Yaşar seyiDLİ, naiLƏ ƏLİyeva, xumar əHMƏDBƏYLİ Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün

 
 
 
 
 
 
 
 
ÖYRƏNDİKLƏRİNİZİ TƏTBİQ EDİN VƏ YOXLAYIN

---

 
 
129 
 
•   V  fəsil  •  
Ali sinir fəaliyyəti 
• 
5 
 E
MOSİYALAR. YADDAŞ 
 
 
 
 
Emosiyalar. İnsan ətraf aləmə və ya əşyalara qarşı daim öz hislərini təzahür et-
dirir.  Bu,  emosiyalar  (lat.  “emoveo”  –  sarsılmaq,  həyəcanlanmaq)  adlanır.  Emo-
siyalar olmasaydı,  insanda sevinc, kədər duyğusu olmazdı. Emosiyalar, adətən, iki 
qrupa  bölünür:  müsbət  (şənlənmək,  sevinmək,  şad  olmaq,  məmnun  qalmaq)  və 
mənfi  emosiyalar  (qəm,  qüssə,  kədər,  acıqlanmaq,  qorxu,  nifrət  və  s.).  İstənilən 
emosional  vəziyyətlərdə  bədəndə  qan  təzyiqinin  artması,  ürək  döyüntülərinin 
sürətlənməsi  kimi  dəyişikliklər  yaranır.  Nəticədə  qanda  bioloji  fəal  maddələrin 
miqdarı artır. Emosiyalar yaradan belə reaksiyaların fizioloji rolu böyükdür. Belə ki, 
bu zaman  orqanizm öz qüvvəsini  səfərbərliyə alır.  
Hər bir emosiyalardan sonra ifadəli hərəkətlər olur. Bunlar emosiyaların yaratdığı 
gərginliyi  azaldır.  İfadəli  hərəkətlər  nəticəsində  səsin  tonu,  intonasiyası,  insanın 
yerişi,  bədən  vəziyyəti  dəyişir.  Belə  halda  insanın  hansı  emosional  vəziyyətdə 
olduğunu  müəyyənləşdirmək  mümkündür.  İfadəli  hərəkətlər  etməklə  də  müvafiq 
emosiyalar yaratmaq olur. Bunu artistin obraza girməsində görmək mümkündür. O, 
qəhrəmanın obrazını yaratmaqla özü də həmin qəhrəmanın hislərini yaşayır və onda 
müvafiq emosiyalar yaranır.  
Bəzən valideynlər  istənilən ifadəli hərəkətləri etməməsi üçün uşağın istəyini ye-
rinə yetirməyə çalışırlar. Növbəti dəfə uşağın arzusu yerinə yetməyəndə isə o, ifadəli 
hərəkətlərini bilə-bilə artırır. Nəticədə uşaqda getdikcə ərköyünlük yaranır.  
Emosiyaların yaranmasında böyük yarımkürələr qabığının alın və gicgah payı, 
həmçinin ara beyin iştirak edir. Emosiyalar, əsasən, alın payı ilə idarə olunur.