Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

nigin, neden, hani, ne bigim, ne kadar
kabi so ‘roq olmoshlari b a ’zi 
turk tilshunoslari tom onidan so ‘roq ravishlari 
(soru zarflari)
deb 
alohida guruhga ajratiladi: 
Sence $imdi ne yapmahyim? Anneme nasil
anlatacagiz? Neden ba§im egiyorsun? Bu Selime dedikleri ne bigim
kiz?
kabi.
Ravishlarda 
qiyos, 
kuchaytiruv 
va 
kichraytiruv
(darajalanish)
R avishlar bilan sifatlar vazifalari o ‘xshash ikki alohida so 'z 
turkum idir. Agar sifat otning belgisini bildirsa, ravish f e i va sifatlarni
68

---

aniqlab, belgilab keladi. Shu sababdan bu ikki so‘z turkum ining 
«eshiklari» bir-biriga ochiq va ular bir xilda shakllanib, darajalanadi. 
Sifatlarda b o ‘lgani kabi ravishlarda ham qiyos, kuchaytiruv va 
kichraytiruv shakllari (darajalari) mavjud.
Ravishning qiyosiy darajasi. 
Ravishlar va ravish sifatida 
qo‘ 
llanadigan so ‘zlar ifoda etilganbelgi-xususiyatyoki ish-harakatning 
avjiga 
k o ‘ra uch darajaga b o ‘linadi: 
gabuk, daha gabuk (daha da
gabuk), en gabuk; ileri gitmek
, 
daha ileri gitmek, en (док) ileri gitmek
kabi. Ravishlarda ham sifatlarda b o ‘lgani kabi 
oddiy daraja, qiyosiy
daraja (tenglik; о ‘xshashlik)
va 
orttirma daraja (ustunlik darajasi)
bor. 
Q iyosiy darajani yuzaga keltiruvchi 
kadar
va 
gibi
yordamchi 
so‘zlaridan birinchisi miqdor, ikkinchisi xususiyatga k o ‘ra qiyoslaydi: 
Osman bir at kadar hizli yiiriXr. Osman bir at gibi hizli yiXrilr
kabi. 
Ravishning bunday shakllari sifat darajalariga o ‘xshab yasaladi: