T Ü R K X A L Q L A R IN IN K İT A B V Ə K İT A B X A N A M ƏD Ə N İY V Ə Tİ
Eram ızın 135-ci ilində Roma Qüdsə qoşun yürüdür iudaizm qadağan
edilir, ravinlər edam edilir, yəhudilər sürgün olunur.
Qeyd olunan peyğəmbərlərin müqəddəs kitablarım n olması barəda
mənbələrdə m əlumat yoxdur. Yalnız onlarm əməlləri erkən xristianlann yazılı
mənbələrində qorunub saxlanılmışdır. Ölü dənizin Qumraıı çölündo tapılmış
kitabxana bu barədə xeyli məlumat verir.
1947-ci ildə bir gənc Beduinin tapdığı mağarada qədim kitabxananın
üzə çıxması müqəddəs kitablar və mətnlər haqqm da təsəvvürümüzü
dəyişdirdi. Bu kitabxanada tapılmış 900-ə qədər m ətnin 20 nüs.^əsi - incil 17
nüsxəsi M usamn Tövratı, 37 nüsxəsi psaltr və əhdi ətiqin çoxsayda
nüsxələrindən ibarətdir. Bu mətnlər içərisində mis lövhəyo həkk olunmuş bir
kitab, digərləri papirus və perqament üzərinə yazılmışdır. Mis lövhəyə həkk
olunmuş kitab tədqiqatçiların diqqətini xüsusilə cəlb etmişdir. Mütəxəssislər
təyin etm işdir ki, bütün nüsxələr eramızın I əsrino aiddir. Əsərlər 3 dildə -
Aramey dilində, qədim İvrit dilində və qədim Yunan dilində yazıya
ahnmışdır. Kitabxanada mövcud olan uzunluğu 8 m etrə çatan məbəd kitabıda
tədqiqatçılarm diqqətini cəlb etmişdi. Bu kitab Süleym an məbədinin tikilməsi
və forması ' haqqm da tövsiyələri özündə əks
etdirir.
Arxeoloq vo
bibliyaşünaslar iddia edirlər ki, bu kitabxana yəhudiliyin yesseylər təriqətinə
mənsubdur. Kitabxananın yerləşdiyi coğrafı ərazidə m övcud olan havamn
quruluğu kitabxananın maksimum qorunub saxlanmasını təmin etmişdir.
Qumran çölünün xarabalığmda aparılan arxeoloji qazm tılar göstərir ki, burada
təriqət icm asının bir mərkəzi mövcud olm uşdu və kitablar məhz burada
yazılmışdır. A rxeoloqlar burada kitab yazmaq və üzünü köçürmək üçün
xüsusi otaqlar və qədim mürəkkəb qablarmı da aşkar etmişlər.
Mis lövhədə yazılmış kitab hal — hazırda O m m an milli muzevindo
saxlanılır. Kitab qədim ivritcə yazılmış və ehtim al olunur ki, bu kitab
Siileyman m əbədinm xəzinəsinin harada gizlədilm əsindən bəhs olunur.
Görkəmli bibliyaşünas alim K.Armstronq yazır: “biz bilmirik incilin
(əhdi cədidin) m üəllifi kimdir. O yenicə m eydana gələndə anonim olaraq
yayılırdı. Sonrakı illərdə ilk kilsənin mötəbər şəxslərinin adına aid edildi’
(səh.75)
Bütün xristian mənbələrinin etiraf etdiyi kim i K onstantin xristianlığı
m öhkəm ləndirm ək məqsədi ilə 325-ci ildə Nikey toplantısını keçirir və təyin
etdiyi yepiskoplarm köməyi ilə, əhdi-cədidi formalaşdırır. Yepiskoplara
yaratm aqda olduqları xristianlıq doktrinasma hansı apostolun “müjdəsiııi
daxil etmək, hansım n “müjdəsini” inkar etmək tapşırıldı. İnkar olunan
müjdələr ləğv edildi, yandırıldı və təqib olunm ağa başlanıldı. İmpcrator
Feodosi xristianlığı əvvəlcə rəsmi din elan etdi, sonra qəbul olunmasım
Dostları ilə paylaş: