Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински нясиман йагублу



Yüklə 1,88 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə12/21
tarix08.11.2019
ölçüsü1,88 Mb.
#29548
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   21
Ebdurrehman Fetelibeyli-Dudenginski


          
118
Ясас  сийаси  тядбирлярдян  бири  Парисдя  олан  леэионерлярын 
мядяни  маарифляндирилмяси  вя  Франса  хястяханаларында  мца-
лиъя  олунан  хястялярин,  йаралыларын  гайьысына  галмаг  мягсяди 
иля бурада мяълисин филиалынын ачылмасы олду. 
Хястяляря  вя  йаралылара  гайьы  эюстярмиш  Варшава  филиалы 
даща узун мцддят фяалиййят эюстярди. 
Щярбичиляри  рущландырмаг  мягсяди  иля  Азярбайъан  Милли 
Азадлыг Щярякатынын орденляри йарадылды: «Азярбайъан Мцстя-
гиллийинин Улдузу» вя «Бозгурд». 
Вятянимизин  мцстягиллик  рямзи  олан  бу  орденляр  бцтцн 
халглара,  илк  нювбядя  ися  алман  халгына  щямишя  мцстягиллийя 
мейл етдийимизи хатырлатмалы иди. 
1 ийул 1944-ъц илдя Азярбайъан Милли Бирлик Мяълисинин би-
ринъи  сессийасы  юз  ишиня башлады.  Мяълис  тамамиля  мясулиййятли 
бир вахтда, щям Шяргдя, щям дя Гярбдя бцтцн щярби щиссяляри-
мизин бцтювлцкдя мящв олмаг горхусунун олдуьу, Алманийа-
нын авропалы мцттяфигляринин йары йолдан гайытмаьа тялясдийи вя 
она бир-биринин ардынъа хяйанят етдийи анда топлашды. 
Мяълис  Азярбайъан гярарэащынын щесабатыны вя щярби нц-
майяндя щейятинин йерлярдяки вязиййят щаггында мярузялярини 
динляди. 
Мяълис  гярара  алды  ки,Азярбайъан  гошунларына  ашаьыдакы 
ямрляри версин: 
1) Ахыра гядяр мцттяфигляринизя садиг олун; 
2) Яэяр алманлар планлы шякилдя эери дюнсяляр, сиз дя он-
ларла  дюнун.Яэяр  алманлар  кцтляви  олараг  ясир  дцшцрлярся  вя  о 
ъябщяни горумурларса, Шяргдя ясир дцшмяйин, мешя вя даьлара 
эедиб гачагчылыг мцщарибяси апарын,имкан дахилиндя ися Алмани-
йайа гайыдын. Гярбдя дя  даьлара вя мешяляря эедиб имкан да-
хилиндя Алманийайа эялин вя яэяр  беля имкан олмаса нцмайян-
дя  щейятини  инэилис-амерканларын йанына эюндярин вя советляря 
верилмямяк шярти иля тяслим олун. Мяълис гярарэаща тапшырды ки, 
мцщарибянин сонуну щисс етдикдя бцтцн азярбайъанлылар Шимали 

Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински 
 
                                        
 
 
      
 
–  
119
Италийайа топлашсын. Ейни заманда  Щярби щиссяляр вя хястяха-
налар Шяргдян Гярбя кючцрцлмяйя башланылсын. 
Мяълис коммунизмя гаршы нязяри мцщарибя вя тцркчцлцк 
мясялясиня дя аз йер айырмады. 
Азярбайъан  Милли  Бирлик  Мяълисинин 3 эцн  давам    едян 
Сессийасы  Азярбайъанын  Мцстягиллик  эцнцнцн  гейд  олунмасы 
иля баша чатды. 
 
 
АЗЯРБАЙЪАНЫН МЦСТЯГИЛЛИЙИНИН  ТАНЫНМАСЫ  
УЬРУНДА МЦБАРИЗЯ 
 
Гурултайдан сонра алманлар Азярбайъан Гярарэащыны да та-
ныдылар вя Азярбайъанын сийаси нцмайяндяляриня бцтцн назирлик 
вя идарялярдя Азярбайъанын марагларыны билдирмяк, леэионерлярин 
милли-сийаси  рущда  тярбийяляндирилмясиния  рящбярлик  етмяк  вя 
онлара гязет, журнал, китаб чап етдирмяк щцгугу верилди. 
Мян шяхсян Гурултайа сечиляряк Алманийа щюкцмяти тяря-
финдян: «Бцтцн  азярбайъанлыларын  сюзъцсц  вя  нцмайяндяси» 
кими гябул олундум. Гурултайдан сонра Алманийа щакимиййя-
тинин  гаршысына  Азярбайъанын  мцстягиллийинин  гябул  олунмасы 
мясяляси гойулду. Щятта беля бир андан истифадя едилди. Беля ки, 
1944-ъц илин яввялляриндя ССРИ Али Советинин 10-ъу сесийасынын 
Иттифаг Республикаларында  хариъи ишляр цзря Халг Комиссарлыьы-
нын  тясиси  иля  баьлы  гярары  мялум  олду.  Ъянаб  Бергерин  адына 
олан Бяйаннамя бундан бящс едирди: «Гурултайдан сонра бц-
тцн  ясэярляр  вя  сийаси  мцъащидляр  Азярбайъанын  мцстягиллийи-
нин  танынмасы  иля  баьлы  мцвафиг  яризяни  эюзляйирдиляр...Онлар 
индийя  гядяр  щеч  бир  ящямиййят  дашымайан  вя  щеч  бир  мяна 
вермяйян «Фреищеит»–«Азадлыг» сюзцнц дейирдиляр.Мяэяр Ста-
линин ъцрбяъцр тяърцбяви тядбирляриня «Фреищеит» кими мцъярряд 
бир  сюзц  гаршы  гоймаг  олардымы?  Халгы  бу  сюз  алтында  мцба-
ризяйя чаьырмаг олардымы? 

Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински 
 
          
120
Бунунла йанашы,  Алманийа щюкумятиня Бяйаннамянин ла-
йищяси вя бу лайищя иля баьлы изащедиъи гейд тягдим олунмушду. 
Изащедиъи  гейддя  дейилирди: «Инди  о  ан  эялиб  чатыб  ки,  яс-
эярляри иля чийин-чийиня вурушдуьумуз бизя дост олан Алманийа 
Азярбайъан щаггында юз сюзцнц десин. 
Биз  Азяри  тцркляриня  эялдикдя  ися  Азярбайъанын  ишыглы  вя 
азад  эяляъяйиня  инанырыг.  Шяхсян  мян  юз  халгымы  мцба-
ризяйя чаьырмаздым, яэяр онлар гцдрятли, гящряман, вятянпяр-
вяр, мярд вя  щеч кимин, щеч няйин гаршысында яйилмяйян  тцрк 
халгынын бир щиссяси олмасайды. Юз дининя эюря бизя йад олан, 
лакин иргиня эюря доьма олан  Финландийа бир даща бцтцн дцн-
йайа тцрк ганына миннятдар олдуьуну эюстярди. 
Яэяр бу эцн бир чохлары  эюзяйары олараг  тцрк халгынын щеч 
бир эцъля инкар едилмяйян тярягги зирвясиня доьру галхмасыны 
эюрмцрся дя, мян ади эюзляримля буну эюрцрям вя бцтцн тцрк-
лярин парлаг эяляъяйиня инанырам. Онлар буна лайигдирляр.        
Дост Алманийанын вя диэяр нящянэ дювлятлярин сийасятинин 
бизя щансы мцнасибятдя олмасына бахмйараг  биз оз тцрк йолу-
музла эедяъяйик вя бцтцн варлыьымызла, юз мцъадилямизля, юз 
ганымызла, юз чалышганлыьымызла мцтярягги тцрк мядяниййятини, 
тцрк  адятини  горуйаъаьыг.  Биз  гылынъымызы  гындан  чыхараъаьыг 
ки,сыхышдырылан тцрк дцнйасыны мящв олмагдан гуртараг вя ону 
йенидян ишыглы йарадыъы шющрятя чатдыраг.  
Щямчинин алманийалы щярби вя сийаси хадимлярля чохлу эю-
рцшлярдя,  нцмайишлярдя,  иъласларда  вя  мятбуат  сящифяляриндя,  
мяълисимизин  цзвляри  вя  бцтцн  мцъащидляримиз  Азярбайъанын 
мцстягиллийинин  гябул  олунмасыны  хатырладыр  вя  тяляб  едирдиляр. 
Ясасян гейд етмяк лазымдыр: 1) 22.03.1944 тарихиндя Родездя 
кечирилян  топлантыны.  Бурада  Ъейщун  бяй  алманлара  деди: 
«Унутмайын  ки,  биз  тцркляр  Вйананын  дарвазалары  гаршысында 
дурмушдуг».  2)  Гафгаз  нцмайяндяляринин  Парисдя  Мяълис 
филиалынын  аъылышындакы  чыхышлары;  3)  Азярбайъанын  Мцстягиллик 
Эцнц  байрамындакы  чыхышлары;  4)  Мяълисин  Сессийасындакы 

Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински 
 
                                        
 
 
      
 
–  
121
чыхышлары;  5)  Гурултайын  бир  иллийинин  гейд  олунмасындакы 
чыхышлары; 
1944-ъц илин илк йарымилиндя Империйа Назири Алфред Ро-
зенбергля эюрцшдя узун данышыгдан сонра она билдирилмишди: 
«Яэяр  билсяйдик  ки,  апардыьымыз  мцбащризя  нятиъясиндя 
Азярбайъанда  болшевиклярин  явязиня  алманлар  аьалыг  едя-
ъякляр, Сизинля бир аддым беля атмаздыг. Буна назир нядянся 
беля  ъаваб  верди: «Дас  Реиъщ  мусс  сеин  Wорт  ерщалтен»  вя 
ялавя етди: «Азадлыг истянилмир, ган вя зящмятля газанылыр». 
Бцтцн  бунлардан  сонра  алманлар  бизя  тяклиф  етдиляр  ки, 
гярарэащы Милли комитяйя чевиряк. Биз бундан тамамиля имтина 
етдик  вя  билдирдик  ки, «азадлыьымызы  рясмян  танымадан    Милли 
комитя йарадан дейилик». 
Бу вахт бизя Русийа Халгларынын Гуртулуш Комитясиня  да-
хил  олмаг  тяклиф  едилди,  лакин  биз  бу  комитяйя  дахил  олмадыг, 
она эюря йох ки, Русийа азадлыг щярякатынын ялейщдарларыйдыг, 
она эюря ки, биз щеч вахт Русийа халгы олмамышыг вя олмайаъа-
ьыг. Диэяр тяряфдян, Алманийа  бизи там танымадан щеч бир ко-
митяйля данышыьа эиря билмяздик. 
СС-ин баш гярарэащы вя Хариъи ишляр назирлийи бизим РХГК-
йа дахил олмаьымызы инад едирди. Онлар билдирирдиляр ки, РХГК юз 
бяйаннамясиндя  халгларын  мцстягиллийини  гябул  едир  вя  мцъа-
дилянин  уьурлу  кечмяси  цчцн    бцтцн  антиболшевик  эцъляр  бирляш-
мялидир. Биз ися инад едирдик ки, мцстягиллийимизи Алманийа таны-
сын, диэяр дювлятляря эялдикдя ися озцмцз дя даныша билярик. 
Сталин  конститусийасына  эюря  Азярбайъан  да  ССРИ-нин 
тяркибиня  дахил  олан  мцстягил  юлкядир  вя  щяр  вахт  иттифагдан 
чыхмаг щцгугу вар. Диэяр тяряфдян рус эенералынын да Алмани-
йада ССРИ халгларынын мцстягиллийини бяйан етмяк цчцн озцн-
дя эцъ тапмасы алманлар цчцн даща пис иди. 
СС-ин Баш гярарэащы РХГК-айа  нцмайяндя эюндярмяк 
шярти  иля  бизим  мцстиягиллийимизи  таныды.  Щямин  вахт  СС-нин 
груп  рящбяри  Вехтеря  Мяълис  адындан  билдирилди: «Яэяр  бизим 

Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински 
 
          
122
мцстягиллийимиз  шяртсиз танынмазса, биз бцтцн щямвятянлиляри-
мизля щябсханайа эедяъяйик. Гой тарих бизи мцщакимя етсин. 
РХГК-йа нцмайяндя эюндярмяк вя Власовла мцгавиля баь-
ламаг    ися  бизим  дахили  ишимизди.  Нящайят,  СС-ин  Баш  гярар-
эащы  бизи  шяртсиз  танымагдан  имтина  етмяди  вя 17 март 
1945-ъи  илдя  Рейхканслер    Розенберг  Алманийа  Импера-
торлуьу щюкумяти адындан Азярбайъанын мцстягиллийини та-
ныды.  Мцстягиллийин  танынмасы  бизим  мцъащидлярин    ганы  вя 
зийалыларымызын  чалышганлыьы  щесабына    ялдя  олунду  вя  газа-
нылды. Исвечряли алим дейирди ки, щяйатда щеч ня щялак олмуш 
мцъащидлярин  ганы  кими  мцгяддяс  ола  билмяз.  Лакин  рящ-
бяр олмайанда бу дяйярли ган батыр. Гурултайсыз вя мяълис-
сиз мцстягиллийимизин танынмасы  мцмкцн олмазды вя онларын 
силащлы мцбаризяси ящямиййятсиз олар, ганы йердя галарды. 
Мцстягиллийимизин  гябул  едилмяси  бизя  она  эюря  ящямий-
йятлидир  ки,  чохлу  ган  вя  чалышганлыг  щесабына  ялдя  олунуб  вя 
гцдрятли Алманийа халгы адындан сясляндирилиб. 
Биз Азяри тцркляри Алманийаны вя алман халгыны таныйырдыг 
вя таныйырыг. Бизим цчцн онун дювлят идарячилик формасынын щеч 
бир  ящямиййяти  йохдур,  бу  алман  халгынын  дахили  мясялясидир. 
Бу  заман  Милли  сосиалист  щакимиййяти  алман  халгыны  тягдим 
едирди  вя  щятта  Милли  сосиалист  нязяриййянин  йарадыъысы  философ 
Рейхканслер  А.Розенберг  бизи  гябул  етди.  Мцстягиллийимизин 
империйанын даьылмасындан 1-2 ай яввял гябул олунмасы бюйцк 
ящямиййят  дашымыр.Ясас  одур  ки,бу  Азярбайъан  халгынын  юз 
оьулларынын ганы вя фяалиййяти щесабына  ялдя етдийи дяйярли наи-
лиййятдир.  
Яэяр Милли сосиалист Алманийасы Азярбайъанын мцстягилли-
йини  таныдыса,  щеч  бир  шцбщя  йохдур  ки,  демократик  дювлятляр 
бяшяриййятя  болшевизмя  гаршы  мцбаризя  иля  хидмят  етмиш, 
Азярбайъаны щеч бир тяряддцдсцз гябул едяъякляр. 
 

Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински 
 
                                        
 
 
      
 
–  
123
 
ЙЕКУН 
 
Гурултай вахты биз шцбщя етмирдик ки, алманлар мцща-
рибядя  удузуб.  Бу  щагда  Мяълислярин  бириндя  ачыг–ашкар 
дейилмишди  вя  буна  эюря  Мяълисин  сядри  щюрмятли  Щаъыбяй-
лини узун мцддят Гестапода сорьу–суал етмишдиляр. 
Шяхси  мараглар,  шяхси  тящлцкясизлик,  шяхси  мянсяб  мцда-
хиля етмямяйи, эюзлямяйи тяляб едирди. Лакин милли намус  ма-
раглары мцдахиля етмяйи вя щямйерлилярини милли рящбярсиз гой-
мамаьы тяляб едирди. 
ССРИ-иля Гярб арасындакы иттифагын гиймятляндирилмяси мя-
сялясиня  эялдикдя  ися, Мяълис  щесаб  едирди  ки,бу  иттифагы  ком-
мунизмля демократийа арасындакы гейри-гануни бирлик кими гий-
мятляндирмяк лазымдыр. 
Бу иттфаг ашаьыдакы дцстур цзяриндя йарадылыб: ким кими ал-
дадыр? Сталин артыг чохдан Чюрчиля алданыб. Десантлар Авропада 
гялябя чалдыьы заман шуарлар арха плана кечириляъяк. Гярб Ал-
манийаны там юлцмя апармайаъаг вя ССРИ-ни Керзон хяттин-
дян гярбя бурахмайаъаг. 
Беляликля, биз цмцд едирдик ки, йени мцттяфигляримизля мц-
щарибяни давам етдиряъяйик. Вя бу дяфя Сталин щеч ня иля гяза-
нын  гаршысыны  ала  билмяйяъяк  вя  о  цсйан  етмиш  халгларла  мящв 
едиляъяк. 
Бу дцшцнъялярдян чыхыш едяряк Мяълис чалышырды ки, бцтцн 
щямвятянлярини Гярбя топласын ки, онлары йенидян бу дяфя гя-
тиййятли вя сонунъу мцщарибяйя апарсын. 
Азярбайъан Милли  Бирлик Мяълисинин  иш цчцн чох  аз вахты 
вар  иди  вя  бомбалар  алтында,  мцщарибянин  эедиши  иля  ялагдар 
олараг тез-тез дяйишян шяраитдя ишлямяли олурду.  
Онларла юлкянин зиддийятли фикирляринин дювран етдийи бир юл-
кядя юз халгынын марагларыны мцдафия етмяк чятин иди. 
Ян  чятини  о  иди  ки,  Азярбайъанын  мцстягиллийи  уьрунда 
мцбаризя  башга  бир  юлкядя,  айагларымыз  алтында  доьма  торпаг 

Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински 
 
          
124
щисс едилмядян апарылырды… Яэяр алман ясэяри ъябщядя вуру-
шараг  вятян  гайьысы  иля  ящатя  олунмушдуса,  мяктуб,  баьлама 
алараг севинирдися, мязуниййятя чыхараг ана язизлямясини щисс 
едирдися, йахынларыны вя гощумларыны эюрмяк имканы вар идися, 
цзц  Вятяня  доьру  вурушан  вя  Вятян  няфясини  щисс  етмядян 
онун мцстягиллийи уьрунда щяйатыны верян Азяри тцрк ясэярляри 
ися бцтцн бунлардан  мящрум идиляр. 
Щазырланмыш кадрларын, хцсусиля дя забит кадрларынын олма-
масы мцщарибянин эедишиня эцълц тясир едирди. 
Ясас наилиййят одур ки, Мяълис Милли Бирлик ишиндя чох шей 
ялдя етди. Онун олмамасы уъбатындан  тцрк дцнйасы щюкмранлыг 
вязиййятини  итирди,  сонра  ися  юзц  башгасынын  щюкмранлыьы  алтына 
кечди, онун олмамасы цзцндян  Азярбайъан мцстягиллийини итир-
ди вя 30 иля йахындыр ки, болшевиклярин айаглары алтындадыр. 
Бизим цчцн Милли Бирлик  щяр шейдян цстцндцр, хцсусилля дя: 
партийа,  груп,  синиф,  гощум,  гябиля  марагларындан.  Чцнки  Милли 
Бирлик мцстягилликдир. 
Бизим щеч биримиз айры-айрылыгда вя йахуд партийа вя груп 
шяклиндя щямин шяраитдя щеч ня ялдя едя билмяздик, бцтцн эц-
ъцмцзц  бирляшдиряряк  Вятянимизин  байраьыны  йцксякляря  гал-
дырдыг. 
Ъавад  ханын  юлцмцндян 140 ил  кечдикдян  сонра  Азяри 
тцркляри илк дяфя беля кцтляви сайда вя узун мцддят бейнялхалг 
сящнядя юз зцлмкарларына гаршы силащлы мцбаризя апарырды. Он-
лар дцшмян ганы иля Гафгазын даьларыны вя дярялярини, Кубаны, 
Перекопу, Украйна, Беларусийа вя Полшанын яразилярини  йумуш-
дулар. Орада ня олса да вя бизя няйя баша эялся дя, биз аталары-
мызын  вя  гардашларымызын  ганыны,  баъыларымызын,  аналарымызын, 
гадынларымызын вя ушагларымызын эюз йашынын интигамыны алдыг. 
Азяри  тцркляри  юзцндя  ъясарят  тапыб    диктатор  Алманийасы 
шяраитиндя  бцтцн  хариъи  тясирлярдян  азад  олан  ясл  демократик 
милли органларыны йаратды. Азяри тцркляри Берлиндя гябул едилмиш 
сийаси    програмларында  болшевиклярдян  башга  Алманийанын 

Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински 
 
                                        
 
 
      
 
–  
125
дцшмяни    олан  щеч  бир  юлкяни  Азярбайъанын  дцшмяни  елан  ет-
мяди. 
Она эюря дя Азяри–тцркляри щяр бир халгын цзцня ачыг вя 
ъясарятля баха билярляр. Биз фяхр едирик ки, бяшяриййятин фялакя-
тиня–болшевизмя  гаршы  вурушмушуг  вя  юз  гящряманлыьымызла 
Алман Баш Гярарэащы  тяряфиндян танынмаьа наил олмушуг. 
Биз  болшевизмя  гаршы  вурушмаьымыза  имкан  йарадан  вя 
Азярбайъанын мцстягиллийини таныйан алман халгына миннятдарыг. 
Инди ися биз йалныз она эюря йашыйырыг ки, йенидян силащы 
ялимизя  алаг  вя  бцтцн  халгымызла  бирэя  болшевизмя  гаршы 
азадлыг, мцстягиллик, демократийа вя бцтцн Йер кцрясиндя 
ябяди сцлщ уьрунда мцбаризя апараг! 
    
 
Бюйцк Танрым, Бюйцк Танрым!   
Сян бизим ганымызы  йердя гойма! (2) 
 

Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински 
 
          
126
 
ВЫ ФЯСИЛ 
 
 
 
Ъ
Ъ
Е
Е
Й
Й
Щ
Щ
У
У
Н
Н
 
 
 
 
Щ
Щ
А
А
Ъ
Ъ
Ы
Ы
Б
Б
Я
Я
Й
Й
Л
Л
И
И
Й
Й
Я
Я
 
 
 
 
 
 
 
 
Й
Й
А
А
З
З
Д
Д
Ы
Ы
Ь
Ь
Ы
Ы
 
 
М
М
Я
Я
К
К
Т
Т
У
У
Б
Б
Л
Л
А
А
Р
Р
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
«Билдийиниз  кими  мцщарибя  гуртарандан  сонра 
мян бцтцн орденлярими тахыб америкалыларын йанына  
эетдим вя билдирдим ки: «Бу милли азадлыг щярякатына 
мян рящбярлик етмишям вя бизим щяряката ирады олан 
щяр бир халгын мящкямяси гаршысында ъаваб вермяйя 
щазырам». Мян бу эцн йаздыьым щяр бир шейи щяля о 
вахт  йазыб  вя  дейирдим.  Бяйаннамяларын  сцрятляри 
дурур.  Мян  щеч  вахт  эизлянмямишям,  хцсусиля  дя 
инди буна ещтийаъ йохдур. Она эюря ки, гярара алыб-
лар    редактор  Сиз  оласыныз,  одур  ки,  Сизин  сойадынызы 
гойдулар.  Яэяр  мян  билсяйдим  ки,  бу  гядяр  башым 
аьрыйаъаг юз сойадымы гойардым». 

Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински 
 
                                        
 
 
      
 
–  
127
 
ЯЗИЗИМ ЪЕЙЩУН БЯЙ! 
 
«Мцнщен  19.4.1952. 
 
Чохдандыр Сиздян хябярим йохдур.Сизин данышыгларыныз ня 
иля гуртарды? Исмайыл вя Мяъидля даима йазышырыг. Ъащанэир бяй 
Защиди  йериня  отуздуруб  вя  онун    щярякяти  щаггында    йазыб. 
Тцркийядян чохлу мяктуб алырам. «Азярбайъаны» вя «гафгазлы-
лары»  тябрик  едирям.  Артыг  «Азярбайъан»  цчцн  мягаляляр  вар. 
Тцркийядяки вязиййят щаггында Яфлан ашаьыдакылары йазыр:  
 «Язиз Алпаутдан мяктублар алырам. О бир сыра мягаляляр 
эюндярди. О, Висбадени изащ етмяк цчцн вя щцъумларын гаршы-
сыны алмаг цчцн  чох шей етди. Тяяссцфляр олсун ки, Сиз индийя 
гядяр она ъаваб вермямисиниз. Онун мягалялярини эюндярирям 
вя хащиш едирям ки, охудугдан сонра бцтцн нцсхяляри иля бирэя 
гайтарасыныз.  Бизим  Парис  нцмайяндяляримиз  дя  гафгазлылара 
ъаваб вермялидир». 
Язиз  бяй  йазыр:  Инди  ися  бурадакы  вязиййят  щаггында. 
Достлуьу бярпа етмяк мягсяди иля Анкарадан Оройсун йанына 
эетдим. Висбаден хяйанятини дайанмадан тясдиг едирди. Мяня 
еля эялди ки, ону сакитляшдирдим. 7 апрелдян 14-ня кими  Ной–
Улмда дцшярэядя йашады. Йалныз  бизимкилярля йох, щямчинин 
шимали гафгазлыларла, тцркцстанлыларла, крымлыларла вя Идил–Ураллы-
ларла  да  данышырды  вя  онлары  инандырырды.  Апрелин 12-дя  мяним 
ардымъа Оройс эялди вя айын 13-дя Ди-Пи сянядлярини пайладыг-
дан  сонра  бизимкилярин  щамысыны  топлады.  Висбаден  щадисясиня 
тохунду вя Сизи сатгын кими гялямя верди. Щамы гышгырды: «Сат-
гынлара юлцм олсун». Сонра мян чыхыш етдим вя бцтцн бу шярляри 
инкар етдим.Бир даща Висбеденин щаглы олдуьуну изащ етдим вя 
Висбаден  бяйаннамясини  ики  ялимля  имзаламаьа  щазыр  олду-
ьуму билдирдим. Йеня дя гярара алдылар ки, етираз йазсынлар вя 
висбаденлилярдян щесаб тяляб етсинляр. Сящяриси эцн ахшама гя-
дяр щяр кясля айры–айрылыгда эюрцшдцм. Сыраьа эцн ися Оройса 

Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински 
 
          
128
баш чякдим вя онунла узун сющбят етдим. Ня олурса олсун би-
зим  архамызда  кцтля  олмалыдыр.  Онсуз  бизим  дюврцмцздя  бир 
аддым беля атмаг мцмкцн дейил. Мян бцтцн эцъцмц сярф едя-
ъям ки, онлары сакитляшдирим вя Оройсла данышым. 
Йенидян  Нйу-Улма  эетмяк  лазымдыр,  амма  пул  йохдур. 
Д.Л щятта йол хяръини беля вермир. Щяр шейи айлыг 500 марканын 
щесабына етмяк лазым эялир. Яэяр Сиз щяля бир Д.Л вя онун  фикир-
ляри щаггында дейилянляри билсяйдиниз?! 
Исмайыл  вя  башгалары  неъя  дя  щаглы  йазырдылар  ки, «Азяр-
байъан»ын 2-ъи нюмряси  тезликля чыхмалы иди. Онлар бизи дявят 
еидиляр, юз Висбаден ишлярини щялл етдиляр вя  кюмяксиз гойдулар 
бизи. Гафгазлылар  бир ай ярзиндя тцрк дилиндя «Гафгаз» журналы-
нын 6,7 вя 8-ъи нюмрясини чыхартдыглары щалда биз онлара щеч ня 
иля  ъаваб  веря  билмирдик.  Д.Л  эялян  кими  хащиш  едирям  Сиз 
онунла бирдяфялик данышын. Мян щазырлашырдым ки, онун эедишин-
дян  юнъя  Тцркийяйя  эедим,лакин  о  Канатбай  васитясиля  мян-
дян хащиш етди ки, онун гайыдышыны эюзляйим. 
  Инди ися Мяълис щаггында. Онун статусу ордакы кими бур-
дакы вя Тцркийядяки сизляр тяряфиндян имзаланыб. Инди ися ону 
елан  етмяк вя  йени  статуса  кечмяк  лазымдыр.  Адыны  дяйишмяк 
чятин иш дейил. Лакин щеч бир щалда «Меркер» вя «Комитя» ад-
лары лазым дейил. Украйналыларын юз радасы (парламент) вя щаки-
миййяти  вар. Казакларда ВКК (парламент), Атаманидя В.К. 
щакимиййяти.  Биздя  ися  Мяълисди. «Консей» (Ъонсеил)  сюзц 
бцтцн тцркляр тяряфиндян гябул олунуб. Статусда дейилдийи кими 
бу «Консей»ин «Сорумлу сюзчцляр щейяти» вя юз шюбяляри  ола-
ъаг. Мян шяхсян щярби шюбядя ишляйяъям. Беляликля, биз  щям-
чинин  «президент», «сядр», «рящбяр»  кими  титуллардан  да  ъаны-
мызы гуртараъаьыг. Бцтцн бу титуллар йалныз эцлцш йарадыр. 
Сиз мяним мясялями «Е» гярарэащы иля неъя щялл етдиниз? 
Сизи,  Тимучини  вя  балаъа  Щаъыбяйлини  баьрыма  басыб 
юпцрям, Мадамын гаршысында баш яйирям (120). 
Сизин  Або» 

Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински 
 
                                        
 
 
      
 
Yüklə 1,88 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin