Ózbekistan respublikasi joqarí HÁm orta arnawlí TÁlim wázirligi
Ko’rsetkishler ha’m analiz qiliw ushin juwaplar
Yüklə 218,3 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.2. «Shaxstin’ o’z – o’zin bahalawi» metodikasi. Maqset
- Ideal Uliwma sipatlar O’zim d
- Aling’an na’tiyjelerdi esaplaw ha’m analiz qiliw
- J U W M A Q L A W
- PAYDALANILG’AN A’DEBIYATLAR
Ko’rsetkishler ha’m analiz qiliw ushin juwaplar
2.2. «Shaxstin’ o’z – o’zin bahalawi» metodikasi. Maqset: shaxstin’ o’z – o’zin bahalaw sipatin aniqlaw. Tekseriw ta’rtibi: Tekseriliwshige shaxstin’ ha’r qiyli sipatlari ko’rsetilgen blank beriledi. Ol usi sipatlarg’a aldin o’z ideal ko’z qarasinan, so’n’ bul sipatlardin’ o’zinde ko’riniwi ko’z – qarasinan ball berip bahalaydi. Misali, printsipialliq sipati idealinda 20 ball alg’an bolsa, bul sipat o’zinde ko’rniwi ta’repinen a’n’ ball alg’an boliwi mu’mkin. Esletip o’temiz, blanktag’i sipatlar sani 20, en’ joqari ball 20 ball.
Aling’an na’tiyjelerdi esaplaw ha’m analiz qiliw: Aldin «ideal» menen «o’zim» degi sipatlar ortasindag’i pariq (d) aniqlanadi. Bul pariq «ideal»dag’i bir qiyli sipattan «o’zim»degi bir qiyli sipatti ayiriw arqali tabilip, bul ko’rsetkish + 19 g’a shekem boliwi mu’mkin. Keyin bul pariq kvadratqa ko’teriledi (d) ha’m bul kvadratqa ko’terilgen sanlardin’ uliwma jiyindisi tabiladi. Aqirinda bolsa formula tiykarinda korrelyatsiya koeffitsienti tabiladi: 6 H Σd 2 Ch = 1 - ----------- (n – n2)n Bul jerde ch – korrelyatsiya koeffitsienti; n-ko’rsetkishler sani; Solay etip, shaxs o’zin to’mendegishe bahalawi mu’mkin: 1) 0,1 – 0,1 araliqta bolsa, noadekvat pa’s bahalaw 0,3 – 0,4 araliqta bolsa, adekvat pas bahalaw 0,5 bolsa adekvat bahalaw 0,6 – 0,8 araliqta bolsa, adekvat joqari bahalaw 0,9 dan joqari bolsa, noadekvat joqari bahalawlar qatarina kiredi. J U W M A Q L A W Shaxstin’ rawajlaniwi qiyin, quramali protsess, ol ko’plegen ishki ha’m sirtqi ta’sirler ha’m faktorlar arqali ju’zege shig’adi. Insan tiri eken, pu’tkil o’miri dawainda o’sip, rawajlanip, o’zgerip baradi. Balaliq, o’spirimlik ha’m jasliq jillarinda shaxstin’ qa’mal tabiwi aniq ko’zge taslanadi. Shaxs, onin’ du’ńyani biliwi, o’zin ha’m a’tiraptag’i insaniy mu’na’sibetlerdi an’lawi, tu’siniwi ha’m o’z-ara mu’na’sibetler protsessinde o’zindegi ta’kirarlanbas individualliqti ko’rsetiwi ha’mde sol protsesslerdin’ jasqa ha’m jinisqa baylanisli ayirim ta’replerin analiz qiliw bizge uliwma alg’anda shaxs – ja’miyette jasaytug’in ja’miyetlik janzat, degen sheshimdi qaytariwg’a imkan beredi Motiv hám motivaciya mashqalası psixologiya páni ushın házirgi kúnde júdá áhmiyetli bolıp esaplanadı, sebebi usı máseleniń etnopsixologiyalıq ózgesheliklerin anıqlaw hám olardı talaba hám oqıwshılarda qáliplestiriw oqıwǵa olarda qızıǵıwshılıq oyatıw, erkin tárizde bilim alıw, ámeliy kónlikpe hámde tájiriybelerdi iyelew ushın zárúrli shárt – sharayatlar jaratadı. Xızmetke baǵdarlawshı hám onıń ámelge asıwın támiyinlewshi mútájlik, motiv óz – ara bir – birin tolıqtıradı, óz – ara tásir ótkeriw arqalı ierarxik principti tek ǵana saqlap turmastan bálkim onıń úziliksiz háreketin baqlap turadı. Házirgi dáwirde owıwǵa qızıǵıwshılıǵtıń páseyiwi bir neshe faktorlarǵa baylanıslı bolıwına qaramay, kóp tárepten ol oqıw motivi (motivaciyası)nıń bar yamasa joqlıǵı menen túsindiriledi. Biziń pikirimizshe, tálim hám tárbiya procesin qáliplestiriw, rawajlandırıw ushın onı háreketke keltiriwshi mexanizm áhmiyetin anıwlaw, tásirsheń faktorlardıń qozǵatıwshańlıq imkaniyatın belgili ólshemler menen belgilew, tálim alıwshılar aktivliligin júzege keltiriwshi túrtkilerdiń faktorlıq dárejesin analiz qılıw zárúr. Biraq motivlerdiń hár qıylı bolıwı, turaqlılıǵı, ańlanǵanlıǵı, maqsetke baǵdarlanǵanlıǵı, nátiyjeni kútiwge qaratılǵanlıq ózgeshelikleri shaxs tárepinen baqlanıwı, hátteki basqarılıp turılıwı lazım, solay eken, oqıw xızmeti hám onıń sub`ektleriniń is – háreketi, minez – qulqı, maqsetke muwapıqlıǵı boyınsha pikirler júritiw múmkin emes, mine sol sebepli onıń basqa tárepleri haqqında, óz – ara baylanıslılıq, birlik haqqında ideyanı alǵa súriw eń zárúrli bolıp esaplanadı. Ja’miyetlesiw – insan ta’repinen ja’miyetlik ta’jiriybeni iyelew ha’m turmis- xizmet protsessinde oni aktiv ta’rizde o’zlestiriw protsessi esaplanadi. A’piwayi qilip aytqanda, ja’miyetlesiw – ha’r bir shaxstin’ ja’miyetke qosiliwi, onin’ normalari, talaplari, ku’tiwleri ha’m ta’sirin qabil etken halda, ha’r bir ha’reketi ha’m qarim-qatnasinda oni ju’zege shig’ariwi, kerek bolsa sol ja’miyetlik ta’jiriybesi menen o’z na’wbetinde o’zgelerge ta’sirin o’tkeze aliw protsessi bolip esaplanadi. Ja’miyetlesiw protsess bolip, onin’ tiykarinda individ bilim aladi, qa’driyat arttiradi, ja’miyetlik ta’jiriybe ha’m sezgirlikti ha’mde maslasiwshan’liqti ko’rsete aladi. Ja’miyetlesiw negizinde bala ta’repinen ja’miyetlik ta’rbiyani arttiriw, onin’ aqiliy, psixikaliq ha’m shaxsiy rawajlaniwi, ta’lim-ta’rbiya tiykarinda qa’liplesiwi, ja’miyetlik a’dep-ikramliq qa’driyatlardi o’zlestiriwi, minez-qa’liq norma ha’m qag’iydalarin, du’ńyag’a ko’z-qaras ha’m isenimin payda etiw na’zerde tutilidi. Shaxs ja’miyetlik ha’m shaxslar araliq mu’na’sibetlerdin’ o’nimi, sanali xizmettin’ sub`ekti boliwshi individ bolip esaplanadi. Shaxsqa tiyisli bolg’an en’ a’hmiyetli xarakteristikada onin’ ja’miyettegi quramali sotsialliq mu’na’sibetlerge tuwridan tuwri baylanisliliq, ja’miyetlik xizmetke ha’m ob`ekt ha’m sub`ekt boliwi bolip tabiladi. Shaxsqa tiyisli bolg’an paziyletlerden en’ a’hmiyetlisi sol, ol sol sirtqi ja’miyetlik ta’sirlerdi o’z sanasi menen qabil etip, son’ sol ta’sirlerdin’ sub`ekti sipatinda xizmet ko’rsetedi. Insan balasi erte jaslardan-aq «menin’ o’mirim», «bizin’ du’ńya» degen ja’miyetlik ortaliqqa tu’sedi. Bul ortaliq sol biz bilgen ha’m ha’r ku’ni sezip turatug’in siyasat, huqiq, a’deplilik du’ńyasi esaplanadi. PAYDALANILG’AN A’DEBIYATLAR : Ǵoziev E. Ǵ. «Umumiy psixologiya» I—II tom. Toshkent-2002y. Goziev E. Ontogenez psixologiyasi. T.: Noshir. 2010y. Ǵoziev E. Taraqqiyot psixologiyasi. - T.: «Universitet», 1999 Davletshin M. G. «Umumiy psixologiya» T-2000y. Davletshin G. va boshqalar. Yosh va pedagogik psixologiya. T. 1998 y Davletshin M.G., Tuychieva S.M. Umumiy psixologiya. –Toshkent, 2002, Kamilova N.Ǵ. Muammoli ósmir: tashhis, tadqiqot metodlari. T.2004. Karimova V.M. Psixologiya.Toshkent: A.Qodiriy nomidagi nashriyot, 2002.205 b. Kamilova N.G., Xaydarov F.I. Muammoli o’smir: moslashuv, tashxis, korrektsiya usullari. T. 2008 yil. Kitaev-Smik L.A. «Psixologiya stressa». M. 1998 g. Lichko A.E. Psixopatii i aktsentuatsii xaraktera u podrostkov. M. 1990 Nemov R.S. Psixologiya. q tom. M.: R Nishanova Z., Alimova G. Bolalar psixologiyasi va uni óqitish metodikasi. T. 2006 y. Psixologik treninglar. (Faqat hozir va shu erda).Namangan 2002. To’laganova G.Q. Tarbiyasi qiyin o’smirlar. T. 2005 y. Xaydarov F.I., Xalilova N.I. Umumiy psixologiya. T.2009. www. Ziyo.net. Yüklə 218,3 Kb. Dostları ilə paylaş:
|