‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti
Yüklə 7,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Dinamik taqqoslash
o'rganilayotgan ko'rsatkichlaming vaqtda o'zgarishini o'rganish uchun statik taqqoslash - turli xo'jalik subyektlari bir davr bo'yicha ko'rsatkichlar darajasini baholash uchun qo'llaniladi. Bir oichovli tahlilda bir obyektning bir yoki bir nechta ko'rsat kichlar bo'yicha yoki bir nechta obyektlami bir ko'rsatkich bo'yicha taqqoslash bajariladi. K o'p o'lchamli qiyosiy tahlil yordamida bir nechta korxonalar (bo‘- linmalar) keng spektrli ko'rsatkichlar bo'yicha faoliyati natijalari taq- qoslanadi. Taqqoslash bazasiga bog'liqligiga k o 'ra u quyidagi turlarga ajra- tiladi (3.1-jadval). Avval qayd qilinganidek, iqtisodiy tahlilning vazifalari dan biri ti- zimli nazorat va qo‘yilgan maqsadlarga erishish bo‘yicha korxonalar faoliyatini har tomonlama baholash hisoblanadi. Bunda haqiqatdagi m a’lumotlami rejadagi bilan taqqoslash shart. Bunday taqqoslash oy, chorak yoki yil rejasim bajarish darajasini, m o ijal parametrlardan og‘ishni. yechimini talab qiluvchi muammolami aniqlashga imkon beradi. 3 .1-jadval Iqtisodiy tahlilda qo‘llaniladigan taqqoslashning asosiy tu rlari Taqqoslash tu rla ri Taqqoslash maqsadi 1. Ko‘rsatkichlarning haqiqatdagi darajasini reja raa’lumotlari bilan qiyoslash Reja bajarish darajasining nazorati va baholash. uni jadallik darajasini, foydalanilmagan ichki xojalik rezervlarini aniqlash 2. Ko‘rsatkichlammg haqiqatdagi darajasini tasdiqlangan me’yor va standartlar bilan qiyoslash Resurslardan tejamli foydalanish nazorati 3. Ko'rsatkichlarning haqiqatdagi darajasini o ‘tgan yillar ma’lumotlan bilan qiyoslash Iqtisodiy hodisalar va jarayonlarning rivojlanish tendensiyalari va sur’atlarini belgilash 4. Tahlilga qilmayotgan korxonaning ko‘rsatkichlar darajasini sohaning yetakchi korxonalar faoliyati ko‘rsatkichlari bilan qiyoslash Korxonaning raqobatdoshligini baholash va uning faoliyati natijalarini yaxshilash rezervlarini aniqlash 5. Tahlilga tortilgan korxonaning ko'rsatkichlar darajasini sohaning korxonalar faoliyati o'rtacha ko‘rsatkichlari bilan qiyoslash Bozordagi o'sha sohaning boshqa korxonalari o'rtasidagi korxonaning holatini aniqlash va uni raqobatdoshligi va tadbirkorlik risklarim baholash 6. Parallel va dinamik qatorlami qiyoslash O'rganilayotgan hodisalar o'rtasida aloqa shakllari mavjudligi va yo'nalishini belgilash 7. Boshqaruv qarorlari turli variantlarini qiyoslash Qaroming yanada optimal variantini tanlash 8. Qandaydir omil o'zgarishidan avvalgi va keyingi faoliyat natijalarini qiyoslash Faoliyat natijalari ta’sirchanligiga o'rganilayotgan omillar o'zgarishi darajasini baholash 9. Tadqiq etilayotgan davrda turli ko‘rsatkichlarning o'sish sur’atlarini qiyoslash Tahlil qilinayotgan korxona sharoitida iqtisodiy qonunlar namoyon bo‘lishi xarakterini o'rganish 10. Turli davrda bir ko'rsatkichning o‘sish sur’atini qiyoslash Bir soat, smena, ish kuni, yil davomida resurslardan foydalanish to'liqligiga ulaming ta’sirchanligini baholash |