Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

239 

getdikləri müxtəlif bölgələrdə bitirdi. İzmir Atatürk Litseyinin birinci sinifində Nazim 

Hikmətin şerləri ilə bir qıza yazdığı məktuba görə 1941-ci ilin fevral ayında, 16 yaşında 

həbs olunaraq məktəbdən uzaqlaşdırılır. Üç həftə nəzarət altında qalır və nəticədə iki ay 

həbsxanada yatır. Türkiyənin heç bir yerində təhsil ala bilməyəcəyi haqqında qərar verilir 

və beləliklə o, təhsilinə ara vermək məcburiyyətində qalır. Lakin sonradan Danıştayın 

qərarı nəticəsində 1944-cü ildə onun oxumaq imkanı yenidən bərpa olunur və o, İstanbul 

Işık Litseyinə daxil olur. Litseyin son sinifində əmisindən xəbərsiz "CHP Şiir 

Armağanı"nda Cabbaroğlu Məhəmməd şeri ilə bir çox tanınmış şairi geridə qoyuraq 

ikinci yerə layiq görülür: 

gel haberi öteden verelim 

çikmiş daglara kendiliginden 

cebbar oglu mehemmed 

fransiz'a silah çekmiş 

hür yaşamak ugruna 

irz ugruna namus ugruna 

ana için baba ve kardeş için 

(Cebbar Oglu Mehemmed – ―Duvar‖) 

1946-cı ildə məzun olur. Daha sonra o İstanbul Hüquq Fakültəsinə daxil olur və orada 

"Yığın" ve "Gün" kimi dərgilərdə ilk şerləri çap olunmağa başlayır. Beləliklə 1948-ci ildə 

şairin öz imkanları daxilində ―Duvar‖ adlı ilk şer kitabı yayımlanır. Şair həyatını 

bütünlüklə sənətə həsr edənlərdir. Hər kəs kimi, yəni düşünmədən, çarpışmadan, 

mübarizə aparmadan yaşamaq onluq deyildi. O vətəni sevirdi, yazmalıydı, 

yaratmalıydı…. 

elimi tutuyorlar ayağımı  

yetişemiyorum ardından  

hevesim olsa param olmuyor  

param olsa hevesim  

yaptıklarını affettim  

seninle gelemeyeceğim attilâ ilhan  

beni koyup koyup gitme  

ne olursun 

(Ağustos Çıkmazı – ―Ben Sana Mecburum‖ ) 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

240 

O, 1949-cu il universitetin ikinci ilində oxuyarkən Nazim Hikməti qurtarmaq hərakatına 

qatılmaq üçün ilk dəfə Parisə gedir. Attila İlhan bu hərakatda aktiv rol oynayır. Fransız 

xalqı və oradakı müşahidələr onun daha sonrakı əsərlərində yer alan bir çox surətə və 

hadisələrə təsir edir və onların təməli olur. Türkiyəyə geri dönəndə isə onun polislə tez-

tez problemləri baş verir. "Sansaryan Han" soruşturmaları onun ölüm, təhlükə 

mövzularında işlədiyi əsərlərdə əhəmiyyətli rol oynayır. O bir neçə dəfə də nəzarət altına 

alınır. Həyat olduqca çətindir, onun ağrı-acılarını yaşadıqca bilirsən. Bəzən elə hadisələr 

olur ki, insan həyata üz çevirir, o zaman yaşamırsan, sadəcə nəfəs alırsan…. 

an gelir 

paldır küldür yıkılır bulutlar 

     gökyüzünde anlaşılmaz bir heybet 

          o eski heyecan ölür 

an gelir biter muhabbet 

     çalgılar susar heves kalmaz 

          şatârâbân ölür 

   

şarabın gazabından kork 

     çünkü fena kırmızıdır 

           kan tutar / tutan ölür 

sokaklar kuşatılmış 

      karakollar taranır 

           yağmurda bir militan ölür 

*** 

evvel zaman içinde 

      kalbur saman ölür 

kubbelerde uğuldar bâkî 

      çeşmelerden akar sinan 

           an gelir 

                -lâ ilâhe illallah- 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

241 

                      kanunî süleyman ölür 

 

(An Gelir -  ―Elde Var Hüzün‖ ) 

1951-ci ildə "Gerçek" qəzetindəki bir yazısı onun izlənilməsinə və yenidən Parisə üz 

tutmasına səbəb olur. O bu dövrdə Fransada həm fransız dilini və həm də Marksizmi 

öyrənir. 1950-ci illər Attila İlhanın öz həyatını İstanbul-İzmir-Paris üçgənində yaşadığı 

və Türkiyədə yavaş-yavaş tanınmağa başladığı dövr olur. Ö öz yurduna döndükdən sonra 

Hüquq fakültəsində təhsilini davam etdirməyə başlayır. Lakin sonuncu kursda 

jurnalistiyə başlamasıyla təhsilini yarımçıq qoyur. Kino ilə əlaqələri onun 1953-cü ildə 

"Vatan" qəzetindəki tənqidi yazıları ilə başlayır. 

1957-ci ildə "Erzincanda" əsgərliyini, yəni vətənə xidməti borcunu yerinə yetirdikdən 

sonra Attila İlhan İstanbula gəlir və o, kino sənətinə yönəlik işlərinə böyük yer ayırır. On 

beşə yaxın kino işlərinə ―Ali Kaptanoğlu‖ adıyla imza atır. İstəklərini kinoda tapa 

bilməyən Atilla İlhan 1960-cı ildə Parisə geri dönür. Sosyalizmdə gəldiyi keçidləri və 

televiziya işçiliyi araşdırıldığı bu zamanlar atasının vəfatı ilə birlikdə onun İzmir dövrünə 

təkan verir. İzmirdə keçən 8 il ərzində o, ―Demokrat İzmir‖ qəzetində baş redaktor 

vəzifəsini həyata keçirir. Həmin illərdə onun "Yasak Sevişmek" ve "Aynanın İçindekiler" 

seriyasından "Bıçağın Ucu" kitabları işıq üzünü görür. Attila İlhan 1968-ci ildə evlənir və 

bu evlilik 15 il ömür sürür. Ayrılıqlar - bunu yalnız yaşayanlar bilər… Ayrılıq çox 

dəhşətli bir yuxudur, inanılmaz qorxuludur və elə bir yuxudur ki, ona heç zaman inanmaq 

istəmirsən: 

ay ışığına batmış  

karabiber ağaçları  

gümüş tozu  

gecenin ırmağında yüzüyor zambaklar  

yaseminler unutulmuş  

tedirgin gülümser  

çünkü ayrılmanın da vahşi bir tadı var  

çünkü ayrılık da sevdâya dahil  

çünkü ayrılanlar hâlâ sevgili  

hiç bir anı tek başına yaşayamazlar  

her an ötekisiyle birlikte  

herşey onunla ilgili  

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

242 

   

telâşlı karanlıkta yumuşak yarasalar  

gittikçe genişleyen  

yakılmış ot kokusu  

yıldızlar inanılmayacak bir irilikte  

yansımalar tutmuş bütün sâhili  

çünkü ayrılmanın da vahşi bir tadı var  

öyle vahşi bir tad ki dayanılır gibi değil  

çünkü ayrılık da sevdâya dahil  

çünkü ayrılanlar hâlâ sevgili  

   

(Ayrılık Sevdaya Dahil – ―Ayrılık Sevdaya Dahil‖ ) 

1973-cü ildə "Bilgi Yayınevinin" müşavirliyi vəzifəsini icra etmək üçün Ankara şəhərinə 

köçür. "Sırtlan Payı" və "Yaraya Tuz Basmak" əsərlərini həmin şəhərdə qələmə alır. 

1981-ci ilə qədər Ankara şəhərində yaşayan şair "Fena Halde Leman" adlı romanını 

qələmə alır və beləliklə İstanbula köçür. Attila İlhan qazet jurnalistliyinə "Milliyet" və 

"Gelişim" yayınları ilə davam edir. Attila İlhan bir ara Güneş qəzetində və 1993-1996-cı 

illərdə ―Meydan‖ qəzetində yazmağa davam edir. 1996-cı ildən etibarən o, öz yazarlığına 

"Cumhuriyet" qəzetində davam etdirməyə başladı. 1970-ci illərdə Türkiyədə televiziya 

yayınlarının başlaması və geniş kütlələrə çatdırılması ilə bərabər Attila İlhan da senari 

yazmağa başlayır. Beləliklə "Sekiz Sütuna Manşet", "Kartallar Yüksek Uçar" və "Yarın 

Artık Bugündür" serialları xalq tərəfindən bəyənilərək izlənilir. 

Həyat hər gün insanlarla dolub boşalır. İtirdikcə kədərlənirik, ölüm qorxuludur, ölüm  

dözülməzdir. Xalq onu sevənləri heç zaman unutmur, xatırlayır və ömür boyu dəyər 

verir: 

Ölmek Zamanı 

dağılırdı saçlarınız yaz akşamı  

batan güneşe karşı / kumral  

susardınız ne de çok susardınız  

anlaşılması güç susmanızın anlamı  

sanki bir bulmaca uzun bir sarmal  

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

243 

uzadıkça sersem eder adamı  

o zaman sevmek değil ölmek zamanı  

  

(uzak bir kız sisli mavi susarsa  

acılarla yüklüdür suskunluğu  

akıl almaz tehlikeler içerir  

hele hayatında bir sürgün varsa  

kelepçe kuşlarının buz gibi uçuştuğu  

o siyah tren uğultularla gelir  

bütün üçüncü mevki cıgara dumanı)  

  

bana susar bir hayalle konuşurdunuz  

hani fakülteden çıkarken vurmuşlardı  

kollarınızda ölen tıbbıyeli çocuk  

birbirinize nasıl da uymuştunuz  

sevginizde yüceltici birşeyler vardı  

korku bulaşığı garip bir mutluluk  

bir filmi hatırlatan belki bir romanı  

  

(uzak mavi kız dalgasız bir su  

ah onun yalnızlığı benim yalnızlığım  

içimizde gemiler ansızın yol kesiyor  

ansızın beni de vururlar mı korkusu  

izlendiğini sanmak her gece adım adım  

şehrin karanlığında devriyeler geziyor  

telsizde cızırtılar / cinayet alarmı)  

  

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

244 

eflatun ve ıssız ağzınız bir muamma  

susardınız arkasında susmuşluğunuzun  

tekrar tekrar sizi duruşmaya çağırırlar  

geç vakte kalır sorgular bitmez ama  

hapislik nedir ki / unutulmak asıl sorun  

seyreldikçe seyrelir istanbul'dan mektuplar  

ne arayanı kalır gittikçe ne soranı  

  

(baksa da beni görmüyor sanki yokum  

duymadığı açık anlattıklarımı  

sessizliği kalabalık giremiyorum  

ölüler kuşatılmış sağımı solumu  

geçmişte yaşıyor biliyorum  

bir anlatabilsem onsuz olamadığımı  

o zaman sevmek değil ölmek zamanı)  

 

Atilla İlhan 10 oktyabr 2005-ci ildə ikinci dəfə keçirdiyi infarkt nəticəsində İstanbuldakı 

evində həyata vəda edir. 

 

Günel Mustafayeva 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

245 

Aleksandr Blok 

 

―Başqa şeylərin hamısı iblisanə hisslərdi‖ 

 

 

Rus şairi Aleksandr Blokun arvadı D. Bloka yazdığı məktub 

  

30 may, 1911-ci il (Şaxmatovo) 

  

Lyuba, dünən çox gümrah və xoş əhval-ruhiyyədə idim, çoxlarına münasibətimdən, hər 

şeydən əvvəl sənə münasibətimdən çox şey başa düşdüm . 

 Sənə böyük bir məktub yazmağa hazırlaşırdım, ancaq bu gün yaza bilməyəcəyəm, yenə 

tənbəllik məni basıb. Bura çox ucqar yerdi, xüsusən bayram günləri bilmirsən harda 

vaxtını keçirəsən. Hətta poçt da yoxdur burda, sənsizliyimi bu daha dözülməz eləyir. 

 Mən sənə yazmaq istəyirdim ki, yeganə qiymətli nəyim vardısa, onu artıq sənə vermişəm 

və başqa heç kimə verə bilmərəm, hətta istəsəm belə. Başqaları üçün məndə ağıl və 

dostluq hissləri qalıb (dostluğun sevgidən ancaq bir fərqi var: dostluq telləri çox olur və 

bu çoxluqdan da heç nə itirmir); başqa şeylərin hamısı iblisanə hisslərdi, yaxud qeyri-

müəyyən əyləncələrdi (onlar da getdikcə azalır), yaxud da alçaq əlaqələrdi. 

 Bütün bunları dünən daha aydın deyə bilərdim, ancaq məncə sən elə bu yazdıqlarımdan 

da mənim nəyi daha dəqiq müəyyənləşdirmək istədiyimi başa düşəcəksən. 

Troitsa bayramı (xristian dini bayramlarından biri) ərəfəsində bir axşam öz kilsəmizə 

getmişdim, kilsə başdan-başa ağcaqayın budaqları ilə bəzədilmişdi, döşəməsinə ot 

döşənmişdi. 

 Hər dəfə soruşursan ki, sənin məktubların xoşuma gəlirmi? Bəli, demək olar ki, hamısı 

xoşuma gəlir, bəzən isə xüsusilə xoşuma gəlirlər. Sənin öz bacarığın müqabilində aydın 

ifadə etdiyin fikirlərin hamısı maraqlıdır mənim üçün. Məktublarında sən buna nail 

olursan. Allah sənə yar olsun. 

  

Saşa 

  

Hazırladı: Turanə Almuradova 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

246 

"Limonka" 

 

 

Rus yazıçısı Eduard Limonovla ―tanışlığım‖ Azad Yaşarın tərcüməsində oxuduğum 

hekayə ilə başladı. Marağımın arxasınca düşüb, bığlı-qarınlı ―Böyük Polis‖ə çevrilmiş 

Bakının bapbalaca kitab mağazalarında Limonovun kitabların axtarmağa başladım. 

Məlum oldu ki, çoxları heç, belə bir yazıçının olduğunu da bilmir. 

 Bir kitab mağazasının sahibi isə Limonovdan şəxsən zəhləsi getdiyini, onun kitablarının 

―ayağı‖nın bizim gözəl-göyçək Bakıya dəyməyəcəyini dedi. Ən azından, o, özü 

Limonovun əlindən tutub bura gətirməyəcəkdi:

- Səbəb?
- Ondan zəhləm gedir. 

İnsanlarımızın onu oxumasını istəmirəm...
- Bu adam müxalif düşüncə adamıdır, maraqlı 

həyat hekayəsi var. Ən azından bu ölkənin oxuyanları böyük qonşumuzda baş verənlərə 

rus intellektualının münasibətini bilməlidir, ya yox?
- Mən insanlarımızın onu oxuyub, 

təsir altına düşməsini istəmirəm...

Kiçik dialoqumuzun yersiz mübahisəyə çevrildiyini 

gördüyümdən mövzunu dəyişmək üçün kitab mağazasını təriflədim... 

 Son günlərdə sıxılmış limona bənzədiyimi görən dostlarım əla-ayağa düşüb hər yerdə 

Limonovun kitabını axtarmağa başladılar. İlk səda elə, Limonovun doğulduğu, böyüdüyü 

həbsə atıldığı, dissidentli etdiyi, New Yorkda ―qulluqçu‖ya çevirdiyi, amma heç cür 

―öldürə biləmədiyi‖ Rusiyadan gəldi. Bəzən fikirləşirəm, 9 milyonluq ölkədə niyə 

istədiyin kitabı tapmaq bu qədər çətindir?! 

İndi Limonovun bir kitabı əlimin altındadır. 

Kitabın üz qabığı... 

 

 YOX! YOX! 

Gördüyünüz kimi, qalstuklu-pencəkli, bir ayağı üz üstə sərilmiş ağacda, 

bir əli çənəsinin altında, dərin düşüncələrə dalmış şəkil-filan yoxdu orda. Heç arxa fonda 

şəlalə-filan da yoxdur. Üz qabığında metro və avtobusdakə insanların üz 

büzüşdürmələrinə, heyrətlərinə, bəzən (qadınların və ola bilsin birdə homoseksualların) 

seksual marağına səbəb olan su içinə girmiş başsız və qurşaqsız lüt kişi şəkli var. Bu 

lütün bədəni bıçaqla çərtilib yazılmış cümlələrlə doludur. 

Deyə bilərsiniz ki, zatən 

şəkildən hər şeyi görürük, daha bu təffərrüat nəyə lazım?!  

 İş ondadır ki, Azərbaycanda nəşr edilən bir çox kitabların üz qabıqlarındakı şəkillər öz 

primitivliyi, mənasız görünüşü ilə adamı kitabdan uzaqlaşdırır. Kitab bəlkə də dəyərlidir, 

amma üz qabığı bəs edir ki, minlərlə kitab içərisində o ya itib-batsın, ya da dərhal diqqət 

çəksin. Mövzudan uzaqlaşmayım, oxuyanlar nə demək istədiyimi anladı. 

 Limonovun dediyi kimi ―kitabı hardan istəsəniz, ordan oxuya bilərsiz‖, çünki bu kitab 

Limonovun sularında üzdüyü dənizlər, okeanlar, çaylar, göllər, seyrindən bəzən 

feyziyyab olub bəzən nifrət etdiyi fontanlar, limnalar, sevişdiyi qadınlar, müharibələr, 

həbslər, mühacirətlər, siyasi fəaliyyətlər və daha nələrdən bəhs edən, hər biri ayrı 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

247 

xatirələrdən hörülmüş kitabdır. Limonova da bir söz haqqı tanıyıb kitabı haqqında 

fikirlərini oxuyaq:

―Əlinizdə tutduğunuz bu kitabın adı ―Sular kitab‖ adlanır. Onu 

―Zaman kitabı‖ da adlandırmaq olardı. Çünki o, zamandan bəhs edir. Ancaq mən suyu 

üstün tutdum. Su, axır, təmizləyir... Bir də siz, axı, eyni suya bir dəfədən artıq girə 

bilməzsiniz. 

Nəticədə qəribə bir əsər ortaya çıxdı: coğrafi və tale əhəmiyyətli 

təsadüflərlə dolu xatirələr kitabı.  

 Hə, bax beləcə, mən 1982 –ci ilin bir günü çox qəribə insanlarla birgə, Adriatik 

dənizinin sahilində - Venesiyada idim. Bundan 11 il sonra isə Adriatik sahilinin əks 

tərəfində - çiynimdə avtomat, indi artıq rəhmətə getmiş Knin Respublikası hərbi polisinin 

tərkibində, balkanlarda gəzişirdim. 1974-cü ilin yayında isə bir fransızın idman 

maşınında gözəl qadınların müşayəti ilə Qaqradan keçib, Qudaut tərəfə üz tutmuşdum. 

1992-ci ildə isə çəmənliklə örtülmüş Qudautun sahilində - Abxaziya Respublikasına 

köməyə gəlmiş avantürist idim. 

Həm də məlum oldu ki, mən zamanın okeanında ən 

―essentiels‖ maddələr axtarıram. Necə? Bax beləcə: İlk dəfə əlyazmanın 40 səhifəsini 

oxudum, ancaq qadınlar və müharibədən başqa heç nə görmədim. Avtomatlar və sevimli 

dişilərimin deşiyinə tökülmüş sperma – müdriklikdən uzaq keçən həyatımın toplamı bu 

idi. Belə bir seçimin edilməsinin günahını kitabın yazıldığı yerin - dövlətin düşmənlərinin 

saxlanıldığı hərbi türmənin boynuna atmaq lazımdır. 

Bu kitabda özünə yer eləmiş bəzi 

epizodlar mənim digər kitablarımda da var, ancaq digər kontekst içində verildiklərindən, 

onlar dərinlikdən uzaq idilər və xüsusi olaraq seçilmirdilər. Onlar daha çox eskiz 

xarakterli idi. Bu kitabda isə onlar müstəqillik əldə ediblər.  

 ―Sular Kitabı‖ həyatın suları haqqındadır. Elə buna görə də, oradakı epizodlar xatirələrin 

yaddaşı, yaxud suda üzən maddələr kimi qəsdən qatışdırılıb. Oxucu, sizin qarşınızdakı 

orijinal xatirələr kitabıdır. Həmişə mənim meyillənməm ikili xarakterli olub. Uşaqlıqdan 

mən özümü həm Don Juan, həm də Kazanov kimi göstərmişəm. Özümü eyni anda həm 

gələcək əsgər, həm də inqilabçı (Bakunin və Çe Qavara istiqamətli) kimi apardığımdan 

ikiləşdim: qarşınızda ―Bolivya gündəlikləri‖ ilə ―Kazanovun xatirələri‖nin qarışığı olan 

kitab durmaqdadır‖. 

P.S. Kitabın dili çox sadə və axıcıdır. Rus dilini yaxşı bilməyənlər 

də oxuya bilər. 

  

Emin Aslan 

 

 

 

 

 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

248 

"Den Braunu qapalı bir bunkerdə çevirdim" 

 

Bu ilin 14 may tarixində ABŞ-da "Da Vinçi Şifrəsi" əsərinin müəllifi, dünya miqyasında 

tanınmış amerikalı yazıçı Den Braunun "İnferno" (―Cəhənnəm‖) adlı yeni romanı işiq 

üzü gördü. Fransız dilinə çevirilmiş bu kitabın Fransadakı təqdimatı may ayının 23-də 

Parisdə keçirildi. Den Braunun bu yeni romanını ingilis dilindən fransızcaya çevirmiş 

Dominik Defer qeyri-adi şərtlərdə keçmiş çevirmə prosesini Fransanın həftəlik "Le 

nouvel Observateur" dərgisinin oxucularıyla bölüşür. 

   

Dominik Defer "Cəhənnəm"-i çevirmək məqsədiylə xanım Karol Delportla birgə 

İtaliyaya gedirlər və burada digər beş ölkədən gəlmiş həmkarlarıyla birgə təqribən iki ay 

ərzində Milan yaxınlığında yerləşən bir bunkerdə yaşayırlar. 

 Yanvar ayının sonunda mənə Den Braunun "Cəhənnəm" romanını fransız dilinə 

çevirməm üçün Londona gedəcəyimi dedilər. Mən dərhal bilgisayarımı və digər lazım 

olan əşyalarımı yığdım və hazırlıqlara başladım. Bundan başqa, "Harri Poter"-i 

fransızcaya çevirmiş tərcüməçi ilə də görüşərək, ondan bəzi məsləhətlər aldım. O, Joanna 

Roulinqın kitabını razılaşdırılmış kontrakta uyğun olaraq, Londonda yerləşən "Harri 

Poter" nəşriyyat evinin ofisində qapalı bir şəraitdə çevirməyə məcbur olmuşdu. 

 Amma yola düşməyimə iki həftə qalmış, öyrəndim ki, səfərimiz Londona deyil, İtaliyaya 

olacaq, daha dəqiq desək, Milana. Gəldik çıxdıq itib-batmış bir yerə, məhşur braziliyalı 

arxitektorun inşa etdiyi Mondadori nəşriyyat evinin binasına. Hələ səfərimdən iki gün 

öncə mənə məxfilik haqda kontrakt imzalatdırmışdılar. Milandakı iş otağımız 200 

kvadrat metirlik yeraltı bir bunker idi. Mən burada romanı çevirmək üçün fevralın 15-dən 

aprelin 5-nə qədər, bazar günü də daxil olmaqla, hər gün səhər saat 9-dan axşam saat 21-

ədək işləyirdim. Bu bunkerdə altı çevirmən qrupu çalışırdı : Fransa, İtaliya, Almaniya, 

İspaniya, Kataloniya və Braziliya. Hər ölkənin təmsilçilərinə üzərində ölkələrinin bayrağı 

sancılmış üç masadan ibarət bir sahə ayrılmışdı. Fransa masasında əvvəl mən tək 

işləyirdim, daha sonra mənə həmkarım Karol Delporte və redaktor Anna Pidu qoşuldular. 

Ortalama olaraq, bunkerdə hardasa 10-15 nəfər çevirmən idik. 

 Birinci gün Səhər saat 10:10-da xüsusi marşurut avtobusla gəldim iş yerinə. Mondadori 

şəhərciyinin girişində iki nəzarətçi durmuşdu. Giriş vəsiqəmi göstərməyim gərəkirdi. 

Bunkerin girişində isə bizim bütün giriş-çıxışlarımızı qeydə alan daha iki nəzarətçi var 

idi. Bunkerdəki ilk iş günümüzdə hətta iki əli silahlı gözətçi də görmüşdüm. İçəri 

girməmişdən öncə, bütün digər çevirmənlər kimi mən də mobil telefonumu nəzarətçilərə 

təhvil verdim, onlar isə onu xüsusi bir seyfə qoydular. Telefonlarımızı yalnız bayıra, 

misal üçün, siqaret çəkməyə çıxanda götürə bilirdik. Daha sonra isə, nəzarətçilərdən biri 

"Cəhənnəm"-in ingilis dilindəki mətnini mənə verdi. Mən öz şəxsi bilgisayarımda 

işləyirdim, amma o, belə deyək, "zərərsizləşdirilmişdi". Bəlkə də biraz ağır çıxdı, amma