2.4.4.GAPNING MODALLIKKA KO RA TURLARI Mavzuning o‘quv maqsadi: turk tilidagi gapning ifoda
maqsadiga ko‘ra turlari haqida ma’lumot berish va ulami aniqlash
ko‘nikmasini hosil qilish.
Tayanch so‘z va iboralar: sodda gapning modallikka ко ‘ra turlari ,
tasdiqgap, inkor gap, inkor gaplarni shakllantiruvchi vositalar. Turk tilida gaplar modallikka ko‘ra ikki guruhga ajratiladi:
1 .Tasdiq gaplar. 2,Inkor gaplar.
Inkor gapda maxsus inkor ko‘rsatkichlari qatnashadi, tasdiq
gap inkor vositalarining yo‘qligi bilan xarakterlanadi. Ammo inkor
formasidagi har bir gapda doim boiishsizlik ifodalanishi shart
emas, shuningdek, tasdiq formasidagi gap ba’zan inkor mazmunida
qo'llangan bo‘lishi mumkin. Turk tilida inkor ma’nosi quyidagicha
ifodalanadi:
Kesimi tuslanishli fe’l bilan ifodalangan inkor gaplar asosan
-m a /-m e affiksi vositasida hosil qilinadi. Masalan:
Benim igin de ba$ka kadin ve a§k olmayacak. -
Men uchun ham undan о ‘zga ayol va ishq bo ‘Imaydi . Shuningdek,
-makta, -mekte affiksli hozirgi-kelasi zamon
fe ii bo‘lishsizlik ko'rsatkichi bilan qoilanilishi mumkin:
Kendi adi bilinmemektedir. -
О 'zining asl ismi noma 'lumdir. Tuslanishli fe’llardan faqat hozirgi-kelasi zamon fe’li va bu fe’l
shakli bilan toiiqsiz fe’llar birikishidan yuzaga keladigan so‘zshakli-
ning boiishsiz shakli (ulaming to iiq yoki qisqa ko‘rinishi)
-maz/ -mez (-mazdi/ -mezdi, -mazmi§/ -mezmis) affikslari bilan yasaladi:
Qimkii biz Neriman ’a bundan док yarasan §eyleri segemezdik. —
Chunki bir Narimonga bundan ham yarashadigan narsalarni tanlay olmasdik. Kesim fe’ldan boshqa so‘zlardan boiganda,
