Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

gegiyor
da 
nig in ugramiyorsun
? — 
Sen har kuni bu yerdan о ‘ta turib, nega
kirmaysan?
To‘siqsizlik holi da, de yuklamalari va-(y)ip, -(y)ip, -(y)up, -(y) 
iip affikslari yordamida yasaluvchi ravishdoshlar ishtirokidan yuzaga 
keladigan so'z shakli bilan ifodalanishi mumkin: 
Tuhaf, ben de vaktiyle
birine anlatmak 
isteyip de 
anlatamadigim bir hikayeyi soylemek
istiyorum.
-
G ‘alati, men ham о ‘z vaqtida biriga tushuntirishni 
istab
ham 
anglatolmagan bu hikoyamni so 'zlab berishni istayman.
Turk tilida sifatdosh va muayyan so‘zning birikishidan hosil 
boiadigan grammatik shakl to‘siqsizlik ma’nosini tashiydi. Ya’ni 
“-dik affiksli sifatdosh + egalik affiksi + halde” so‘zi” shaklidagi fe’l 
ham gapda ifodalangan voqeaning yuz berishiga m oneiik qiladigan 
harakat tushunchasini tashiydi: 
Fakat ara sira munasebetsizligimi
hisseaerek durmak 
istedigim halde 
bir turlii kendimi tutamiyordum.
-
N
00
 ‘rin ish qilayotganimni sezib, tilimni shuncha tiyishga 
urinsam
ham, 
hech epini qilolmay so ‘zlar edim.
222

---

Murakkab to‘siqsizlik holi. 
Murakkab to'siqsizlik holi 
quyidagicha ifodalanadi:
Shart holining buyruq maylidagi f e i bilan ifodalanadi: 
Fakat
yeni den Ayastefanos hayatinm ate§ini hatirlami§, basit 
baki§la
olsun 
bana temas etmekten kendini alamamig.
-
Faqat yana о ‘sha
Ayastefanosda kechirgan hayotining otashli onlarini xotirlagan, oddiy
nigoh bilan bo ‘lsa-da menga teginishdan о ‘zini tutolmagan.
To'siqsizlik holi turli o‘ramlar (oborotlar) bilan ham ifodalanishi 
mumkin. 
Ragmen (qaramay
; 
qaramasdan)
ko'makchisining jo'nalish 
kelishigidagi so'z bilan qo'llanilishidan hosil bo‘ladigan birikuv 
to'siqsizlik holi vazifasini bajaradi: