-(y)iin, -(y)un, -(y)iniz, -(y)miz, -(y)iiniiz, -(y)unuz affikslari
vositasida yasaladi. Ammo ayni affikslar kontekstga ko‘ra yakka ting-
lovchiga ham, ko'pchilikka ham nisbatan buyruq, iltimos, tilak, taklif
ma’nolarini anglatishi mumkinligini ko‘rishimiz mumkin.
Yakka tinglovchiga qaratilgan buyruq gaplar: Mektubunuzu yine elinizle postaya vermek istiyorsamz liltfen acele ediniz. - Maktu- bingizni yana о 'z qo ‘lingiz bilanpochtaga iopshirishni istasangiz, lut- fan, biroz shoshiling. K o‘pchilikka qaratilgan buyruq gaplar: Amca, Handan, geliniz size bir §ey okuyacagim. —Amciki, Xandun, kelinglar, sizga bir narsa о ‘qib beraman. Keraklilik maylidagi feilar ham buyruq , mazmunii gaplarni
hosil qiladi:
Ne yapalim, onlan bagt§lamalism. -
Nima qilamiz, ularni kechirishing kerak. Shart maylidagi feilar ham buyruq gapni hosil qilishda faol
qoilaniladi:
Biraz anlatsana! - Biroz tushuntirib bersang-chi! Bu tip-
dagi gaplarda buyruq ma’nosini ta’kidlab, kuchaytirib berish uchun
-a, -e yuklamalariga murojaat qilinadi:
Kaptan, gavur musun? Vapuru gevirsene\ -
Kapitan, kofirmisan? Paraxodni bursang-chi! Istak maylining ikkinchi shaxs birlik formasi
-(y)esin, -(y)asm ko‘rinishiga ega. Masalan:
Yarin erken uyuyasin. - Ertaga ertaroq tur. Okula mutlaka gidesin. — Maktabga borishing shart. Istak mayli
ning Ш shaxs birlik shakli faqat
-(y)e, -(y)a affikslari vositasida hosil
qilinadi, ko‘plik shakli esa ayni qo‘shimchalarning ko‘plik ko'rsat-
kichi bilan qoilanishidan \uzaga keladi:
Allah cumlemizi islah eyleye. — Ollohim, jumlai olamimizni о ‘zing asra. Istak maylidagi fe’lning II va III shaxs birlik, ko'plik shakllari
turk tilida faol qoilanmaydi. Ammo ushbu f e i shakllari toiiqsiz
feilar ishtirokida kelib. so'zlovchining o‘tgan zamonda amalga
oshishi mumkin boigan, ammo ro‘yobga chiqmagan kuchli istagi,
orzusi ma’nosini bildirishi mumkin:
Ke§ke kardesim de birlikte gideydi. — Koshki ukam ham birga kelgan bo ‘Isa. Turk tilida esa
