Ўзбекистон республикаси олий ва

2000 y.	2001 y.	2002 y.
2003 y.
Liverpul birjasida paxta tolasining o’rtacha narxi t/dollar	1389	1058	1014	1410
Dollarning so’mga nisabatan o’rtacha kursi	140	272	506	975
Paxta tolasining o’rtacha narxi t/so’m	194460	287776	513084	1374750
Paxta xom ashyosining o’rtacha sotish bahosi (davlat xarid narxlari) t/so’m	56000	86000	137000	209000
Paxta tolasini (paxta xom ashyosidan 30% tola chiqishni hisobga olgan holda) davlat xarid narxlari bo’yicha bahosi t/so’m	184800	283000	452100	698700
Jahon narxlaridan farqi t/so’m	9660	4000	60484	685050

Jadval, muallif tomonidan qishloq va suv xo’jaligi vazirligi, birja ma’lumotlari asosida abstraktsiya usulini qo’llab hisoblangan.

Jadvalda qaysi narxlar jahon narxlari, qaysi birlari davlat xarid narxlari, milliy narxlar ko’rsating. Paxta tolasiga jahon narxlaridan paxta xom ashyosi(30% tola olinadi desak) xarid narxlari farqini, 2000 yilga nisbatan narxlar qanday o’zgarganini hisoblang. Narxlar haqida o’z fikringizni bayon qiling. Jadvalni keyingi yil ma’lumotlari bilan to’ldira olasizmi?.

9. «Sof» monopolist o’z tovari narxini cheksiz oshirishi mumkin, chunki u tarmoqdagi yagona ishlab chiqaruvchi. Uning tovariga talab mutloq

noelastik, uning egri chizig’i vertikal shaklda. Siz bu fikrga qo’shilasizmi?
11. Quyidagilarni diqqat bilan o’qing. Tushunchalar ichida guruhga taalluqli bo’lmagan tushunchani aniqlang va uni ro’yxatdan chiqaring. Sababini izohlang.
Tushunchalar: o’lchov, hisob-kitob qilish, iqtisodiyotni tartibga solish, daromad va resurslarni taqsimlash, demping narxlari, ijtimoiy himoya qilish, axborot berish.
T/N
1. Sotuvchilar o’z tovarlarini bozorda alohida guruhlarga bo’lib sotishni yaxshi ko’rishadi. Masalan, kartoshka sotayotgan sotuvchi ularni, yirik, o’rtacha, kichik guruhlarga bo’lib, muvofik ravishda xar xil narxlar: yirik, silliq kartoshkalarning kilosiga 450 so’m, o’rtachalariga 320 so’m, maydalariga 190 sum narx belgilashadi. Buni narx diskriminatsiyasiga misol qilib ko’rsatsa bo’ladi
2. Agar tovarning bozor bahosi doimiy ekan, u holda mahsulot ishlab chiqarish hajmini ortishi firmaning foydasi miqdoriga ta’sir qilmaydi.
3. Agar mahsulot narxi o’rtacha o’zgaruvchi xarajatlardan past bo’lsa, firma ishlab chiqarishni nolga qadar qisqartirish orqali foydasini maksimallashtiradi.
3. Raqobatlashuvchi firma uchun mahsulot bahosi me’yoriy daromadga teng
4. Har qanday narx diskriminatsiyasi noqonuniy
5. Jamiyatning tabiiy monopoliyalar hukmronligidan sof yo’qotishlar barham topadi, qachonki tartibga solinuvchi baho ma’lum talab darajasida o’rtacha ishlab chiqarish xarajatlariga teng qilib belgilansa
6. Marshallning fikricha oldi-sotdi qilgunga qadar tovarning go’yoki ikki narxi mavjud bo’ladi
7. Oligopoliya sharoitida raqobat ustun darajada narxdan foydalanmay (narxsiz) olib boriladi
8. Yakka monopolist ham o’zi hohlagancha tovariga narx qo’ya olmaydi
9. Oligopoliya sharoitida raqobat asosan narx yordamida olib boriladi
10. Monopsonist uchun taklif narxi ikki xil: a) kamayib boruvchi, b) o’sib boruvchi bo’lishi mumkin
11. Xarajatlarda uncha ko’p bo’lmagan yoki o’rtacha o’zgarishlarda nima sababdan oligopolistik bahoni va ishlab chiqarish hajmini o’zgartirmaslik zarurligini «siniq» egri chizig’i modeli tushuntirib beradi.


Testlar

8. O’zbekistonda narxlarni erkinlashtirish

a) uch bosqichda: (1992 yil boshidan, 1993 yil, 1994 yil oktyabr-noyabr);
b) ikki bosqichda (1992-1993, 1993-1994 yillarda);
v) to’rt bosqichda (1992-1993, 1993-1994, 1994-1995);
g) besh bosqichda (1991-1992, 1992-1993, 1993-1994, 1994-1995);
d) ikki bosqichda (1992-1995, 1995 dan Hozirgacha) amalga oshirildi.