diye /deya, ifin/ uchun kabi so‘zlar bilan qoilanadi:
Bitmesin diye док ihtiyath kullamyorum. — Ado b o ‘lib qolmasin deb juda tejctb ishlatdim. Murakkab maqsad holi. Murakkab maqsad holi ajralmas
sintaktik konstruksiyalar, gapgateng konstruksiyalar, izofali birikmalar
bilan ifodalanishi mumkin:
Bir daha ytizunilzu gormemek iizere bu evden gidiyorum. -
Boshqa qaytib kelmaslik, yuzingizni ко ‘rmaslik uchun bu uydan ketayapman. Frazeologik birikmalar, ajralmas sintaktik konstruksiyalar
tarkibli maqsad holi qo‘(lanilishi mumkin bo'Igan barcha shakllarda
qoilanilishi va murakkab maqsad hTurk tilida buyruq gapga teng olqish tipidagi konstruksiyalar
jo 'nalish kelishigi ко ‘rsatkichini olib, murakkab maqsad holi vazifasida
kelishi mumkin:
Sen yarin ogleden sonra, bazi arkada§larima Allahaismarladik’a gidecegifn diye vengenden izin ahrsin. - Sen ertagapeshindan so ‘ng ba ’zi dugonalarim bilan xayrlashib kelay deb yangangdan ruxsat olasan. ShART HOLI Tayanch so‘z va iboralar: shart holi, shart holining tuzilishiga ко ‘ra turlari, sodda shart holi, tarkibli shart holi, murakkab shart holi. Shart holi fe’l bilan ifodalangan boiakka bog'lanib, harakatning
bajarilish shartini bildiruvchi gap bo‘lagidir. Shart holi boshqaruv,
bitishuv vo'li bilan hokim boiakka ergashadi.
Turk tilida shart holining tuzilishiga ko‘ra uch turi mavjud:
Sodda shart holi; Tarkibli shart holi; Murakkab shart holi.
Sodda shart holi. Sodda shart holi quyidagicha ifodalanadi:
Sodda shart holi asosan shart maylidagi fe’l bilan ifodalanadi:
217
