topshiriqlar
1. Huquqiy tarbiya nima? 2. Huquqiy tarbiyaning maqsad va vazifalarini ochib bering. 3. Nima uchun yoshlar huquqiy savodxon bo‘lishi kerak? 4. „Huquqshunoslik“, „Inson huquqlari“, „Huquqiy tarbiya uslu- biyati“ mazmunini ochib bering. 5. Huquqiy tarbiyani amalga oshirish imkoniyatlarini tavsiflang. 408 XXXII BOB. EKOLOGIK ÒARBIYA EKOLOGIYA VA UNING TABIIY QONUNIYATLARI HAQIDA Bugungi kunda insoniyatni xavf ostida qoldirayotgan hodisa- lardan biri ekologik vaziyat hisoblanadi. Jamiyatning atrof-muhit bilan o‘zaro buzilgan aloqasi keng jamoatchilik o‘rtasida katta tashvish uyg‘otmoqda. Insonning tabiiy boyliklardan haddan tashqari ortiq foydalanishi oqibatida sayyoramizning qiyofasi o‘zgarib bormoqda. Yashil o‘rmonlar siyraklashib, o‘simlik va hayvonot turlari kamaymoqda, foydali qazilmalar tugab bormoqda. Suv havzalari va atmosfera havosining ifloslanishi, chiqindi moddalarning ortib borishi natijasida aholini oziq-ovqat bilan ta’minlash, elektr energiya va chuchuk suv muammolari borgan sari murakkablashmoqda. Oqibatda, million-million yillar davomida turg‘un bo‘lgan tabiiy holatga putur yetmoqda. Òabiatning ekologik barqarorligi, turg‘unligi va uning tabiiy qonunlarning buzilishiga insonda ekologik bilimlarning yetishmasligi, tabiatning kelajakdagi ekologik holati qanday bo‘lishini oldindan ko‘ra bilmasligi sabab bo‘lmoqda. Ekologik bilim — bu tirik tabiatning tuzilishi, rivojlanishi, o‘zgarishi, yer yuzidagi tirik jonzotlarning holati, ularning bir- birlari va atrof-muhit o‘rtasida bo‘lib turadigan munosabatlarni, tabiiy boyliklarning son va sifatini, hajmini, xillarini hamda ularni saqlash va tejamkorlik bilan foydalanish yo‘llarini o‘zlashtirishdan iboratdir. Inson tabiatga, o‘zini o‘rab olgan muhitga nisbatan o‘z muno- sabatini o‘zgartirishi, tabiat qonunlarini bilishi, o‘rganishi va ular asosida o‘z hayotini rivojlantirishi shart. Òabiat qonunlariga mos keladigan hayot yo‘llarini ishlab chiqish kerak. Aks holda inson va jamiyat katta tabiiy ofatlarning kelib chiqishiga sababchi bo‘ladi va shu ofatlardan halok bo‘ladi. Bir necha million yillar davomida bunyod bo‘lgan koinotning tabiiy ko‘rinishi keyingi 10 — 15 yil ichida juda og‘ir holatga tushdi. Havo buzildi, ifloslandi. Jumladan, tuproq zaharli moddalar bois „jarohatlandi“, suvlar turli moddalar bilan ifloslandi va hokazo. Bu holatlar inson salomatligiga salbiy ta’sir qila boshladi. 409 Hozirgi kunning eng dolzarb muammolaridan biri fan-texnika yutuqlari asosida aholining turli tabaqalari orasida ekologik ta’lim- tarbiya va madaniyatga oid bilimlarni oshirish yo‘li bilan tabiat muhofazasini tezlashtirishning turli chora-tadbirlarini ishlab chi- qish hisoblanadi. Ekologik ta’lim va tarbiyaning tub ma’nosi — tabiat va jamiyat o‘rtasidagi doimiy birlik va ularni bir-birlariga bog‘lovchi tabiiy hamda ijtimoiy qonunlarni o‘rganish, hayotga tatbiq qilishdan iboratdir. Ekologik ta’lim va tarbiya — bu insonni tabiatga qadam qo‘ygan vaqtdan boshlab, butun hayoti davomida tabiatdan ongli ravishda foydalanishga, psixologik, axloq-odob yuzasidan xalqimizning tabiatga hurmat va e’tibor bilan qaraydigan urf-odatlarini, udum- larini tarbiyalash, tabiiy boyliklarni ko‘paytirish, bog‘-rog‘lar, gulzorlar tashkil qilishga undashdan, uning qalbida yaxshi xislatlar uyg‘otishdan iboratdir. Insonni o‘rab turgan tabiiy muhit va uning boyliklarini biladigan, undan tejamkorlik bilan foydalanadigan, saqlaydigan, tabiat boyligiga, go‘zalligiga go‘zallik qo‘shadigan, ijtimoiy va tabiiy qonunlarni biladigan bilimdon shaxsni yetishtirish — bu ekologik tarbiya maqsadi. Òabiatga nisbatan hurmat va e’tibor bilan qaraydigan insonlar, uning har bir qarich yerida bo‘layotgan ijobiy va salbiy o‘zgarish- larni sezadi, kuzatadi, tabiatga yordamga boradi, ya’ni yiqilgan butani tiklaydi, kasal hayvonni tuzatadi, davolaydi, iflos suvni tozalashga harakat qiladi, yong‘inni o‘chiradi va hokazo. Hozirgi kunda jamiyat ichidagi, jamiyat bilan tabiat o‘rtasidagi munosabatlar keskinlashib borayotgan bir davrda, xo‘jalikning turli sohalarini rivojlantirish bilan bir qatorda, atrof-muhit muhofazasi va tabiiy boyliklardan tejamkorlik bilan foydalanishga oid chuqur bilimli, ekologik ma’lumotli yoshlarni tarbiyalash vaqti keldi. Yüklə 0,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|