Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

 
-yor
 
affiksli hozirgi zamon fe’li + 
ise (-sa, -se) 
toiiqsiz fe’li: 
Sevmiyorsan 
Hasan ’la her gun dola§ma.
-
Sevmasang 
Hasan bilan
har kuni sayr qilma.
•
 -(y)acak, -(y)ecek 
shaklli kelasi zamon fe ii + 
ise (-sa, -se)
toiiqsiz fe’li: 
Onu 
sevecekse 
nigin Don Joze 'yi ni$anlisindan ayirdi,
aldil - Uni sevsa nima uchun don Jozeni qaylig'idan ajratib oldi?
•
 -di,-di,-dii, -du, -ti,-ti, -tti,-tu 
affikslio'tganzamon fe’llari + 
ise (-sa, -se) 
toiiqsiz feii: 
Ben seni nasil 
sevdim se
yine dyle sevmekte
devam ediyorum.
-
Men seni qanday 
sevgan b o ‘lsam, 
ana о ‘shanday
sevayapman.
218

---

*-mi§, -mis, -mu§, -mu§ affiksli o‘tgan zamon fe’llari + ise 
(-sa, -se) to‘liqsiz fe'li: 
En garibi bu ihtiyarlarin cogu gimdiye kadar
en док neden 
korkmu$larsa 
ona ugrami§lardi. - Eng ajablanarlisi,
bu qariyalarning ко ‘pchiligi hozirgacha eng ко ‘p nimadan 
qo ‘rqqan
ho ‘lishsa, 
о ‘shanga duchor bo ‘lishgandi.
Bunday shakldagi shart hollari uyushib kelganda. to‘liqsiz 
fe’lning qisqa shakli shart hollarining faqat so'ngisi tarkibida 
bo‘lishi mumkin: 
Zannediyordum ki Hasan’in odasina habersiz
girer 
ve onu 
bulursam 
esrarmi ogrenecegim. - Hasanning xonasiga
xabar bermasdan kirsam va ко ‘rsam, uning sirini bilib olaman, deb
о ‘ylardim.
ise (-sa, -se) toiiqsiz fe’llari fe’ldan boshqa mustaqil so‘zlarga 
qo‘shilib kelib, gapda tarkibli shart holi vazifasini bajarib kelishi 
mumkin. Bunda o'zbek tilidagi bo‘lsa ishtirokidagi birikmaga xos 
ma’no anglashiladi: 
Вicare qocuklan oyalamak iqin ne 
mumktinse
yapiyorum(RM.K.). - Bechora bolalarni chalg'itish uchun nima
kerak b o 'Isa hammasini qilyapman.
Shart holi o‘rniga qarab turdosh ot bilan ifodalanadi. Shart holi 
vazifasida kelgan turdosh ot ile - bilan ko‘makchisi bilan qoilanadi. 
Masalan: 
Saffet ne tuhafti gorsen, gece on buquktan fazla