tarzida yuzaga keladi, kishining kundalik faoliyati ichidan muhim joy engallaydi.
Stol atrofida o’tirish, qoshiq bilan ovqat yeyish, krovatda uxlash, televizor tomosha
qilish, o’yinchoq o’ynash, kattalar bilan muomala qilish yuqoridagi fikr
moshiyatini
yaqqollashtirishga
yordam
beradi.
Eshtiyojni
qondirishning
vositalaridan foydalanish qoidalari ijtimoiy muomala usullari, faoliyatni amalga
oshirishning yo’l-yo’riqlari katta yoshdagi odamlar tomonidan yoshlarga
o’rgatiladi. o’z eshtiyojlarini muayyan buyumlar vositasida qondirishga va ularni
muayyan faoliyat turiga tatbiq etishning insoniy shakllarini egallashga o’rgatish
maxsus mashqlar orqali amalga oshirilib, "Etuk shaxs- bola" tarzida yuzaga keladi.
Demak, bola eshtiyoji qondirilayotgan insoniy hart-haroitlar ta'siri ostida
shaxsning xulq-atvori vositalar ahamiyati bilan emas, balki ularning ijtimoiy
qiymati bilan belgilanadi. Eshtiyojlarning qondirilish darajasi uning og’ir yoki
yengil ko’chishi shaxsning shakllanishida muhim ahamiyatga ega, shu boisdan
ularni qondirish maqsadga muvofiq, oqilona mezonlarga suyanib amalga oshirilsa
ijtimoiy ahamiyati yanada ortadi.
Insonda madaniy va ma'naviy eshtiyojlar turmush tajribasi ortishi, bilim
saviyasi kengayishi, maxsus mashqlar egallanishi, ijtimoiy shayot qoidalariga
uzluksiz ravishda rioya qilishi, narsa va hodisalarga munosabati o’zgarishi tufayli
rivojlana boradi. Odam tobora barkamol bo’la borishi uning oldiga yangicha
talablar qo’yadi, ularni bajarish esa eshtiyojning yangi, nisbatan murakkab,
moshiyat jishatdan teran xususiyat kasb etuvchi shakllarni vujudga keltiradi,
ularning qondirilishi esa tuzilishga ega bo’lgan vositalarni taqozo etadi.
Ma'lumotlilik aql - zakovat ko’rsatkichining yuksalishi, iste'dod alomatlarining
ro’yobga chiqishi, faollikning ortishi, xatti-harakat tarkibida keraksiz
bo’g’inlarning kamayish eshtiyoji takomillashgan shaklining namoyon bo’lishini
ta'minlaydi. Inson komfort sari intilar ekan, demakki unda yangi eshtiyojlar yuzaga
keladi, ularning qondirilishi esa yangi bir sifat darajasiga ko’tariladi.
Madaniyatning yangi qirralari ochilishi, ma'naviyatni egallashga nisbatan xoshish -
istakning kuchayishi, fan va texnikaning taraqqiyoti, millatlararo munosabatlar
ko’lamining kengayishi rang-barang eshtiyoj turlari va shakllari rivojlanishiga
muhim
hart-haroitlar
yaratadi.
Insonning
barkamollik
sari
intilishdagi
imkoniyatlarini
ro’yobga
chiqarish
orzusi
eshtiyojlar
rivojlanishi
harakatlantiruvchi kuchga aylanadi.
Psixologiya fanida eshtiyoj quyidagi tiplarga ajratiladi:
1.
Individual - yakka shaxsga yo’naltirilgan.
2.
Guruhiy - real guruhlar moddiy va ma'naviy intilishi.
3.
Jamoaviy - jipslashgan guruhlar talabi majmuasi.
4.
Shududiy - etnik guruhning muayyan o’ziga xos talablari qondarilishi
5.
Etnik - ma'lum millat yoki xalqlarning safarbarligini ta'minlash.
6.
Umumbahariy - yer yuzi xalqlarining umumiy talablarining majmuaviy aks
etishi.
Dostları ilə paylaş: