Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
Yüklə 7,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 264
qətiyyən dəyişməmişdi. O`Brayen əlavə izahata ehtiyac duymadan Uinstonun nə demək istədiyini dərhal anlamışdı. -Mümükünsə, deyin,-Uinston soruşdu,-məni tezmi güllələyəcəklər? -Yəqin müəyyən qədər gözləmək lazım gələcək ,-deyə O Brayen cavab verdi. –Sizin məsələniz bir az mürəkkəbdir. Amma ümidinizi itirməyin. Burada tez, ya gec hamı müalicə olunur. Sonda isə sizi güllələyəcəyik.
IV FƏSİL İndi Uinstonun vəziyyəti xeyli yaxşılaşmışdı. Saxlanıdğı yerdə ümumiyyətlə gün məfhumundan danışmaq olardısa, özünün hər gün ətə-cana gəldiyini və qüvvətləndiyini hiss edirdi. Yenə də gecə-gündüz süd rəngli işıq yanır, arasıkəsilməz uğultu eşidilirdi. Lakin indiki kamera əvvəlkilərlə müqayisədə daha rahat idi. Taxtın üstünə döşək salınmış, yastıq qoyulmuşdu. Küncdə oturmağa kətil vardı. Onu hamama aparırdılar, istədiyi vaxt qalay tasda əl-üzünü yumasına icazə verirdilər. Bəzən hətta yuyunmaq üçün isti su da gətirirdilər. Təzə alt paltarı və təmiz kombinezon dəsti vermişdilər. Varikoz yarasının üstünə hansısa sakitləşdirici məlhəm qoyub sarımışdılar. Qırılmış dişlərinin kötüklərini çıxarmış, əvəzində təzə protez düzəltmişdilər. Həbsindən həftələr, bəlkə də aylar keçmişdi. Maraqlansaydı, indi vaxtın hesabını aparmaq da mümkün idi. Çünki yeməyi dəqiq zaman fasilələri ilə verirdilər. İyirmi dörd saat ərzində üç dəfə yemək gətirildiyini təxmin edirdi. Bəzən dumanlı şəkildə yeməyin gündüz, yoxsa gecə verildiyi barəsində düşünməyə çalışırdı. Yemək təəccüb doğuracaq dərəcədə keyfiyyətli idi. Gündə bir dəfə mütləq ət xörəyi olurdu. Bir dəfə isə dolu qutu siqaret gətirmişdilər. Kibriti yox idi, amma yemək işinə baxan qaradinməz nəzarətçi sakitcə siqaretini öz alışqanı ilə yandırmışdı. Yadırğadığından, ilk dəfə tüstüdən ürəyi bulandı. Tezliklə köhnə vərdişi qayıtdı və hər dəfə yeməkdən sonra damağına yarım siqaret qoyaraq aldığı zövqün ömrünü bir müddət uzada bildi. Ona kənarına karandaş qırığı bağlanmış ağ qrifel lövhə də vermişdilər. İlk vaxtlar Uinston lövhədən istifadə etmirdi. Hətta oyaq vaxtlarında da daim gərgin vəziyyətdə olurdu. Çox vaxt bir yeməklə digəri arasındakı fasilədə əl-qolunu tərpətmədən sakitcə uzanırdı. Bəzən yuxuya gedirdi, bəzən isə narahatlıqla dolu dumanlı xəyallara dalır, hətta sonda gözlərini açmağa da qorxurdu. Artıq düz gözünün içinə vuran gur işıqda yatmağa öyrənmişdi. Gördüyü yuxuların daha ardıcıl, əlaqəli olmasını istisna etmək şərti ilə işıqda, yaxud qaranlıqda yatmağın elə bir fərqi yox idi. Bu arada tez-tez yuxu görürdü. Hamısı da xoşbəxt sonluqla bitən yuxular idi. Bəzən Qızıl Ölkədə olurdu. Bəzən də anası, Culiya və O`Brayenlə birlikdə parlaq günəş işığına qərq olmuş göz oxşayan, möhtəşəm xarabalıqlarda otururdular. Heç nə etmirdilər, sadəcə, günün altında əyləşir, adi şeylərdən danışırdılar. Oyaq vaxtı haqqında düşündüyü şeylər də mütləq yuxuları ilə bağlı olurdu. Artıq ağrı stimulu aradan götürüldüyündən, sanki ağlını hərəkətə gətirməkdə bir qədər çətinlik çəkirdi. Amma darıxmırdı. Nə kiminləsə danışmaq, nə də fikrini başqa şeylə məşğul etmək istəyirdi. Kamerada tək qalmağına, istintaqa aparılmadığına, döyülmədiyinə, üst-başının və yan-yörəsinin təmiz olmağına, doyunca yeyə bildiyinə görə həyatından çox razı idi. Vaxt keçdikcə daha az yatırdı. Amma yenə əvvəlki kimi çarpayıdan durmağa ehtiyacı hiss etmirdi. Yalnız bir şey-sakitcə yerində uzanmaq və orqanizminin necə güc topladığını müşahidə etmək istəyirdi. Tez-tez barmağını bədəninin müxtəlif yerlərinə toxundurub bütün bunların yuxu olmadığını, əzələlərinin həqiqətən də bərkiyib möhkəmləndiyini, dərisinin dartılıb hamarlandığını yoxlayırdı. Nəhayət, çəkisinin müəyyən qədər artması ilə bağlı məsələdə yəqinlik
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 265
hasil etdi. Artıq budları baldırından xeyli yoğun görünürdü. Dirçəldiyinə əmin olduqdan sonra, ilk vaxtlar həvəssiz də olsa, hər gün hərəkət etməyə başladı. Tezliklə addımlarının sayını hesablayaraq, kamerada birnəfəsə üç kilometrə qədər yeriyə bildiyini aydınlaşdırdı. Əyilmiş çiyinləri də bir qədər düzəlmişdi. Daha çətin təmrinlərə əl atmaq istədi. Amma təəccüb və utanc içərisində onların öhdəsindən gələ bilməyəcəyini anladı. Sürətlə yeriyə bilmirdi, kətili düz açılmış əlində saxlaya bilmirdi, bir şeyə söykənmədən tək ayağı üstdə dayana bilmirdi. Çömələndən sonra ayağa qalxmağın nə qədər çətin olduğunu da anladı. Baldırlarında və budlarında başlayan dəhşətli ağrılar dikəlib ayaq üstdə dayanmasına imkan vermirdi. Qarnı üstə uzanaraq əllərini yerə dayayır, bədənini döşəmədən qaldırmağa cəhd edirdi. Lakin nə qədər çalışıb-çabalasa da, döşəmədən hətta bir neçə santimetr də yuxarı qalxa bilmədi. Bir neçə gün yaxşı yeyəndən sonra bu çətinliyin də öhdəsindən gəldi. Bir neçə gün conra isə, çətinlik çəkmədən döşəmənin üstündə altı dəfə dartına bilirdi. O, hətta günü-gündən dəyişən, güc toplayan bədəni ilə fəxr etməyə başlamışdı. Bəzən sifətinin də artıq normal şəklə düşdüyünü fikirləşirdi. Amma əlini tükləri tökülmüş başına çəkəndə güzgüdən ona baxan sir-sifəti əyilmiş, üzünün dərisi qırışıb-sallanmış adamı xatırladı. Əqli qabiliyyəti daha sürətlə bərpa olunurdu. Taxtın üstündə oturub arxasını divara söykəyir, qrifel lövhəni dizinin üstünə qoyub yenidən təhsili ilə məşğul olurdu. O, təslim bayrağı qaldırmışdı. Artıq qəti qərarını vermişdi. Əslində isə, təslim olmağa bu qərarı qəbul etməmişdən çox əvvəl hazır idi. Gerçəyi indi dərk edirdi. Sevgi Nazirliyinə düşdüyü ilk dəqiqədən, hətta daha əvvəl, Culiya ilə birlikdə köməksiz vəziyyətdə dayanıb teleekrandan eşidilən polad kimi cingiltili səsin əmrlərini dinlədiyi andan Partiyanın hakimiyyəti əleyhinə çıxmağın nə qədər yelbeyin və cəfəng hərəkət olduğunu anlamışdı. Yalnız indi başa düşürdü ki, son yeddi il ərzində Fikir Polisi onu böyüdücü şüşə arxasındakı böcək kimi daim nəzarətdə saxlayıb. Heç bir hərəkəti, bərkdən dediyi heç bir söz onların diqqətindən yayınmayıb, mahiyyətinə nüfuz edə bilmədikləri heç bir fikri, heç bir niyyəti qalmayıb. Hətta guya biclik işlədərək gündəliyinin üstünə qoyduğu kiçicik toz dənəsini də məharətlə əvvəlki yerinə qaytarıblar. Ona söhbətlərinin yazısını dinlədirdilər, foto- şəkillərini göstərirdilər. Arasında Culiya ilə birgə çəkilmiş şəkilləri də vardı. Bəli, hətta... Yox, o daha Partiyaya qarşı mübarizə apara bilməzdi. Çünki Partiya haqlı idi. Başqa cür də ola bilməzdi. Məgər əbədi, kollektiv zəkanın səhv etməsi mümkün olan iş idi? Bəs onun qərarlarını hansı əbədi meyarlarla qiymətləndirmək olardı? Sağlam ağıl-statistik anlayışdır. Partiyanın istədiyi kimi düşünmək üçün sadəcə öyrənmək lazımdır. Yalnız...
ilk fikirləri yazmağa başladı. Əvvəlcə iri hərflərlə Partiya şüarını yazdı.
AZADLIQ-KÖLƏLİKDİR Növbəti sətirdə isə, çox düşünmədən özünün yeni həqiqətini ifadə etdi:
İKİ ÜSTƏGƏL İKİ BEŞƏ BƏRABƏRDİR. “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 266
Arada məcburi fasilə verməli oldu. Ağlı sanki zəifliyindən xəcalət çəkərək bir yerə cəm olmaq istəmirdi. Növbəti sətirdə nə yazacağını yaxşı bilirdi, lakin fikrini dəqiq ifadə etməyə çətinlik çəkirdi. Hər şey ağlına birdən gəldi. Amma elə-belə təsadüfən yox, yeni mənimsədiyi məntiqi mühakimə üsulunun yardımı ilə. Uinston yazdı:
ALLAH- HAKİMİYYƏTDİR. O, artıq hər şeyi qəbul etmişdi. Keçmişi dəyişdirmək mümkündür. Keçmiş heç zaman dəyişməmişdir. Okeaniya İstasiya ilə müharibə edir. Okeaniya həmişə İstasiya ilə müharibə etmişdir. Cons, Aronson və Rezerford ittiham olunduqları cinayətlərdə günahkardırlar. Onların günahsızlığının alibisi sayıla biləcək foto-şəkli heç zaman görməyib. Şəkil yerli-dibli olmamışdı. Sadəcə, özünün uydurması idi. Uinston bunun tamamilə əksi olan şeyləri xatırladığını yadına saldı. Lakin onlar saxta xatirələr idi, özünüaldatma halları idi. Hər şey nə qədər də sadə imiş! Yalnız itaət et, ondan sonra bütün işlərin qaydasına düşəcək. Mübarizə aparmaq-nə qədər çalışıb- çapalasan da hər dəfə növbəti dalğa ilə səni əvvəlki yerinə qaytaran axına qarşı üzmək idi. Qəflətən geriyə dönüb özünü suyun hökmünə təslim edəndə isə, heç bir müqavimətlə üzləşmirdin. Sənin məsələyə münasibətindən başqa, ortada heç bir şey dəyişmirdi. Olacağa çarə yoxdur. İndi Partiyaya asi düşməsinin səbəblərini öz-özünə də aydınlaşdıra bilmirdi. Hər şey nə qədər sadə idi. Bircə... Hər şey həqiqətə uyğundur. Adına “təbiət qanunu” deyilən anlayış xalis cəfəngiyyatdır. Cazibə qanununun özü cəfəngiyyatdır. O`Brayen deyirdi ki, “İstəsəm, bu dəqiqə döşəmədən qopub, sabun köpüyü kimi havada uça bilərəm”. İndi həmin sözləri əsaslandırmaq Uinston üçün elə də çətin deyildi. “O, döşəmədən qopub havada uçduğunu düşünürsə, mən də eyni anda onu uçan vəziyyətdə gördüyümü düşünürəmsə, hər şey öz həllini tapır”. Lakin qəzaya uğramış gəminin qalıqları gözlənilmədən suyun səthinə qalxdığı kimi, onun da beynində qəfil fikir peyda oldu: “Gerçəklikdə bu mümkün olan şey deyil. Biz o səhnəni xəyalımıza gətirə bilərik. Bu isə qarabasmadır”. Ani fikri dərhal başından çıxardı. Yanlışlıq göz qabağında idi. Güman edilir ki, haradasa hamıdan kənarda “gerçək” hadisələrin baş verdiyi “gerçək” dünya mövcuddur. Lakin bu dünya haradan peyda ola bilərdi? Müəyyən bir şey haqqında şüurumuzdakı bilgilərdən başqa hansı məlumat əldə edə bilərik? Bütün hadisələr şüurda cərəyan edir. Hamının şüurunda baş verən hadisə isə, artıq gerçəklikdə də baş vermiş olur. Uinston səhvlərini aşkara çıxarmağa çətinlik çəkmirdi. Ona görə də yeni səhvlərə yol vermək qorxusu yox idi. Yaxşı başa düşürdü ki, bir də heç zaman, heç bir vəhclə yanlış fikirlər beyninə yol tapmamalıdır. Təhlükəli fikir yaxınlaşan kimi beyindəki kor nöqtə hərəkətə keçməlidir. Bu önləmə instinktiv, təhtəlşüur baş verməli, beyin təhlükə anında özünü durdurmağı bacarmalıdır. Yenidildə proses elə özünüdurdur adlanırdı. Özünüdurdur sistemi əsasında fikirlərini təkmilləşdirməyə başladı. Özünə “Partiya deyir ki, Yer kürə şəklində deyil”, yaxud “Partiya deyir ki, buz sudan ağırdır” tipli tapşırıqlar verir, sonra isə beynini yanlış fikirləri inkar edən dəlilləri anlamamağa, yaxud əks-arqumentləri dərk etməməyə hazırlayırdı. Bu o qədər də asan iş deyildi. “İki üstəgəl iki beşə bərabərdir” tipli ifadələrin meydana çıxardığı riyazi problemlər isə, ümumiyyətlə, intellektual imkanları fövqündə idi. Burada hansısa əqli kəndirbazlıq da tələb olunurdu. İlk anda məntiqi az qala zərgər dəqiqliyi ilə işə salmaq, sonra isə yol verilmiş kobud məntiqi səhvi görməmək bacarığı tələb olunurdu. Səfehlik də intellekt qədər zəruri idi. Amma o da intellekt kimi ipə-sapa çətin yatırdı. Fikrini məşğul edən məsələlərdən biri də onların güllələnmə hökmünü nə zaman yerinə yetirəcəkləri ilə bağlı idi. O`Brayen “Hər şey sizdən asılıdır”-demişdi. Lakin Uinston hər hansı “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 267
düşünülmüş addımla bu prosesi yaxınlaşdırmağın mümkün olmadığını başa düşürdü. On dəqiqə sonra da, on il sonra da güllələyə bilərdilər. İllərlə təkadamlıq kamerada saxlaya bilərdilər, icbari əmək düşərgəsinə göndərə bilərdilər, hətta müəyyən müddətə azadlığa buraxa bilərdilər. Bəzən belə də edirdilər. Güllələməmişdən əvvəl həbs və istintaqın bütün əzabları ilə yenidən təkrarlanması tamamilə mümkün idi. Dəqiq bildiyi yeganə şey ölümün heç vaxt gözlənilən anda gəlməməsi idi. Ənənə, gizli ənənə (düşünürdü ki, heç vaxt eşitmədiyi bu sözü haradan öyrənib?) ölümə məhkum olunanların bir kameradan o birisinə aparılarkən koridorda qəfildən başlarının arxasına atəş açmaqla öldürüldüklərini deyirdi. Bir gün, -əslində “gün” sözü tamamilə şərti idi, çünki həmin vaxt gecə yarısı da ola bilərdi,- Uinston qəribə və işıqlı bir yuxu gördü. Başına çaxılacaq gülləni gözləyə-gözləyə koridorla gedirdi. Bir an sonra həyatının sonuna çatacağını bilirdi. Hər şey hazırlanmışdı, yoluna qoyulmuşdu, sahmana salınmışdı. Daha şübhə yeri qalmamışdı, sübuta ehtiyac duyulmurdu, ağrı və qorxu hissi yoxa çıxmışdı. Bədəni sağlam və möhkəm idi. Hərəkət etmək imkanı yarandığına sevinərək günəşli havada gəzişirmiş kimi yüngül addımlarla yeriyirdi. Bura Sevgi Nazirliyinin uzun, dar koridoru deyildi. Eni bəlkə də bir kilometrə çatan, günəş işığına qərq olmuş geniş yol idi. Uyuçdurucunun təsirindən havalanmış kimi bu yolla uçurdu. Yenə Qızıl Ölkədə idi, dovşanların kənarındakı otları qırpıb yedikləri cığırdan keçirdi. Mamırlar ayaqlarının altında yatıb-qalxırdı, günəş şüaları üzünü isidirdi. Çəmənliyin kənarındakı göyrüş ağacının budaqları mehdən asta-asta silkələnirdi. Bir az aralıda isə kiçik çay axırdı. Söyüd budaqlarının altındakı balaca nohurda qızılı rəngli balıqlar üzürdü. Uinston titrəyib qorxu içində gözlərini açdı. Belinin ortasından tər axırdı. Yuxudan öz səsinə oyanmışdı. -Culiya! Culiya! Mənim sevimli Culiyam! Culiya!-deyə bərkdən qışqırırdı. Uinston yarıyuxulu vəziyyətdə olduğundan hələ bir müddət də qızın burada, lap yaxınlığında olduğunu düşündü. Culiya onun yanında, həm də ürəyinin içində idi. Elə bil dərisinin altına yerimiş, bədəninin ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdi. Bu anlarda Culiyanı azadlıqda və bir yerdə olduqları vaxtlardan qat-qat artıq sevirdi. Qızın sağ olduğunu, onun köməyinə ehtiyac duyduğunu hiss edirdi. Arxası üstdə uzanıb fikirlərini bir yerə toplamağa çalışdı. Nə etmişdi? Ani zəifliyi ilə kölə həyatını nə qədər uzatmışdı? İndicə qapının arxasından ayaq səsləri eşidiləcək. Onlar belə özbaşınalığı heç vaxt cəzasız qoymazlar. Əgər əvvəllər fərqinə varmamışdılarsa, indi qol qoyduğu razılaşmanı pozduğunu dərhal başa düşəcəklər. Deməli üzdə Partiyaya tabe olub, amma daxilən yenə Partiyaya nifrət edir. Əvvəllər qara fikirlərini zahiri razılaşma pərdəsi altında gizlədirdi. İndi geriyə doğru daha bir addım atıb: şüurunu təslim edib, ruhunu isə toxunulmaz saxlayacağına ümid bəsləyir. Uinston yanlış yolda olduğunu bilirdi. Yanlışı daha üstün tuturdu. Onlar da Uinstonu başa düşməlidirlər. O`Brayen başa düşməlidir. Bir səfeh çığırtı sirrinin üstünü açmışdı. Hər şeyi təzədən başlamalı olacaq. İllərlə vaxt lazım gələcək. Uinston indi necə göründüyünü təxmini də olsa öyrənmək üçün əlini sifətinə çəkdi. Üzünü dərin qırışlar basmışdı, almacıq sümükləri sivriləşmişdi, burnu yastılanıb içəri batmışdı. Güzgüdə özünü axırıncı dəfə yeni protez dişləri qoyulanda görmüşdü. Sifətinin necə göründüyünü bilmədən üzünə anlaşılmaz ifadə vermək çox çətindir. İstənilən halda təkcə mimika ilə vəziyyətdən çıxmaq mümkün olmayacaqdı. Qorumaq istədiyin sirri ilk növbədə özündən gizlətməlisən - bu həqiqəti Uinston yalnız indi başa düşdü. Əlbəttə, onun yaddaşında yaşadığını xatırlamalısan. Lakin ehtiyac duyulmayana qədər hər hansı şəkildə, ələlxüsus da ad çəkmək anlamında şüuruna yol tapmasına imkan verməməlisən. Bu gündən etibarən yalnız düzgün fikirləşməməlidir, həm də hər şeyi düzgün hiss etməli, düzgün yuxular görməlidir. Nifrəti isə, bədənində əmələ gələn, orqanizminin bir hissəsinə çevrilən, lakin
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 268
onunla bağlılığı olmayan yad cisim, məsələn, kista kimi içinin dərinliklərində gizlətməyi bacarmalısan. Nə vaxtsa güllələmək qərarı verəcəklər. Ona dəqiq vaxt deməyəcəklər, lakin bir neçə saniyə əvvəl yəqin ki, bunu mütləq hiss edəcək. Koridorda addımladığı vaxt arxadan vuracaqlar. Yəqin ki, bu işə on saniyə kifayətdir. O zaman daxilində bir tufan qopacaq. Heç bir söz demədən, addımlarını yavaşıtmadan, tükü də tərpənmədən qəflətən üzündəki maskanı çıxarıb atacaq, sinəsində qaynayan nifrətə yol açacaq. Nifrəti nəhəng alov dili kimi hər tərəfi yalayacaq. Və yəqin ki, eyni anda da güllə beynini deşəcək. Nə tez, nə də gec! Beynini istədikləri şəkildə dəyişdirməyə macal tapmadan vurub dağıdacaqlar. Tövbə qapısına gətirə bilmədikləri, cəzalandırmağa yol tapmadıqları yad fikir onlar üçün əbədilik əlçatmaq olacaq. Onun islah edilməmiş beyninə güllə çaxmaqla öz ideallarında qara bir deşik açacaqlar. Onlara nifrət edə-edə ölmək özü də azadlıqdır! Uinston gözlərini yumdu. Bu addımı atmaq ağlını intizama öyrətməkdən çətndir. Söhbət özünü alçaltmaqdan, ləyaqətini həmişəlik itirməkdən gedir. O, artıq çirkabın əlçatmaz, gözişləməz qatına enib. Bundan daha dəhşətli, ürəkbulandıran şey nə ola bilər? Böyük Qardaş haqqında fikirləşməyə başladı. Böyük Qardaşın qara bığlı, nəhəng (şəklini yalnız plakatlarda gördüyündən, sifətinin eninin bir metrdən az olmadığını düşünürdü) portreti həmişə insanı təqib edən baxışları ilə gözləri önündə canlandı. İndi Böyük Qardaşa həqiqi münasibəti necə idi? Koridorda ağır addım səsləri eşidildi. Dəmir qapı cingilti ilə açıldı. O`Brayen kameraya girdi. Arxasında mum sifətli zabit və qara paltarlı nəzarətçilər vardı. -Ayağa qalxın!-O`Brayen əmr etdi. -Bura gəlin. Uinstonla üzbəüz dayandı. O`Brayen güclü əlləri ilə onun çiyinlərindən yapışıb sifətini özünə yaxınlaşdırdı. -Məni aldatmaq istəyirdiniz?-deyə soruşdu.-Səfeh hərəkətdir. Düz dayanın. Gözlərimin içinə baxın. O`Brayen bir anlıq susdu. Sonra nisbətən yumşaq səslə sözünə davam etdi. -Siz islah olunursunuz. İntellektual cəhətdən, demək olar ki, yalnız cüzi qüsurlar qalıb. Emosional baxımdan isə heç bir irəliləyişə nail olmamısınız. Düzünü deyin,Uinston. Mənə yalan danışmağa çalışmayın. Yadınızda saxlayın ki, bu heç vaxt diqqətimdən yayınmır. Düzünü deyin: Böyük Qardaşa həqiqi münasibətiniz necədir? -Mən ona nifrət edirəm. -Siz ona nifrət edirsiniz. Yaxşı. Onda son addımınızı atmaq vaxtıdır. Siz Böyük Qardaşı sevməlisiniz. Böyük Qardaşa itaət etmək azdır. Onu sevmək lazımdır. O, Uinstonu yüngülcə nəzarətçilərə tərəf itələyərək əmr verdi: -101-ci otağa!
V FƏSİL Məhbəs həyatının hər mərhələsində Uinston pəncərəsiz binanın hansı hissəsində olduğunu bilir, yaxud təxmin edirdi. Bəlkə atmosfer təzyiqi arasında fərq də burada öz rolunu oynayırdı.
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 269
Nəzarətçilərin onu döydükləri kamera yer səthindən aşağıda idi. O` Brayenin istintaq apardığı otaq lap yuxarıda, dama yaxındı.Gətirildiyi kamera isə yerin lap altında, zirzəminin dibində idi. Otaq indiyə qədər saxlandığı kameraların hamısından böyük idi. İçəridə gördüyü şeylər dəqiq yadında qalmamışdı. Amma qarşısındakı üstü yaşıl mahud örtüklü iki kiçik masanı yaxşı xatırlayırdı. Masalardan biri təxminən iki addımlığında, digəri isə nisbətən aralıda, qapının ağzında idi. Uinstonu kresloya elə möhkəm sarımışdılar ki, bədənin heç yerini, hətta başını da tərpədə bilmirdi. Boynunun arxasına qoyduqları yastıqça başını dimdik saxladığından, yalnız qarşısına baxırdı. Əvvəlcə otaqda tək idi. Sonra qapı açıldı, O`Brayen içəri girdi. -Bir dəfə məndən 101-ci otaqda nə olduğunu soruşmuşdunuz,-deyə sözə başladı.- Demişdim ki, cavabı özünüz bilirsiniz. Hamı bilir. Dünyadakı ən dəhşətli şeylər 101-ci otaqda baş verir. Qapı yenə açıldı. Nəzarətçi qucağında məftildən toxunmuş qutu, yaxud qəfəsə oxşayan bir şey gətirdi. Onu kənardakı masanın üstünə qoydu. O`Brayenin bədəni qarşısını kəsdiyindən. Uinston kameraya nə gətirildiyini görə bilmirdi. -Dünyada ən dəhşətli şey hər fərd üçün müxtəlif olur,- O`Brayen sözünə davam etdi. -Biri diri- diri basdırılmaqdan qorxur, o biri tonqalda yandırılmaqdan, üçüncüsü suda barıtılmaqdan, dördüncüsü paza taxılmaqdan... Öldürməyin onlarla növü var. Bəziləri isə dünyanın ən böyük dəhşətini başqalarına tamam əhəmiyyətsiz görünən hallarla üzləşəndə yaşayırlar. Uinstonun masanın üstünə qoyulmuş şeyi daha yaxşı görə bilməsi üçün bir qədər kənara çəkildi. Bu, üst tərəfində tutacaq yeri olan məftildən toxunmuş uzunsov qəfəs idi. Qarşısına qılıncoynadanların üzlərinə taxdıqları maskaya bənzəyən qoruyucu tor çəkilmişdi. Arada üç-dörd metrlik məsafə olsa da, Uinston qəfəsin içəridən uzununa iki yerə bölündüyünü, hər iki tərəfində hansısa canlıların tərpəşdiyini görə bildi. Qəfəsdəki siçovullar idi. -Sizin üçün isə,-O`Brayen davam etdi,-dünyada ən dəhşətli şey siçovul olmalıdır.. Qəfəsə baxdığı ilk saniyələrdə Uinstonu naməlumluğun xofu bürümüş, bədəninə titrətmə düşmüşdü. İndi qəfəsin qarşı tərəfindəki yanları əyilmiş maskaya bənzər qurğunun nə üçün olduğunu da anlamışdı. Yenə qarnından sancı qopmuşdu. -Sizin buna ixtiyarınız yoxdur!-deyə uca, cır səslə qışqırmağa başladı.-İxtiyarınız yoxdur! Yoxdur! Bu mümkün olan iş deyil! -Yuxularınızdakı vahimə anlarını xatırlayırsınızmı?-deyə O`Brayen soruşdu.-Gözünüzün önündə zülmətdən divar var, arxasında isə ciyiltili səs eşidilir. Divarın o biri üzündə dəhşətli bir varlıq gizlənib. Siz orada nə olduğunu bilirdiniz. Amma hətta öz-özünüzə etiraf etməyə də qorxurdunuz. Divarın arxasındakı siçovullar idi. -O`Brayen,-deyə Uinston bacardığı qədər səsinin titrəməməsinə çalışaraq dilləndi.-Yaxşı bilirsiniz ki, buna ehtiyac yoxdur. İndi nə etməliyəm? Məndən daha nə istəyirsiniz? O`Brayen birbaşa cavab vermədi. Danışmağa bəzi hallarda əl atdığı üsulla - mühazirə oxuyan müəllim ədası ilə başladı. Fikirli-fikirli düz qarşısına baxır, sözlərini də sanki Uinstona deyil, onun arxasındakı gözəgörünməz auditoriyaya deyirdi. -Təkcə ağrı hissi həmişə kifayətləndirici olmur. Bəzən ölüm həddinə çatana qədər ağrıya müqavimət göstərən insanlara təsadüf edilir. Lakin hər insanın təhəmmül edə bilmədiyi, hətta ağlına sığışdırmadığı bir qorxu var. Həmin məqamda qorxaqlıq, yaxud cəsarət elə rol oynamır. Yuxarıdan yıxılırsansa, kəndirdən yapışmaq qorxaqlıq deyil. Dərinlikdən suyun üzünə qalxırsansa, sinə dolusu nəfəs almaq qorxaqlıq deyil. Bu, həmişə öz hökmünü qoruyub-saxlayan
|