Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

-(y)ecek, -(y)acak 
shaklli sifatdosh ham jo'nalish 
kelishigi qo‘shimchasini olib, o‘zi bogTangan so‘zdan anglashilgan 
harakatning bajarilish maqsadini ifoda etadi: 
Bum; bu §ekilde ona
teslim edecegineyemin et, dedi. -B u n i qanday holda bo Isa, shunday
topshirishga (topshirajagingga) qasamyod qil,
-
dedi.
Tarkibli maqsad holi. 
So‘zlarning analitik shakllari bilan 
ifodalangan, tarkibida maqsad holining bogTamalari yoki ma’lum 
ko'makchilar ishtirok etgan birikuvlar 
tarkibli maqsad holi
hisoblanadi. Turk tilidagi tarkibli maqsad holi quyidagi ko'rinishlarda 
boTishi mumkin:
I
9
H
1
 (uchun) 
ko'makchisi ishtirokida hosil qilingan maqsad holi 
fe’lning harakat nomi shakli bilan qo'llanilishi mumkin. Ko'pincha
215

---

-т а к , - т е к
shaklli fe’liar 
isin 
so‘zi bilan ishlatilib, maqsad holi 
vazifasini bajaradi: 
Kadincagizm, beni, dedikodudan 
korumak igin
gosterdigi tela$, adeta kibrime dokundu. - Boyoqish xotinning gap-
so ‘zga qolishimdan bezovta bo ‘lishi menda chuqur taassurot qoldirdi.
Munise onuyolundati 
gevirmek igin 
sazlarm ote tarafma ко§тщ ola-
cakti. - Munis a uni qaytarib 
kelish uchun 
qamishzorning orqasiga
о ‘tib ketgan bo ‘Isa kerak.
Jumladan, 
- т а , -me 
affiksi bilan yasaluvchi harakat nomining 
i?in 
ko‘makchisi ishtirokidagi so'z formasi bilan ifodalangan maqsad 
hollari uchraydi. Bunda mazkur harakat nomi shakllari egalik 
kategoriyasining qo‘shimchalarim oladi: 
Saffet’in sesinde Azize’nin
hayatinin benden dilenen Hasan ’i ona