Z. T. M s h m o V a

0 ‘zini-o‘zi reklama qilishning birinchi bosqichi. 
Awalo 
maktabda olib boriladigan ish rejasi va jadvalni ishlab chiqish 
zarur. Psixolog darslarga qatnashadigan, o ‘qituvchilar bilan 
suhbatlashadigan, psixologik tad q iq o tlar o ‘tkazadigan, 
masiahatlar beradigan va psixotreninglar o ‘tkazadigan kunlar 
va soatlami aniq belgilab olishi zarur.
Psixologning ish vaqti haqida e’lon kamida uchta joyda: 
psixolog xonasi eshigida, o ‘qituvchilar xonasida ham da 
maktabga kiraverishda ilingan bo‘lishi maqsadga muvofiq.
0 ‘zini-o‘zi reklama qilishning ikkinchi bosqichi 
— kichik 
va o‘rta, katta sinf o‘quvchilari bilan uchrashib psixologiya 
haqida ommaviy shaklda suhbat o‘tkazish zarur.
76

---

Psixologiya haqida hikoyalar o ‘quvchilar individual 
xususiyatlarini hisobga olgan holda tashkil etish kerak, 
masalan, boshlang4 ich sinf o ‘quvchilarida ko‘rish illyuziyalari 
yoki guruhiy suggestiya fakti mavjudligini isbotlovchi tajribalarni 
o‘tkazish mumkin.
Psixologning boshlang‘ich sinf o‘quvchilari bilan psixologiya 
haqida suhbatlashishidan asosiy maqsadi bolalarda psixologi­
yaga umumiy qiziqish uyg4otishi zarur. Psixologik suhbatlar 
birinchi sinflarda 15 — 20 daqiqa, uchinchi sinflarda 35 — 40 
daqiqa o ‘tkazilishi maqsadga muvofiq. Psixologik suhbatlar 
e’tibomi tortadigan, qiziqarli, ko‘rgazmali bo‘lishi lozim.
0 ‘rta va yuqori sinflarda psixologiya haqida suhbatlar 
butunlay boshqacha o ‘tkazish maqsadga muvofiq. 0 ‘smir va 
o'spirinlar bilan muloqotda quyidagilarga e’tibor berish kerak.
Psixolog o‘smir va o‘spirinlarga ularning qiyinchiliklari va 
muammolarini hal qilishda qanday yordam ko‘rsatish mum- 
kinligi haqida to‘Hq gapirib berishi zarur. Psixolog yoshlarda 
o‘ziga ishonch hosil qilishda har qanday holatda ham erkin 
muloqot qilishga o‘rgatishda xatarli vaziyatlarda qo‘rqinch hissini 
engish o ‘qituvchilar, o ta -o n a la r ham da d o ‘stlari bilan 
munosabatlami yaxshilashda yordam berishi mumkinligini aytadi.
Ikki har xil kasblar — psixolog va psixiatriya kabi 
kasblarning farqi haqida maxsus to ‘xtalish zarur. Odatda 
maktablarda va hayotda odamlar psixiatr bu psixolog, psixolog 
bu psixiatr deb hisoblashadi.
Maktabning hamma sinflarida, ayniqsa o ‘rta va yuqori 
sinflarda psixolog normal bolalar bilan ishlashda, psixiatr bo‘lsa 
og‘ir kulfatni boshdan kechirgan insonlarga yordam beradi, 
kasal insonlarga yordam beradi, kasal insonlami davolaydi.
Bolalar sizdan «Psixoterapevt kim, u psixologdan nimasi 
bilan farq qiladi?», «Nevropatolog va ekstrasens kim, psixo­
logdan nimasi bilan farq qiladi?» kabi savollarni berishlari 
mumkin. Bunday savollarga javob berishga tayyor turing.
0 ‘smir va o ‘spirinlarda insonlaming kundalik hayotidagi 
maxsus faktlami hikoya qilib berib, psixologiyaga qiziqtirishlarini 
orttirishlari mumkin. Bundan tashqari «o‘yin testlaridan» 
foydalanib ham psixologiyaga qiziqishini orttirish mumkin.
77

---

Bolalarga « 0 ‘zingizni boshqara olasizmi», «Balki noyob 
odamdirsiz» kabi testlar doim qiziq.
0 ‘smir va o ‘spirinlar bilan psixologik suhbatlarni ularni 
individual maslahatga taklif qilish bilan tugallash zarur. Psixolog 
doimo ota-onalar majlislarida ishtirok etadi. Psixolog ota- 
onalar bilan suhbatda psixologning maktabdagi vazifasi ni- 
madan iboratligi bilan tanishtiradi.