Yazılmış bir kitabın üstündə bir dəfə gözəl epiqraf oxudum: "Xatirələr faydalı olsun deyə səmimi ya zılmalı, gerçəkliyə tən gəlməlidir."
Yüklə 3,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DÖRDLÜK (m ü r ə b b e l ə r )
- BEŞLİK, ALTILIQ VƏ TƏRKİBBƏNDLƏR
- BAYATI VƏ QOŞMALAR
- QƏZƏL VƏ RÜBAİLƏR
- MÜSTƏZADLAR
- ŞƏRQİLƏR VƏ NƏĞMƏLƏR
|
3. POETİK FORMALAR
Hüseyn Cavid şeirin bütün janrlarında (mənzum dramlarında, poemalarında, süjetli şeirlərində, siyasi-ictimai və fəlsəfi parçala- Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 255
rında, lirikasında, klassik şeirin və şifahi xalq şeirinin bütün əsas şəkillərindən) üçlük, dördlük, qoşma, bayatı, rübai, məsnəvi, beş- lik, müxəmməs (altılıq), müsəddəs, qəzəl, tərkibbənd, müstəzad, türki, nəğmə, şərqi və sairə... çox müvəffəqiyyətlə, həm də yara- dıcı şəkildə istifadə etmişdir.
də toplanan şeirlərini, xüsusən hekayə, həsbi-hal şəklində yazıl- mış liro-epik şeirlərini (“Məsud və Şəfiqə”, “İlk bahar”, “Hərb və fəlakət”, “Qız məktəbində”, “Məzlumlar üçün”, “Bir xatirə”, “Qadın” və sair) Cavid məsnəvi şəklində yazmışdır. Həmin şeirlə- rində forma cəhətindən diqqəti cəlb edən budur ki, şair eyni bir şəkildə məsnəvidə epik səhnələri sənətkarlıqla canlandıra bildiyi kimi, dərin lirizmi də ustalıqla verə bilmişdir. Cavid ilk mənzum dramı olan “Ana”nı da məsnəvi ilə yazmış, bütün mükalimələri məsnəvi üzərində qurmuşdur. Lakin “Ana”da bu şəkil onun liro-epik əsərlərində olduğu kimi gözlənilən müsbət nəticəni verməmişdi. Dram, şəkilcə yeknəsəq idi. Bu kəsiri hiss etdiyi üçündür ki, sonrakı mənzum dramlarında şair məsnəvini əsas götürməklə klassik və şifahi xalq şeirinin başqa şəkillərindən də istifadə etmişdir. Məsələn, “Şeyx Sənan”da məsnəvi ilə bəra- bər mürəbbe, müxəmməs, qəzəl, şərqi, türki, nəğmə, “İblis”də ye- nə məsnəvi ilə birlikdə çox yerdə müstəzad, mürəbbe, müsəddəs, şərqi və nəğmə, “Uçurum”da məsnəvi ilə birlikdə qoşma, bayatı, şərqi, “Peyğəmbər”də yenə məsnəvi ilə bərabər demək olar ki, dördlük əsas yer tutur. Bundan başqa “Peyğəmbər”də müsəddəs, tərkibbənd, müxəmməs, rübai, şərqi şəkilləri də işlənmişdir. “Knyaz”da məsnəvi əsas götürülməklə, rübai, mürrəbbe, müstə- zad, şərqi və nəğmə şəkilləri də mühüm yer tutur. “Səyavuş”da yenə məsnəvi ilə birlikdə mürəbbe, şərqi şəkilləri vardır. Cavidin son mənzum dramı olan “Xəyyam” poetik formalar cəhətindən daha əlvandır. Bu dram da məsnəvi ilə bərabər, müstəzad və rübai şəkilləri də işlədilir. Bunlardan əlavə bir çox səhnələrdə şərqi, nəğmə şəkillərindən də bol istifadə edilmişdir. “Azər” poemasın- Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 256
da məsnəvi ilə birlikdə mürəbbe, üçlük, müxəmməs, müsəddəs, tərkibbənd, müstəzad, şərqi, nəğmə şəkilləri də çox işlədilmişdir. Şairin xüsusən mənzum dramlarında şeirin müxtəlif şəkillə- rinə müraciət etməsi onun əsərlərində sözlərə, mükalimələrə dra- matizm verir, replikanı qüvvətləndirir, xarakter və əhvali-ruhiy- yələtin özlərini daha parlaq büruzə verməsinə xeyli kömək edir.
İstər lirik, liro-epik şeirlərində, istərsə də poema və mənzum dramlarında Cavid dördlükdən də istifadə etmişdir. “Keçmiş günlər” və “Bahar şəbnəmləri” məcmuələrində toplanan “Dəniz pərisi”, “Son baharda”, “Kiçik sərsəri”, “Öksüz Ənvər”, “Hər yer səfalı”, “Sevinmə, gülmə, quzum!..”, “Vərəmli qız”, “Mən istə- rəm ki” və bir sıra başqa şeirləri dördlük şəklində yazılmışdır. Şair bunlarda yeri gəldikcə dördlüyün müxtəlif formalarını işlət- mişdir. Məsələn, a-b-a-b, a-b-b-a–a-a-b-b kimi. Bəzən dördlüklə yazılmış şeirlərində müəyyən bəndlərdə şair üçlük (“üçləmə”) şəklini işlədir. Məsələn, dörd bənddən ibarət olan “Çəkinmə” şeirinin iki bəndi dördlük, iki bəndi isə üçlükdür. Şübhəsiz, eyni bir şeirdə, bir şəkildən o birisinə keçmək onun üçündür ki, şəkil xatirinə mətləb uzanmasın, artıq söz işlədilməsin və şeir yeknəsəq olmasın. Cavid üçlükdən bəzən mustəqil şəkildə istifadə edir. Belə üç- lüklərdə birinci bəndin son misrasının qafiyəsi o birilərində təkrar olunur, Məsələn, “Mühacirlər yuvası” poemasında * olduğu kimi: Aydın bir gecəydi, röyaya daldım, Baxdım cənnətdəyim, heyrətdə qaldım. Öpdü al yanaqlı mələklər məni. Bilməm nə hal oldu, haman bayıldım, Bülbüllər ötürkən səhər ayıldım. Öpərdi xapəli ipəklər məni...
* Poema deyil, “Azər” poemasından bir parçadır. – Tərtibçi. Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 257
Röya füzunilə o gün sərxoşdum, Bir kələbək kimi gülzara qoşdum. Öpdü gözü yaşlı çiçəklər məni.
Şair dördlüklə başladığı bəzi şeirlərinin axırıncı bəndlərini müqəddəs, tərkibbənd və ya başqa bir şəkillə bitirir. Məsələn, “Keçmiş günlər”dən olan “Elmi-bəşər” şeirinin altı bəndi dördlük, qalan üç bəndi tərkibbənd şəklindədir. Aydın hiss olunur ki, son bəndlərə gəlincə, şair fikrini dörd misrada tamamlaya bilmədiyinə görə tərkibbəndə keçməyə məcbur olmuşdur. Məsələn, şeirin doqquzuncu bəndi belə başlayır:
Göründüyü kimi, bu dörd misrada fikir tamamlanmır, buna görə də şair tərkibbənd şəklinə keçir, iki misra da əlavə edir.
Duyar insan, bu iştə elmi-bəşər!..
Şübhəsiz ki, belə hallarda bu iki misradakı fikri dörd misrada da vermək olardı. Lakin bu dörd misra bu iki misra qədər tutarlı, kəskin ola bilməzdi. Odur ki, Cavid belə hallarda şəklə yaradıcı münasibət bəsləyirdi. Eyni bir şeirdə iki şəkildən-həm mürəbbe, həm də tərkibbənddən istifadə edirdi. Cavid mənzum dramlarında, mükalimələrdə dördlükdən mü- vəffəqiyyətlə istifadə edir. Məsələn, “Səyavuş”dakı aşağıdakı mükalimələr dördlükdür:
Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 258
Bizdə dəmir biləklər, Çəlik qollar az deyil, Sarsıdıcı hünərlər, Mərd oğullar az deyil.
Beşlik, altılıq, (müxəmməs-müsəddəs) şəkillərindən Cavid daha çox tərkibbəndlər şəklində istifadə edir. Beşliyin, altılığın saf ənənəvi şəklinə Cavidin ancaq bir-iki şeirində a-a-a-a-b for- masında rast gəlmək olar. “Bahar şəbnəmləri”ndə “Neçin” şeirin- də, “Şeyda” dramında “Yad eylədikcə vəslini ey mahi tələtim” misrası ilə başlayan müxəmməsdə olduğu kimi. Lakin müxəmməs tərkibbənd və müsəddəs tərkibbənd şəkillərini şair həm lirik, liro- epik şeirlərində, həm də dramlarında tez-tez işlədir. Müsəddəs tərkibbəndlər “Qüruba qarşı”, “Dün və bu gün”, “Uyuyur”, “Hərb allahı qarşısında” və sair şeirlərində olduğu kimi əksəriyyətlə a-b-
Müsəddəs tərkibbəndlərində şair çox zaman yeni orijinal şə- killər icad edir. Məsələn, “Bahar şəbnəmləri”ndəki “Qonşu çi- çəyi” şeirində birinci bəndin birinci misrası ilə ikinci bəndin birinci misrası həmqafiyə, birinci bəndin ikinci misrası ilə ikinci bəndin ikinci misrası həmqafiyə, birinci bəndin ikinci, üçüncü və Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 259
dördüncü misraları həmqafiyə, birinci bəndin axırıncı misrası ilə ikinci bəndin altıncı misrası həmqafiyə, üçüncü bəndin birinci, ikinci misraları həmqafiyə, üçüncü misra ilə beşinci misra həmqafiyə, ikinci misra ilə altıncı misra həmqafiyədir və sairə. Şeir şəkillərinə belə yaradıcı münasibət Caviddə şeir dilini zənginləşdirir, ahəngdarlığını artırır və lazım gələn yerdə şəkillə bağlı olan sünilikdən xilas edir. Belə icadlardan şair hekayə və ya təsvir tərzində yazılmış liro-epik şeirlərində daha çox istifadə edir. Cavid müsəddəs və müxəmməs tərkibbəndlərindən “Azər” poe- masında daha çox istifadə etmişdir. Məsələn, müxəmməs tərkib- bənd:
Bəzən nadir hallarda şair yeddilik tərkibbəndləri də işlədir. Məsələn: Ruhim yenə ləbrizi-səadət. Yarəb, bu nə tufani-lətafət? Göydən yerə enmiş kimi cənnət, Yer-yer saçılır nuri-məsərrət, Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 260
Həp qol-qola bir şövqi-şətarət. Rəqs etmədə azadeyi-sənət, Ərvahi-lətifi-mələkiyyət.
Cavid xalq şifahi şeiri şəkillərindən, xüsusən bayatı və qoş- malardan müxtəlif əsərlərində çox istifadə etmişdir. Məsələn, “Uçurum”da olduğu kimi:
“Xəyyam”dakı mükalimələrdə, Azərbaycan əruzunun vəznin- də olsa da, bayatıya yaxın şəkillər vardır: Sevda, bu nədir, Sevda, Etdin bizi sən rüsva. Layiqmi adın gəzsin Nifrətlə dodaqlarda. Sevda, gedəlim, Sevda. Durmaq yaramaz burda. Gəl, gəl ulu xaqanın Qalmış gözü yollarda.
Ən şanlı saraylarda. Bir nazlı göyərçinsən, Ardınca qoşar dünya.
Bəzən şair bayatı şəklinin ənənəvi a-a-b-a şəklini dəyişərək a-a-b-b şəklində işlədir: Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 261
Gəl quzum, tez ol da gəl, Gözüm qaldı yolda, gəl. Çamır gətir, daş gətir, Durma, arkadaş gətir. Haydı quzum, kərpic at, Kirəc gətir, az su qat. Gecikmə gəl, durma gəl, İşə zərbə vurma, gəl.
Bayatı şəklinə nisbətən qoşma Cavidin əsərlərində daha çox işlənmişdir. Xüsusən, mənzum və mənsur dramlarında, “Azər” poemasında olan mahnı, şərqi və nəğmələrinin çoxu a-a-a-b qoş- ma şəklində yazılmışdır.
Mənzum dramlarında, xüsusilə “Xəyyam” dramında şair klas- sik rübai şəklindən də istifadə etmişdir. Məsələn, “Xəyyam”da məzarçıların mükaliməsi rübai şəklindədir: Biri ölməzsə dirilməz birisi, Heçdir ömrün sonu, yaxud gerisi. Olsa qurnaz nə qədər bir tülkü. Boğazından çıxacaqdır dərisi, Keçənlərdən bizə əfsanə qaldı, Sönüb cəmşidi-cam peymanə qaldı, O parlaq möhtəşəm kaşanələrdən, Bu gün səssizcə bir viranə qaldı.
Dramın qəhrəmanı Xəyyam əsasən rübai müəllifi olduğundan Cavid buna uyğun olaraq Xəyyamın dilinə onun öz rübailərinin tərcüməsini də əlavə etmişdir. Rübai şəklində “Peyğəmbər” və “Knyaz” dramlarında da bir neçə yerdə rast gəlirik.
Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 262
Cavid lirik şeirlərində və mənzum dramlarında az da olsa qəzəl şəklindən də istifadə etmişdir. Diqqəti cəlb edən budur ki, mənzum dramlarında monoloqlarda şair dördlük, üçlük, bayatı, rübai, müxəmməs, tərkibbənd, müstəzad və sair şeir şəkillərini işlətdiyi kimi, heca vəznində yazılmış qəzəl şəklindən də istifadə etmişdir. Məsələn, “Səyavuş”da olduğu kimi:
Cavid XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan şeirində, xüsusən romantik şeirdə istifadə olunan yeni lirik şeir şəkli – sonetlərdən də istifadə etmişdir. Sonet şəklində, “Bu gecə”, “Qəmər”, “Hər yer səfalı” kimi bir çox şeir yazmışdır. Cavidin sonetlərinin mü- hüm bir qismi Qərb sonetinə uyğun olaraq on dörd və ya on altı misradan, bəziləri on səkkiz misradan ibarətdir. Qafiyələrin təna- sübü də eyni ənənəvi şəkildədir. Birinci misrası ilə ikinci, ikinci misra ilə dördüncü misra həmqafiyədir. Əgər bənd beş misradan ibarətdirsə, ikinci ilə üçüncü və beşinci misra həmqafiyədir. Məsələn:
Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 263
Səninlə, ah, sənin yad həsrətinlə yanar. Yanar, sənin anaram, dilbərim, fəqət səncə. Bu, bir həyati müxəyyəl, həzin bir əyləncə.
“Şeyda”, “İblis” dramlarında Cavid şeirin həmin şəklindən də istifadə etmişdir: Arkadaş, göz aç, oyan! Qalx ölüm uyğusundan. Zülmə çox əydin boyun, Çox əzildin, qalx, oyan.
“Xəyyam”, “İblis”, “Knyaz” dramları, “Azər” poeması və bir çox lirik-epik şeirlərində Cavid xüsusən müstəzad şəklindən çox geniş və müvəffəqiyyətlə istifadə etmişdir. Bu müstəzadlar mis- ralarının sayı etibarı ilə qeyri-məhdud olub dördlük, beşlik, altılıq, yeddilik və daha artıq misralı şeirlərdən ibarətdir. Müstəzad Cavi- din şeirində yeknəsəqliyə qarşı işlənilmiş ən əıverişli bir şəkildir. İkinci tərəfdən müstəzad fikri daha qüvvətli, daha sərrast ifadə et- mək və şeirin ritmini, ahəngini qüvvətləndirmək üçün son dərəcə münasiub bir şəkildir. Məsələn, fikri qüvvətləndirən müstəzadlar: Gənc ömrümü atəşli tikanlar gəmirirkən. Üsyan edirəm varlığa birdən. Üsyan, ulu adət və təriqətlərə üsyan... Yıldızlı həqiqətlərə üsyan! Yaxud:
Yıprandı xürafat ilə başlarda
beyinlər. Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 264
Sənsən buna rəhbər. Xırsızlara olduq kölə, yetməzmi
səfalət, Yetməzmi bu zillət?! Ahəngi, ritmi qüvvətləndirən müstəzadlar: Möhtəşəm bir salon... Ahəngi
şətarətlə gülər, Badələr, zümzümələr, şəşələr,
dəbdəbələr, Sanki almasla donanmış hər yer. İştə büllur kürəciklər və sütunlar
da
dönər. Bir yığın rəngilə nur. Çağlayan kürələrdən daşaraq, Süzülən gözləri oxşar və ötərkən
şaqraq İncə bir şeir oxunur.
Bəzən müstəzadlar Cavidin şeirində sərbəst nəzmə yaxınlaşır. Məsələn: Artıq yetər qalx, oyan, Bütün çiçəklər, Baş qaldırıb yataqdan, həp səni dinlər. Bu eşq ilə yanarkən Sən andın məni, Vəfasız olsam da mən, Unutmam səni. Azər düşünür dalğa keçirkən, Birdən-birə həp dalğalı, həp şən Bir vəlvələ qopdu. Bir fırtına, bir zəlzələ qopdu, Sarmışdı bütün ölkəyi heyrət, Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 265
Lakin Çox üzdə gülmsərdi şətarət. Hər nəşəli gəncin, Ruhunda açılmışdı çiçəklər. Coşmuşdu diləklər...
Xalq şeirinin ən çox yayılmış şəkillərindən olan şərqi və nəğ- mələrdən Cavid dramlarında daha çox istifadə etmişdir. Bu nəğ- mə, şərqi və türkülər misraların sayı etibarı ilə müxtəlifdir. Şair bunları yazarkən üçlük, dördlük, müxəmməs, müsəddəs, tərkib- bənd, müstəzad, qoşma və sairə şəkillərə uyğunlaşdırmışdır.
Qoşma:
Göy üzünü bəzər parlaq ulduzlar, Yer üzünü bəzər gül üzlü qızlar. Gözəl, eşqində könül yanar, sızlar, İnsaf, mərhəmət yox zalim fələkdə.
Beşlik: Bəyaz pənbə, nazlı bir quş, Yalçın qayalıqda durmuş. Boynunu bax, nasıl burmuş, Kimi gözlər göyərçinim.
Müsəddəs, tərkibbəndlər şəklində yazılmış türkülərə misal: Bu bəlkə süslü bir yalan, Deyirlər iştə hər zaman Çıxar Olimpə şadiman, Ən işvəkar ilahələr, Gülər, gülər, gülər, gülər, Həyat üçün səfa dilər. Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 266
Şərqilərini Cavid bəzən xalq şeirinin məşhur şəkillərindən olan deyişmə üsulunda yazmışdır: “Knyaz” dramında incə səslə qalın səsin dəyişməsi kimi:
Məlum olduğu üzrə, xalq şeirində şərqi, nəğmələr heca vəz- nindədir. Cavidin də şərqi, nəğmə və türküləri əksəriyyətlə heca vəznində yazılmışdır. Lakin yuxarıdakı misallardan göründüyü kimi şair bəzən şərqi və nəğmələr əruz vəznindən də istifadə et- mişdir. Azərbaycan şeirinin demək olar ki, bütün poetik forma- larından yaradıcı şəkildə istifadə etməsi Cavid şeirinin təsirini qüvvətləndirən səbəblərdən biri olmuşdur.
Hüseyn Cavidin şeiri vəzn cəhətindən də zəngin, rəngarəng- dir. O, Azərbaycan əruzunun və heca vəzninin bütün şəkillərindən istifadə etmişdir. Onun lirik şeirlərində, poema və dramlarında əruzun daha çox xəfif, həzəc, rəməl, müctəz, müzare, mütəqarib və qismən rəcəz bəhrinin; heca vəzninin isə yeddilik, səkkizlik, onbirlik, öndördlük, onbeşlik, onaltılıq kimi şəkilləri işlənmişdir. Mövzu, hadisə və xarakterlərə uyğun olaraq şair müxtəlif əsərlə- rində, hətta eyni bir əsərdə də müxtəlif vəznlərə müraciət edir. Yaradıcılığının birinci dövründə yazılmış “Keçmiş günlər” və “Bahar şəbnəmləri” məcmuələrində toplanmış lirik, liro-epik şeirlərin və poemaların * əksəriyyətini şair əruz vəznində yazmış- dır. Bu məcmuələrdə toplanmış 26 əsərdən ancaq ikici – “Çoban türküsü” və “İlk bahar” şeirləri heca vəznində idi. Görünür, bu
* Cavidin cəmi bir poeması var. _ Tərtibçi. Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 267
illərdə şair belə hesab etmişdir ki, heca vəznində ancaq mahnı və şərqilər yaratmaq mümkündür. Lakin sonradan onun heca vəzninə münasibəti dəyişir. 1910-cu ildə ilk təcrübə olaraq Cavid bir pərdəli “Ana” dramını başdan-başa heca vəznində yazır. Bu illər- də əski klassik üslubu sadəcə təqlid edən şairlər heca vəzninə xor baxırdılar. Məsələn, belə şairlərdən biri Əbdül Xaliq Cənnəti bir şeirində “Qədimi üslubu” müdafiə edib “barmaq üsulu”na (heca vəzninə) bir növ istehza edir, heca vəzninə və yeni üsluba meyl edən şairlərdən birinə yazırdı:
Bu parçadan göründüyü kimi, şeirdə əruzçularla eyni zaman- da heca vəzninə qüvvətli meyl göstərənlər arasında mübahisə yalnız vəzn məsələsi üzərində deyil, ümumiyyətlə şeirdə köhnə və yeni üslub məsələsi üzərində gedirdi. Zamanın mütərəqqi şairləri
Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 268
daha düzgün bir yol tutaraq həm Azərbaycan əruzu, həm də heca vəznindən istifadə edirdilər. Cavid də belə hərəkət edirdi: “Ana” Cavidin heca vəznində yazdığı ilk iri həcmli əsəri idi. Bu ilk təcrübədə bəzi cəhətdən müəyyən nöqsanlar da (vəzn qırıqlığı, bölgü yeknəsəqliyi) özünü göstərmişdi. “Ana”dan sonra Cavid ikinci mənzum dramı “Şeyx Sənan”ı əruz vəznində yazır və yeri gəldikcə, mahnı və şərqilərdə heca vəznindən istifadə edir. Şair üçüncü mənzum dramı olan “Uçurum”u yenə başdan-başa heca vəznində yazır. “Uçurum” vəzn cəhətindən “Ana”ya nisbətən daha qüvvətli və müvəffəqiyyətli idi. “Ana”da şair yalnız onbir- likdən istifadə etdiyi halda, “Uçurum”da onbirliklə bərabər, yed- dilik, səkkizlik, ondördlük də işlətmişdir. Görünür ilk təcrübədən – “Ana”dan sonra şair belə bir düzgün nəticəyə gəlmişdir ki, mənzum dramda müxtəlif səciyyələri, əhval-ruhiyyələri vermək üçün tək bir onbirlik kifayət deyildir. “Uçurum”da heca vəzninin müxtəlif şəkillərində bölgülər də çox müxtəlif və əlvan idi. “Uçurum”dan sonra şair dördüncü mənzum dramı olan “İblis”i yenə əsasən əruz vəznində yazır. Mahnı və şərqilərdə isə “Şeyx Sənan”da olduğu kimi heca vəznindən istifadə edir. Beşinci mənzum dramı olan “Peyğəmbər”də dramaturq daha yeni bir təcrübəyə əl atır. Eyni bir əsərdə həm əruz, həm də heca vəznini işlədir. Əruzun rəməl, müctəs, xəfif kimi bəhrləri ilə barəbər heca vəzninin səkkizlik, onbirlik şəklindən geniş istifadə edir. Bu sınaqdan sonralar Cavid “Azər” poemasında daha səmərəli isti- fadə etmişdir. O, poemanın müəyyən parçalarını əruz, mühüm bir hissəsini də heca vəznində yazmışdır. Bəzən eyni bir parçanın bir hissəsi heca, o biri hissəsi isə əruz vəzni ilə yazılmışdır. “Azər”də heca vəzninin yeddilik, səkkizlik şəkillərindən başqa, onbirlik, onikilik, ondördlük, onbeşlik, onaltılıq kimi mürəkkəb şəkillə- rindən də istifadə olunmuşdur. 1928-30-cu illər arasında yazdığı əsərlərində Cavid yenə hər iki vəzni işlətmiş, “Knyaz” və “Xəyyam” dramlarını əruz vəznində, “Səyavuş” dramını isə heca vəznində yazmışdır. “Ana” və “Uçurum” dramlarına nisbətən “Səyavuş”da heca vəznindən daha məharətlə istifadə edilmişdir: Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 269
Çal, sızlayıb inləsin o tellər, Çırpınsın onunla həp könüllər. Çal, məclisə zövqü nəşə gəlsin, Çal, ta ölülər də rəqsə gəlsin. Yüklə 3,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|