– –
76
наиллийяти Азярбайъанда сыхышдырылмайаъаг. Бцтцн гафгазлылар
Йени Азярбайъанда юзлярини евляриндяки кими щисс едяъякляр.
Биз азярбайъанлылар йахшы билирик ки, бу мясяляляри йалныз
фядакарлыг вя эцълц ирадя иля щяйата кечиря билярик .
Биз яминик ки, Гафгазын вя Азярбайъанын азад олунмасы
йалныз бцтцн Гафгаз халгларынын ялиндя силащ бирляшмиш эцъц иля
мцмкцндцр.
Биз бизя мяняви дястяк верян, бцтцн щяйат йолумузу
ишыгландыран азадлыг вя доьма Гафгазын наиллиййяти вя на-
мусу уьрунда мцбаризя йолуну тапдыг.
Биз Клаузерин мювгейиндян йанашырыг: «Халг цчцн
онун намусу вя азадлыьындан уъа щеч ня йохдур. О онлары
сон няфясиня гядяр горумалыдыр, чцнки онун милли наму-
суну вя азадлыьыны горумасындан мцгяддяс боръу йох-
дур».
Щеч бир шцбщя йохдур ки, бцтцн гафгазлылар юз мцгяд-
дяс боръуну йериня йетиряъяк вя сон няфясиня гядяр Алма-
нийа иля бирэя бяшяриййятин дцшмяни олан болшевизмля вуру-
шаъаг вя Гафгаз халгларыны болшевик учурумундан азад
едяъякляр
Вар олсун азад вя мустягил Азярбайъан!
Вар олсун ващид,азад вя мцстягил Азярбайъан!» (2)
Qurultayыn axшam toplantыsыnda чыxышlar davam etdиrиl-
dи. Berlиn nцmayяndяlяrиndяn Tuqay bяy, Abdulla Baba-
yev, Иsrafиl bяy, Fuad bяy, Molla Axundov, bюlцk koman-
danlarыndan Orucov, Balakишиyev vя SS hиssяlяrи adыndan
Baьыrov, Яlиyev vя dиgяrlяrи чыxыш etdиlяr.
Nиtqlяrdяn sonra Azяrbaycan Mиllи Qurultayы adыndan
alman xalqыnыn fцrerиnя tяbrиk teleqramы gюndяrиldи. 10 dя-
qиqяlиk fasиlяdяn sonra ober-leytenan Rиdel alman xalqыnыn
fцrerи Adolf Hиtler adыndan general Heyendorfun gюndяrdи-
yи tяbrиk teleqramlarыnы oxudu. Tяbrиk teleqramыnda yazыl-
mышdы: «Mюhtяrяm mayor bяy! Legиonerlяr vя Azяrbaycan
Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински
–
–
77
vяtяnsevяrlяrи adыndan gюndяrdиyиnиz tяbrиk teleqramыna
qarшы tяшяkkцr иzhar etmяyи vя hяmчиnиn sиzи qяlbяn tяbrиk
etmяyи Fцrer mяnя tapшыrdы. Sиzя sadиq mayor bяy Fяtяlи-
bяylи Dцdяngиnskиyя. Hюrmяtlяrlя (Fцrerиn adы иlя). Meиss-
ner. Kaиserhof otelи, Berlиn W8, Vosstr.1. 7.XЫ.43» (5).
Mayor Я.Fяtяlиbяylинин Hиtlerя gюndяrdиyи teleqram иsя
aшaьыdakы mяzmunda иdи: «Bюyцk Almanиya xalqыnыn Fцrerи-
nя. Azяrbaycanlы legиoner vя vяtяnsevяrlяrи Sиzя, Bюyцk Al-
manиya dюvlяtиnиn Fцrerиnя, bяшяrиyyяt kulturunun яn qor-
xunc dцшmяnи olan bolшevиzmя qarшы xalqlarыn azadlыq
mцъaщидяsиnиn baшчыsыna, bu qяtи vuruшmaq иmkanыnы yarat-
dыьыna gюrя tяшяkkцrlяrиnи bиldиrmяyи шяrяf sanыrlar, юz vяtяn-
lяrиnиn vя bцtцn Qafqazыn azadlыьы vя иstиqlalы цчцn чarpышan
azяrbaycanlыlar alman sиlahыnыn qяlяbяsиnя vя yenи, яdalяtlи
nиzamыn qurulacaьыna яmиndиrlяr. Bцtцn azяrиlяr son nяfяrи-
mиz qalыncaya qяdяr vяzиfяlяrиmиzи шяrяflя yerиnя yetиrяcяyи-
mиzя vя sиzиn yцksяk etиmadыnыzы doьruldacaьымыza иnanma-
nыzы arzu edиrlяr. Dяrиn hюrmяtlяrlя, Mиllи Azяrbaycan Qu-
rultayы adыndan: Mayor Fяtяlиbяylи» (5).
Sonra Qurultaya dяvяt olunmuш mцhacиrяtdя yaшayan
qonaqlara sюz verиldи. Шиmalи qafqazlыlar adыndan Яhmяdnя-
bи bяy Maqoma, gцrcцlяr adыndan Qablиnaи, ermяnиlяr
adыndan Camalyan, Tцrkцstanlыlar adыndan Vяlи bяy Qяy-
yum, Иdиl-Urallыlar adыndan Шяfи bяy Elmas Mиllи Azяrbay-
can Qurultayыnы hяrarяtlя tяbrиk etdиlяr.
Mиllи Azяrbaycan Qurultayыnыn axшam toplantыsы Azяr-
baycanыn mиllи marшы vя alman mиllи hиmnиnиn xor oxunmasы
vя mиllи oyunlarыn иfasы иlя yekunlaшdы.
Noyabrыn 8-dя Mиllи Azяrbaycan Qurultayыnыn sяhяr
toplantыsыnda ayrы-ayrы mяsяlяlяrlя baьlы da bиr чox чыxышlar
oldu. Axшam иsя qurultay nцmayяndяlяrиnя zиyafяt verиldи vя
qurultay nцmayяndяlяrи bиr-bиrиnи salamlayaraq ayrыldыlar.
Mиllи Azяrbaycan Qurultayы beш maddяdяn иbarяt olan
qяrar qяbul etdи: 1) 1918-cи иl, 28 Mayыs - 1920-cи иl 27 aprelя
Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински
– –
78
(nиsan) qяdяr davam etmиш Mиllи Azяrbaycan hюkumяtи dюvrц
шanlы tarиxmиzиn яn parlaq sяhиfяsиnи tяшkиl edиr; 2) Vяtяnиmиz
bolшevиk иstиlasыna uьradыqdan sonra keчяn bu 23 иllиk mцddяt
ичяrиsиndя, mиllяtиmиzиn иstяr vяtяn daxиlиndя vя иstяr yad el-
lяrdя apardыьы (yцrцtdцyц) шanlы vя qanlы mцъaщидя yalnыz bu
иstиqlalыn bяrpasы uьrunda olmuшdur; 3) Qurultay, bu aьыr шяr-
aиt daxиlиndя aparыlan mцъaдиляdя canlarыnы vяtяnиn azadlыьы
uьrunda fяda etmиш шяhиdlяrиn xatиrяsиnи hюrmяt vя ehtиramla
yad edиr; 4) Dцnyanы sarsыdan bu Иkиncи Cahan mцharиbяsи
nяtиcяsиndя mиllи mцqяddяratыmыzыn hяllиnя vя иstиqlalыmыzыn
bяrpasыna sarsыlmaz bиr иnamыmыz vardыr. Bunun иsя иlk шяrtи
яzяlи vя яbяdи dцшmяnиmиzиn mяhvиndяn иbarяtdиr. Bunun цчцn
dя mиllи mяnafeyиmиz bиzи bu gцn bolшevиzmя qarшы qяtи dюyцш
aparan (yцrцdяn) vя tarиx boyu tцrk xalqlarыnыn dostu olan
Almanиyaya baьlamышdыr; 5) Qurultay яsrlяr boyu olduьu kи-
mи bu gцn dя Azяrbaycan xalqы иlя Qafqaz qonшularы vя qar-
daш Шиmalи Qafqaz, Tцrkцstan, Иdиl-Ural vя Krыm xalqlarы иlя
eynи qayя vя иdeal bиrlиyи mцшahиdя edиr vя onlarla ишbиrlиyиnи
zяrurи sayыr» (1, s. 13).
Mиllи Azяrbaycan Qurultayы azяrbaycanlыlarda bюyцk
ruh yцksяklиyи yaratdы. Onlarыn qurultayda keчиrdиyи tяяssц-
ratlar legиonerlяrиn nяшr etdиyи «Azяrbaycan» qяzetиndя be-
lя tяsvиr olunurdu: «Bюyцk, lakиn Azяrbaycanыn цmumи sa-
hяsиnя gюrя яlbяttя чox kичиk olan bиr salonda, sankи bцtцn
Azяrbaycan seyr edиlиr. Hяlя rяsmиyyяtя keчиlmяmишdиr.
Yurddaшlar topa-topa ora-burada danышыrlar. Danышыq tяrz-
lяrи haman Azяrbaycanыn mцxtяlиf hиssяlяrиnи adama xatыr-
ladыr. Budur Nuxalы шиvяsи, budur, qarabaьlы, gяncяlи, qa-
zaxlы, шamaxыlы, bakыlы, saиrя vя saиrя...Vяtяnиn doьma oьul-
larыna nяzяr yetиrdиkcя, onun canlы mяnzяrяlяrиnи цmumи
bиr шяkиldя seyr etmяk olur. Hяr topadan ancaq vяtяn vя
ana sяslяrи eшиdиlmяkdяdиr. Vяtяn vя ana!.. Bunlar necя bю-
yцk adlardыr. Fяqяt, hяlяlиk nя qяdяr uzaq, uzaqdadыrlar.
Vяtяndяn uzaqlaшdыqdan sonra bиr-bиrиlяrиnи юlmцш, иtmиш
Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински
–
–
79
hesab edяn bиr чox kюhnя tanышlar budur, tяsadцfяn tapышыr-
lar. Hяtta bиr чox yaxыn qohumlar dяxи tapышыb, olmazыn hя-
rarяtlя gюrцшцrlяr. Gюrцшяn, юpцшяn, qucaqlaшan dost-qo-
humlar yenя dя иlk sюz olaraq vяtяn, ana deyя xцsusи hallaш-
malardan яvvяl, sюhbяtlяrиnя иctиmaи bиr mяzmun verиrlяr.
Daha sonra azяrи tцrkцnя mяxsus olan mehrиban иfadяlяr:
Nuxa «ay, aьzыnы yeyиm»lяrи, Qarabaь «bыy, baшыna dю-
nцm»lяrи цmumи bиr gurultuya чevrиlяrяk, bцtцn salonu gu-
ruldadыr. Ruh verиcи bиr ahяnglя eшиdиlяn musиqи sяslяrи bu
шяn gurultularыn kяsиlmяsиnя anи bиr sяbяb olur. Qurultayыn
xцsusи deyиlя bиlяcяk hиssяsи hяlяlиk qurtarыr. Rяsmи tяntя-
nяlи hиssяlяrя baшlanыr. Necя bюyцk tяntяnя!
23 иl яvvяlkи Gяncя qяhrяmanы bu gцn Berlиndяn sяslя-
nиr. Qurultayы Azяrbaycanыn sыnanmыш qocaman яsgяrlяrиn-
dяn olan Cahangиr bяy aчыr. Qurultay gцndяlиyиnиn яn яsas
vя canlы mяsяlяsиnя baшlanыr. Qяhrяmanlыqlarы яsl dюyцш
meydanlarыnda sцbut edиlmиш olan mayor Fяtяlиbяylиnиn ge-
nиш vя olduqca atяшиn mяruzяsи eшиdиlиr.
Hamы onu dиqqяtlя dиnlяmяkdяdиr. Bцtцn gюzlяr cяsur
mayora doьru чevrиlmишdиr. Bцtцn nяzяrlяrdя иsя, haman
mяruzяnи tam hяvяslя tяqиb etmяk цzrя, uzun bиr tarиx can-
lanmaqdadыr. Qяdиm Azяrbaycan...Qяhrяman Babяklяr..-
.Юlmяz Nиzamиlяr...Шanlы Шиrvanшahlar...Unudulmaz Cavad
xanlar...Tarиxи шяxslяr bиrяr-bиrяr xatыrlanыr. Tarиxи hadиsя-
lяr иsя sыra иlя nяzяrdяn keчиrиlиr... Lakиn, mяharяtlи natиq иlя
bиrlиkdя bцtцn dиnlяyиcиlяr юz fиkиrlяrиnи иkи mяsяlя яtrafыnda
daha da hяyяcan vя tяsиrlя bиrlяшdиrиrlяr: bu gцnkц Azяr-
baycan, sabahkы Azяrbaycan!
Dиnlя, doьma yurd, dиnlя! Qorxmaz yurddaшlarыmыz hя-
lяlиk buradan sяslяnиrlяr. Lakиn, tarиxиn daha bюyцk xoш-
bяxt gцnцndя adи bиr salonu tиtrяdяn qurultay o zaman sя-
nиn genиш sahяn цzяrиndя юz шanlы иclaslarыnы aчыq elan edя-
cяkdиr. Xalq юz dиlи иlя danышacaq, Xalq юz яlи иlя yazacaq.
O, nяdяn danышacaq?.. O, nяdяn yazacaqdыr?.. Ah, qocaman
Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински
– –
80
Vяtяn, bиzиm aь saчlы qocalarыmыzdan kичиk balalarыmыza qя-
dяr bunu hяr kяs bиlиrmи? Tяsadцfяn bиlmяyяn vardыrsa,
qoy vяtяndяn uzaqlardakы bu Mиllи Azяrbaycan Qurultayы
salonundan yцksяlяn sяslяrи bиr daha dиnlяsиnlяr. O zaman
яn uca sяsиn «Иstиqlal, иstиqlal!» olduьu eшиdиlяcяkdиr. Цrяk-
daш» (5).
Qeyd edяk kи, Berlиndя Mиllи Azяrbaycan Qurultayыnыn
keчиrиlmяsи azяrbaycanlыlarыn vahиd bиr tяшkиlat яtrafыnda bиr-
lяшmяsиnя cиddи tяsиr gюstяrdи.
Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински
–
–
81
ЫВ ФЯСИЛ
И
И
Н
Н
Э
Э
И
И
Л
Л
Т
Т
Я
Я
Р
Р
Я
Я
Н
Н
И
И
Н
Н
Б
Б
А
А
Ш
Ш
Н
Н
А
А
З
З
И
И
Р
Р
И
И
К
К
Л
Л
Е
Е
М
М
Е
Е
Н
Н
Т
Т
Е
Е
Т
Т
Л
Л
И
И
Й
Й
Я
Я
Й
Й
А
А
З
З
Д
Д
Ы
Ы
Ь
Ь
Ы
Ы
М
М
Я
Я
К
К
Т
Т
У
У
Б
Б
2
2
3
3
М
М
А
А
Р
Р
Т
Т
1
1
9
9
4
4
6
6
-
-
Ъ
Ъ
Ы
Ы
И
И
Л
Л
,
И
И
Т
Т
А
А
Л
Л
И
И
Й
Й
А
А
«Bu gцn Иngиltяrя vя Amerиkanыn gцcц bиr dя on-
dadыr kи, bцtцn mцtяrяqqи vя vяtяnиnи sevяn иnsanlar
onlarыn tяrяfиndяdиr. Иngиltяrя vя Amerиkanыn иttиfa-
qы, daha doьrusu Stalиnlя, SSRИ vя kommunиzmlя
baьlanmыш qanunsuz mцqavиlяdяn иmtиna etmяlяrи kи-
fayяtdиr kи, bolшevиzm tяrяfиndяn яzиlmиш bцtцn xalq-
lar юz azadlыqlarы vя mцstяqиllиklяrи uьrunda mцharи-
bяyя baшlasыnlar. Bиz hamыdan чox maraqlыyыq kи, bu
mцharиbя daha чox sиyasи olmalы vя bolшevиzmиn яz-
dиyи xalqlar tяrяfиndяn aparыlmalыdыr. Bиz rus, ukray-
nalы, tцrk-mцsяlman, qafqaz, polyak, yuqoslav, bol-
qar, macar, fиn, baltиkyanы vя baшqa xalqlardan иba-
rяt xиlaskar ordular tяшkиl edяcяyиk».
Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински
– –
82
БАШ НАЗИРЯ МЯКТУБ
Ы.
Cяnabыnыza mяlumdur kи, bolшevиzmиn tarиxи sat-
qыnчыlыq, mцharиbя vя soyьunчuluq tarиxиdиr. 1917-
cи иldя onlar rus xalqыnыn kцrяyиnя bычaq sancdыlar, onu mц-
harиbяdяn чыxardыlar vя bu xalqы satdыlar. Onlar eynи za-
manda Rusиyanыn mцttяfиqlяrи olan Иngиltяrяnи, Fransanы,
Amerиkanы vя s. gцdaza verdиlяr. 1939-cu иldя bolшevиzm
Hиtlerlя mцqavиlя baьlayaraq, Yer kцrяsиnиn 1/6 hиssяsиnиn,
Иngиltяrяnиn, Fransanыn vя dиgяr sцlhsevяr xalqlarыn mяna-
feyиnи satdы vя mцharиbяnиn яsas sяbяbkarы oldu. Bolшevиk-
lяrиn mцharиbя qabaьы planlarы hяr kяsя mяlumdur: Alma-
nиya, Иngиltяrя, Fransa vя dиgяr Avropa юlkяlяrиnи bиr-bиrи
иlя toqquшdurmaq vя hяr иkи tяrяfя qan tюkmяyя иmkan ve-
rяrяk, sonra bolшevиk чяkmяlяrи иlя onlarыn qanlы bяdяnlяrи-
nи tapdalamaq. Belя asanlыqla Stalиn dцnya xarabalыьы цzя-
rиndя hюkmranlыq etmяk иstяyиrdи. Bolшevиzmиn bu taktиkasы
Lenиn, Stalиn tяrяfиndяn yaradыlыb vя onlar heч vaxt bunu gиz-
lяtmяyиblяr. Tяяssцf kи, heч olmasa, bиr nяfяr demokrat xa-
dиm tapыlmadы kи, bu barяdя bцtцn dцnyanы aчыq-aydыn xяbяr-
dar etsиn. Aydыndыr kи, 1941-cи иldя Hиtler tяhlцkяsи altыnda
Stalиn mяcburяn Иngиltяrя vя Amerиkanыn «mцttяfиqи» oldu.
Hяlя cяnab Чюrчиl onu «yoldaш» adlandыrыr. Иstяmяdяn «yol-
daш» deyиlsяydи, daha doьru olardы. Yerиn 1/6 hиssяsиndя yaшa-
yan xalqlar bolшevиk nяzяrиyyячиlяrи tяrяfиndяn иngиlиs vя
amerиkalыlara nиfrяt ruhunda tяrbиyяlяndиrиlиblяr. Stalиn cя-
nab Чюrчиlя cavabыnda bolшevиzmиn иngиlиs dцnyasыna olan nиf-
rяt vя kиnиnи цмуми шяkиldя gюstяrиrdи. Stalиn kommunиzmиn
heч vaxt uьur qazanmadыьы vя qazanmayacaьы иngиlиs dцnyasы-
na ona gюrя nиfrяt etmиrmи? Stalиn иngиlиs zяhmяtkeшlяrиnиn
onu «ata» adlandыrmaq иstяmяdиklяrиnя gюrя qяzяblяnmиrmи?
Stalиn иngиlиs xalqыnыn seчkиlяrdя Harrи Polpиtиn zяhmяtkeш-
lяrя hяr kяsиn qabиlиyyяtиnя gюrя ишlяyяcяyи vя tяlяbatыna
Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински
–
–
83
(xцsusяn, vиskи tяlяbatыna) gюrя alacaьы kommunиst cяmиy-
yяtи qurmaq vяdlяrиnя baxmayaraq, kommunиstlяrя sяs
vermяdиklяrиnя gюrя hиrslяnmиrmи? Stalиn deyиr: «Xalqlar
ona gюrя mцбaризя aparmayыblar kи, bиr kюlяlиkdяn dиgяrиnя
keчsиnlяr: гыса olaraq ися Hиtler kюlяlиyиndяn иngиlиs-amerиk-
an kюlяlиyиnя». Bиz dя deyиrиk kи, xalqlar mяhz ona gюrя
mцбaризя aparmayыblar kи, Stalиn-kommunиst kюlяlиyиnя
dцшsцnlяr». Stalиn Avropanыn xиlasы namиnя 7 mиlyon иtkи
verdиyиnи sюylяyиr. Яgяr o, Avropanы xиlas etmяk иstяsяydи,
bunu Иngиltяrя vя Fransa иlя иttиfaqda edяrdи, Hиtlerlя yox. 7
mиlyon demяklя Stalиn иtkиlяrиn sayыnы kяskиn azaldыr. Axы
bиzиm xalqlarыn Stalиn rejиmиnя nиfrяtи o qяdяr bюyцkdцr kи,
onlarыn heч bиrи Stalиn uьrunda vuruшmaq иstяmиrdи: иlk nюv-
bяdя ися ruslar, ukraynalыlar, tцrk-mцsяlmanlar. Yalnыz bu-
na gюrя Almanиya mцharиbяnиn иlk gцnlяrиndя mиlyonlarla
hяrbи яsиr tuta bиlmишdи. Ы Dцnya mцharиbяsиndя mцharиbяnи
чar Rusиyasы aparanda bиr nяfяr dя olsun rus, ukraynalы,
hяtta tцrk-mцsяlman da Almanиya tяrяfя keчmяmишdи. An-
caq bu mцharиbяdя Sиzя mяlum olduьu kиmи, Almanиya tя-
rяfdя юz legиonerlяrиnи tяшkиl edяn vя bolшevиzmя qarшы vuru-
шan mиlyonlarla rus, ukraynalы, mцsяlman tцrk vя s. vardы.
Mяgяr bцtцn bunlar Stalиn rejиmиnиn vяhшиlиk vя antиxalqчы-
lыьыna, onun bиzиm xalqlarыn atasы deyиl, atalыьы olmasыna dя-
lalяt etmиrmи?
Nя цчцn bиr nяfяr dя olsun иngиlиs, ya amerиkalы alman-
larla bиrgя vuruшmadы? Чцnkи, onlarыn иngиlиs tarиxиnиn иnkишafы
nяtиcяsиndя, dюvlяtчиlиk яn’яnяlяrи цzяrиndя юz xalqlarыnыn
oьullarы tяrяfиndяn иdarя olunan vяtяnlяrи var. Чцnkи, Иngиltя-
rяnи Kral, Ettlи, чюrчиllяr, bevиnlяr, aleksandrlar, krиppsиlяr vя
baшqa xalqыn qanыndan, kюkцndяn olmayanlar, baшqa юlkяlяr-
dя leyborиstlяr vя ya konservatorlar partиyasы yaratmaq иstя-
mяyяnlяr иdarя edиrlяr. Sиz dцnya leyborиstlяr иnqиlabы namи-
nя nя bиr pendяn, nя dя bиr nяfяr иngиlиsdяn sюz yox ки, keч-
Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински
– –
84
mяzsиnиz. Leyborиzm vя hяmчиnиn konservatиzm tяmиz иngи-
lиs яsиllиdиr, иngиlиslяr tяrяfиndяn иngиlиs zяmиnиndя yaradыlыb
vя иngиlиs xalqыna xиdmяt edиr. Бяс кommunиzm vя dцnya pro-
letar иnqиlabы haqqыnda nя demяk olar? Kommunиzm rus, uk-
rayna vя xцsusяn tцrk-mцsяlman gerчяklиyиnя, tarиx vя яn’я-
nяlяrиnя yad vя yabanчы иdeyadыr. Цmumиyyяtlя иsя, kommu-
nиzmиn heч bиr xalqыn gerчяklиyи иlя цmumи nюqtяsи mюvcud
deyиl, чцnkи kommunиzmиn vяtяnи yoxdur. Kommunиzm юz
xalqыnыn, vяtяnиnиn mяnafeyиnи satmaq, dцnya proletar иnqиla-
bы namиnя mиlyonlarla hяyatы qurban vermяkdиr. Mяgяr dюrd
иllиk vяtяndaш mцharиbяsи bиzиm xalqlarыn mяnafeyиnя, sиnfи
mцбaризя alovlarыnda mиlyonlarla виъданлы zяhmяtkeшиn
mяhv edиlmяsиnя vя yaxud bиzиm xalqlarыn baшqa xalqlar-
dan vя dцnya bazarыndan tяcrиdиnя, 1939-cu иldя Hиtlerlя
mцqavиlя baьlanmasыna uyьun иdиmи? Bu, Yer цzцnцn 1/6
hиssяsиndя yaшayan xalqlarыn mяnafeyиnиn tarиxdя mиslи gю-
rцnmяmиш satыlmasы deyиldиmи? 1939-cu иldя bиzиm xalqlarыn
mяnafeyи tяlяb edиrdи kи, mцharиbяnиn dяf edиlmяsи цчцn
Fransa vя Иngиltяrя иlя mцqavиlя baьlansыn. Yaxud mцharи-
bя baшlanarsa, 1-cи gцndяn onlarыn tяrяfиndяn ишtиrak edиl-
sиn. Яgяr bиzdя demokratиk hюkumяt vя xalq rяhbяrlяrи ol-
saydы, onlar elя belя dя hяrяkяt edяrdиlяr. Bиzиm юlkяlяr
mиllи rяhbяrlяr tяrяfиndяn иdarя olunmur. Яvяzиndя dцnya
proletar иnqиlabы maraqlarыndan чыxыш edяrяk, Иngиltяrя, Fran-
sa vя bцtцn dцnya xalqlarыnыn axыdыlmыш qanы цzяrиndя kom-
munиst dиktaturasы qurmaq vя yenи qцvvяlяrlя чыxыш etmяk fиk-
rи иlя dцnya yanьыnы alovlandыrmaq цчцn Hиtlerlя иttиfaq baь-
layan bиr dяstя beynяlmиlяl fыrыldaqчы hюkmranlыq edиr. Иndи
bиzиm hяmvяtяnlяr Polшa, Rumыnиya, Macarыstan, Bolqarыs-
tan, Yuqoslavиya, Чexoslovakиya, Fиnlandиya, Estonиya, Lat-
vиya, Lиtva, Avstrиya, Almanиya, hяmчиnиn Чиn xalqlarы цzя-
rиndя jandarm rolunu oynayыr vя юz sцngцlяrи иlя bu юlkяlяrdя
kommunиzmи yaymaq mяcburиyyяtиndяdиrlяr. Bцtцn bunlar
bиzиm xalqlarыn, иlk nюvbяdя rus, ukraynalы, tцrk-mцsяlman-
Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински
–
–
85
larыn mяnafeyиnя uyьun deyиl. Rus torpaqlarы vя onlarыn var-
dюvlяtи 300 mиlyon rus цчцn kиfayяtdиr. Ukrayna torpaqlarы-
nы vя var-dюvlяtиnи sayыb qurtarmaq olmaz. Bиz tцrk-mцsяl-
manlara vя qafqazlыlara gяldиkdя иsя, bиzиm torpaqlarыn ge-
nишlиyи vя zяngиnlиyи sюzя gяlmиr. Odur kи, bиzиm xalqlarыn ac
vя sыx яhalиsи olan Avropanыn torpaqlarыna ehtиyacы yoxdur.
Yuxarыda adlarы чяkиlяn Avropa xalqlarыnыn torpaqlarы vя
onlarыn zorla bolшevиklяшdиrиlmяsи dцnya proletar иnqиlabы
maraqlarыna uyьun olaraq, beynяlmиlяl fыrыldaqчыlar dяstяsи-
nя иngиlиs-amerиkanlara qarшы yenи mцharиbяyя hazыrlaшmaq
цчцn lazыmdыr. Bиz tцrk-mцsяlmanlarы, hяmчиnиn rus vя uk-
raynalыlarы dцnya proletar иnqиlabы maraqlandыrmыr. Bиz bиr
qяpиk, ya da bиzиm oьullarыn bиr damcы qanыnы belя bu иш
цчцn kюnцllц surяtdя vermяdиk. Bиz heч vaxt bцtцn dцnya-
dan tяcrиd olunmaq vя on иllяrlя «kapиtalиst mцhasиrяsи»ndя
qalmaq иstяmяmишиk. Bиz dя иngиlиslяr kиmи иstяyиrdиk kи, bи-
zиm dя hюkumяt vя rяhbяrlяr xalqыmыzыn ичиndяn чыxsыn. Bиz
hяm dя parlamentиmиzи sяrbяst surяtdя юzцmцz seчmяk иs-
tяyиrиk. Bиz dцnyanыn bцtцn xalqlarы иlя dostluq vя sыx цnsиy-
yяt шяraиtиndя yaшamaq иstяyиrиk. Bиz иstяmиrиk kи, bцtцn
dцnya kommunиstlяrи bиzиm ata vя oьullarыmыzыn qanы, ana--
bacыlarыmыzыn, arvad-uшaqlarыmыzыn gюz yaшы hesabыna yaшa-
sыnlar. Cяnab Baш nazиr, bиz bunun цчцn bolшevиzmя qarшы vu-
ruшurduq. Vlasov vя heч bиr rus heч vaxt Rusиyanы, rus xalqы-
nы, mиllи hюkumяtи, mиllи rяhbяrlиyи satmayыb. Ukraynalыlar
da, xцsusяn tцrk-mцsяlmanlar da vяtяnlяrиnя mцnasиbяtdя
elя belя dя hяrяkяt edяrdиlяr. Heч olmasa bиr nяfяr иngиlиs
Stalиnи doьma ata, Berиya, Mиkoyan, Tevosyan, Bela-Kuna,
Kusиnena vя onlar kиmи dиgяr cиnayяtkarlarы rяhbяr adlandы-
rarmы? Яlbяttя yox. Bяs onda nиyя Иngиltяrя vя Amerиka bunu
bиzиm xalqlardan tяlяb edиr? Kиm, harda, nя vaxt gюrцb, ya-
xud eшиdиb kи, rus, ukraynalы vя tцrk-mцsяlmanlarыn atalarы-
nыn ad vя soyadlarы Soso Cuqaшvиlи (Иosиf Stalиn), Anastas Mи-
koyan, Mkыrtыч Tevosyan, Malиko Qoqlиdze, Bela-Kuna vя s.
Ябдцррящман Фятялибяйли-Дцдянэински
– –
86
Dostları ilə paylaş: |