Яли Камали архивиндяки «Короьлу» дастанынын

Qorqud kitabında qeyri-islami ünsürlər
Kitabın əsl ilk nüsxəsi islamiyyətin intişarı başlanğıcındə yazıl­sa da, bir çox əski türk ünsürlərini daşımaqdadır. Bu hal hər şeydən əvvəl kitabdə qadınlara ayrılan ictimai mövqedə gözə çarpır. Beyrək adındə bir gənc kəndisinə alınacaq qızda binicilik, atıcılıq kibi mə­ziy­yətlər arayır: “Baba mana bir qız alı ver kim, mən yerdən tur­ma­dın ol turgəc gərək mən qərəqoç atımə binmə­din ol binməğ gərək. Mən qırımə varmədin ol mana baş gətürmək gərək (səhifə 44). Beyrək adında bir ərkəgə təsadüf edən bir qadın, erkəkə ova çıxmaq, at yarışdırmaq, ox atmaq, güləşmək təklif ediyor (səhifə 43). Yalancı oğlı Yalıncığın dügünində erkən çalğıçılar (ozanlar) çalğı çalıb nüktəli şərqi söyliyorlar; qızlar, qadınlar də oynuyorlar (səhifə 62).


Orxon kitabələrindən bir parça
Bilgə qağan adınə olan abidənin şərq cəbhəsindən
“...Toquz Oğuz mənim budunum erti. Tənri yer bulğaqın üçün, özinə güni təkdik üçün, yağı bultı. Bir yılqa tört yolı so­nuşdım. Əniligi Toğı Balığda sonmuşdım. Tuğla ökizin yüzti ke­çip süsi... İkindi Andarğudə sonuşdım. Süsin sancdım. Elin altım. Üçünc Çuşbaşında sonuşdım. Türk budun azaq qamaştı. Yabalıq bultaçı erti. Özə yaya gəligimə süsin ağıtım. Öküş altıçı andə tirilti. Apdə Tunra Yılpağu atı bir oğışığ Tonatəkin yuğında Əgirə toqıdım. Törtinc özgəndi qadında sonuşdım. Süsin andə sancdım. Yabartıdım... yaşımə Amağı qurağın qışladıqda yut bultı. Yazınə Oğuz tapa sölədim. İlki Su taşıqmış erti. İkin su abdə erti. Üç Oğuz süsi basa ölti. Yavağ yabır bultı. Tiyin alğılı gəlti. Oğuz sı­nar süsi əbəgi bartığ yolğılı bardı. Sınar süsi sonuşgili gəlti. Bir az ertimiz, Oğuzlar. Tənri güc bir tük üçün anda sancdım. Ya­badım. Tənri yarlı qoduq üçün mən qarqonduq üçün türk budun qazğamış ertinç. Mən inlikü bunça başlayu qazğanmadım. Tirik budun öltəçi ertin tinc, yuq bultaçı erti...
...Özə tənri, aydıq yer, sub eçim qağan Quti tapqılmadı ertinc Toquz Oğuz budun yerin süsin idip Tabğac qaru bardı. Tabğaç budun yerinçi kəlti. İkidin teyisən... budun yazqılatı... Bir ye Tabğaçda atı, kusı yuq bultı. Bu yerdə meta qul bultı. Mən özim qağan olatuğım üçün türk budunuğ...
...Toquz Oğuz bəgləri! Budunum! Bu sabamın ədəküti eşid, qatığadı tinlə. İlgərü gün toğu sıqa, bir girü gün ortu sınəru qurı­ğaru gün batısıqına, yırğaru tük ortu sıpəru anda içəriki budun qop mana görür mən bunça budun qop əytədim. Ol amatı yağı yuq Türk qağan Ötükən yış öldursar. İltə yük-yoq. İlgərü Şandun yazıqa təki suladım. Taluyqa kiçik təgmədim”.