Ziyoda masharipova
Yüklə 6,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Maqbul a f’olidin
necha kalima bayon varaqiga yozdim, toki o‘zga podshoh avlodiga ibratnoma, dasturulamal bo‘lgay’\ - deydi. www.ziyouz.com kutubxonasi Adib o ‘z davrining insonparvar murabbiysi sifatida davlat, mam- lakat boshliqlarining vazifasini k o ‘rsatib berishni, ularga nasihat qilishni o ‘zining burchi deb biladi. U davlatni, xalq manfaatlarini ko‘zlovchi, xalq orzu-um idlarini amalga oshiruvchi vositaga aylan- tirishga, davlat arboblarini xalq xizm atchilariga aylantirish g ‘oyasini ilgari suradi. Jamiyatdagi tengsizlik va haqsizlikni hukmron tabaqa- larda yuksak axloqiylik va insoniylik fazilatlarini qaror toptirish orqa li bartaraf etmoqchi b o ‘ladi. Xullas, “Axloqi M uhsiniy”da insonga sharaf keltiradigan poklik, imon, e ’tiqod, ezgulik singari sifatlarning ahamiyatini ta ’kidlash barobarida, podshoh va saroy xizm atchilarining xislatlari, burch-vazifalarini belgilab beradi. Adib faqat podshoni emas, balki oddiy insonni ham dili, niyati pok, xayr-saxovatli, kamtar, dono, dunyo sir-sinoatlarini bilishga qiziquvchi aql-zakovat egasi si fatida k o ‘rishni orzu qiladi. Koshifiy ijtimoiy-axloqiy idealni yuzaga chiqarishning asosiy vositasi deb ilm -m a’rifat va axloqiy tarbiyani tushunadi. Adibning “Anvori Suhayliy” nomli asari ham axloqiy-didaktik xarakterda bo‘lib, u mashhur “Kalila va Dimna” ta’sirida yaratilgan. “Anvori Suhayliy”da Sharq adabiyotida keng tarqalgan hikoyat va ri- voyatlar keng o ‘rin egallaydi va shu orqali adib qissadan hissa chiqarib, o ‘zining o ‘git va nasihatlarini, axloqiy qarashlarini bayon etadi. “Risolai Xotamiya” asarida esa, Xotam Toyi timsolida oliyhim- matlik va saxiylik fazilatlari targ‘ib qilinadi. Ehson va saxovat kishini komillik sari eltuvchi eng go‘zal sifatlardan ekanligi uqtiriladi. Yuqori- da nomlari qayd etilgan asarlardan tashqari, Husayn Voiz Koshifiy no tiqlik san’ati nazariyasiga oid “Sahifai Shohi”, “Dah majlis”, “Maxzan ul-insho” kabi qo‘llanmalar ham yozgan. Shu bilan bir qatorda, “Axloqi Muhsiniy”, “Risolai Xotamiya”, “Anvori Suhayliy” asarlarida ham so‘z, notiqlik san’atiga doir qimmatli fikr-mulohazalar uchraydi. Ushbu asarlar X V asrdayoq Xuroson viloyatlari madrasalarida darslik sifatida keng qo‘llanilgan. Adibning “Futuvvatnomai sultoniy yoxud javonmardlik tariqati” asari ham uning boshqa asarlari singari asrlar davomida axloq va odob dasturi sifatida insonlar qalbini ezgulik nurlari bilan yoritib kelgan. Asarda javonm ardlik ilmi qonun-qoidalari va tasa w u f falsafasi haqida qimmatli fikr-mulohazalar ilgari surilgan. www.ziyouz.com kutubxonasi “Futuvvatnomai sultoniy...”ning oltinchi fasli suhbat odobi ma- salasiga bagMshlangan bo ‘lib, unda m uallif kattayu kichik - hammaga birdek zarur bo ‘lgan nihoyatda ibratli fikrlami bayon etadi: Yüklə 6,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|