so'z birikmasi tarkibida bir so‘zga tenglashtiriladi. Turk tilida takroriy
vajuft so'zlar hech qanday tinish belgisiz yoziladi.
Shuningdek, so'z birikmalarini qo‘shma fe*liar bilan aralashtir-
maslik kerak. Turk tilida qo'shma feilar ikki xil boiadi:
1. Ot va yordamchi fe’llardan iborat qo‘shma fe’llar.
2. Yetakchi fe’l va qo'shma fe’ldan iborat qo'shma fe’llar.
Birinchi tipdagi qo'shma fe’llar tarkibida olmak, bulunmak
(bo 'Imoq), etmek (etmoq), eylemek (aylamoq), yapmctk, kilmak (qil-
moq) yordamchi fe’llari qatnashadi. Masalan: zannetmek- о ‘ylamoq,
taxmin qilmoq; iyi olmak — yaxshi bo ‘Imoq; namaz kilmak - namaz
о 'qimoq; sabreylemek - sabr aylamoq.
Yetakchi fe’l va qo'shi.
> id an iborat qo'shma fe’llar tarkibida
ko‘makchi fe’llar sifatida vermek, dur.v/'k, yazmak, bilmek, gelmek,
koymak, kalmak, yatmak, gormek, gitmek ie ’llari qoilanilishi mumkin.
M-n: bakakalmak - qarab qolmoq; yazadurmak - yozib turmoq;
soylenegelmek - aytilib kelmoq; soyleyivermek - aytib yubormoq.
Demak, qo'shma feilar so'z birikmasi b o ia oimaydi. So'z
birikmasi tarkibida takroriy so'zlar, juft so'zlar va qo'shma feilar bir
komponent - bir boiakka teng hisoblanadi.
So‘z hirikmasining tarkibiga ko‘ra turlari
So'z birikmalari bosh so'zning morfologik xususiyatiga, ya’ni
qaysi so'z turkumi bilan ifodalanishiga ko'ra ikki xil boiadi: 1. Otli
birikma; 2. F e ili birikma.
Tarkibidagi bosh so'z ot, sifat, son, olmosh, ravish turkumlari
bilan ifodalangan so'z birikmalariga otli birikma deyiladi. Masalan:
mint I и (sifat) insan (ot) - baxtli inson; gelenlerin (otkbhgan sifatdosh)
151
|
