‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

8.4-chizm a. A xborotlar tizimi.
M urakkab axborottizim iningharxildarajadam exanizatsiyalash 
va avtom atlashtirish turlari quyidagilardan iborat:
V A xborotlam i to ‘la o ‘zlashtirish davri. Bunda axborot oddiy 
m exanizm laridan foydalanilgan holda butunlay qayta ishlanadi.
V
A ralash axborot tizim ida axborotni m exanizatsiyalashgan va 
avtom atlashgan qurilm alar yordam ida o ‘zgartirishlarga erishiladi. 
Bu tizim avtom atlashgan nazoratni ta ’m inlaydi, b a’zan korxonaning 
ishlab chiqarish faoliyati ustidan oddiy boshqaruv jarayonini am alga 
oshiradi.
136

---

V
A xborot-m a’lumot tizim ida k o ‘z bilan bajariladigan nazorat 
uchun b a ’zi bir m a’lum otlam i berish bilan cheklanadi.
V
Kuzatuv axborot tizim i avtom atlashgan nazorat va boshqaruvni 
ta ’minlaydi. Keyingi ikala tizim asosan texn o log ik jarayonlar 
to ‘g ‘risidagi axborotlam i qayta ishlash uchun qo ‘llaniladi.
A x b o ro tla r tizim i — bu m urakkab tizim b o ‘lib, o ‘z ichiga 
turli hujjatlam i, axborot oqimi, aloqa kanallari, tex n ik vositalar va 
avtom atik boshqaruv tizim larini oladi. Butun axborotlar tizim i aniq 
va doim iy ishlashi lozim.
8.3. Kommunikatsion jarayon va boshqaruv
samaradorligi
K om m unikatsiya — bu kishilar o ‘rtasidagi o ‘zaro axborot 
almashuvidir. Rahbarlar qilayotgan ham m a ishlar axborotlam ing 
sam arali alm ashishini talab qiladi. Yaxshi y o ‘lga quyilgan 
kom m unikatsiya ish m uvaffaqiyatini ta ’m inlaydi. A xborot va 
m aqsadlarga erishish to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri bog‘liq. Bu degani, tashkilot 
m uvaffaqiyati uchun samarali kom m unikatsiya zarur. Samarali 
rahbar — bu kom m unikatsiyada sam arali b o ‘lgan kishilardir. Ular 
kom m unikatsiya jarayonining m ohiyatini k o ‘rsatadilar, shuning 
uchun rivojlangan o g ‘zaki va yozm a m uloqot m ahoratiga ega 
boMishlari shart.
Olib borilgan so ‘rovlar natijasidan m a’lum ki, 73 foiz 
am erikalik, 
85 
foiz 
yapon, 
63 
foiz 
angliyalik 
rahbarlar, 
kom m unikatsiya qo ‘yilgan m aqsadga erishish y o ‘lidagi bosh to ‘siq 
deb hisoblaydilar.
Umuman, har bir rahbar 50 dan 90 fo izgach a vaqtini 
kom m unikatsiyaga sarflaydi1. Shu sababli, m enejer faoliyatining 
sam aradorligi eng avvalo kom m unikatsiya sam aradorligiga, y a ’ni: 
kishilar bilan yakkam a-yakka suhbat olib borish qobiliyati; telefonda 
so ‘zlashuv qobiliyati; rasmiy hujjatlam i tuzish va o ‘qiy olish 
qobiliyati; m ajlislarda qatnashish m adaniyati kabilarga b o g ‘liq.
Korxona (tashkilot) kom m unikatsiyasi — bu o ‘ta m urakkab,