Amea botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci IL, XXXII cild


РЕЗЮМЕ  БИОМОРФОЛОГИЯ ЮВЕНИЛЬНЫХ РАСТЕНИЙ



Yüklə 7,48 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə59/64
tarix14.01.2017
ölçüsü7,48 Mb.
#5478
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   64

РЕЗЮМЕ 

БИОМОРФОЛОГИЯ ЮВЕНИЛЬНЫХ РАСТЕНИЙ 

СЕМЕЙСТВА БРОМЕЛИЕВЫХ (BROMELİACEAE JUSS.). 

 

Гасымов Ш.Н., Эфендиев П.М



1

Центральный ботанический сад НАНА 



1

Бакинский Государственный Университет 

 

В  статье  изучена  биоморфология  начальной  стадии  развития  ювенильных 



растений  шести  видов    семейства  бромелиевых:  Billbergia  rosea,  Aechmea  bracteata, 

Acanthostachys strobilacea, Puya mirabilis, Pittcairnia xanthocalyx, Dyckia remotiflora.   

 

Ключевые  слова:  Bromeliaceae  Juss.,  ювенильные  растения,  биоморфология, 



органогенез, интродукция 

 

 



SUMMARY 

BIOMORPHOLOGY OF JUVENILE PLANTS OF 

BROMELIADS (BROMELİACEAE JUSS.) FAMILY 

 

Gasimov Sh.N., Efendiev P.M



1

Central Botany Garden of the ANAS 



1

Baku State University 

 

The article studied biomorphology of juvenile plants of six species of bromeliads: Billbergia 



rosea,  Aechmea  bracteata,  Acanthostachys  strobilacea,  Puya  mirabilis,  Pittcairnia 

xanthocalyx, Dyckia remotiflora in the initial stage of development. 

 

Key words: Bromeliaceae Juss., juvenile plants, biomorphology, organogenesis, introduction 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild 

 

 



        UOT 581.143  

 

ABŞERONA INTRODUKSIYA OLUNMUŞ BƏZİ AĞAC VƏ KOL 



BİTKİLƏRININ TOXUMLA ÇOXALDILMA XÜSUSİYYƏTLƏRİ 

 

Əliyev E.Y. 



AMEA Mərkəzi Nəbatat Bağı 

 

Məqalədə    mərkəzi  Nəbatat  Bağına  introduksiya  olunmuş  Aralıqdənizi  florasına  aid 

olan   7 növ  ( Spartium junceum L, Padus avium Mill, Laburnum anagiroides Medik., Celtis 

glabrata  Stev.ex  Planch.,  Buplerum  fruticosum  L.,  Pyracantha  coccinea    M.  Rome., 

Crataegus orientalis Pall.ex Bieb) ağac və kol bitkilərin toxumla çoxaldılması öyrənilmişdir. 

    

Açar sözlər: Aralıqdənizi florası, introduksiya, ağac və kol bitki, toxumla çoxaldılma 

 

 



Elmi metodik  yolla bitkilərin toxumla çoxaldılması introduksiya işində  yaşıllaşdırma 

və  bəzək  bağçılıq  işlərinin  görülməsində  əsas  amillərdən  biridir.  Bu  bağımdan  Abşeronun 

yaşayış  mənəqələrin,  park  və  bağların,  yaşıllıqların  salınması  və  bitki  örtüyünün 

zənginləşdirilməsi  əhəmiyyət  kəsb  edir.  Abşeronun  quru  subtropik  iqlimi  şəraitində 

yaşıllaşdırma  üçün  yerli  şəraitə  daha  davamlı,  uzunömürlü  və  dekorativliyə  malik 

introduksiya  olunmuş  Aralıqdənizi  florasına  aid  olan  bəzi  ağaç  və  kol  bitki  növlərinin 

toxumla çoxaldılma xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi qarışıya məqsəd qoyulmuşdur. (1) 

       



MATERIAL VƏ METODIKA 

2006-2010-ci  illərdə  Mərkəzi  Nəbatat  Bağında  introduksiya  olunmuş  Aralıqdənizi 

florasına aid olan 7 növ ( Spartium  junceum L., Padus avium Mill., Laburnum anagiroides 

Medik.,  Celtis  glabrata  Stev.ex  Planch.,  Buplerum  fruticosum  L.,  Pyracantha  coccinea  M. 

Rome.,  Crataegus  orientalis  Pall.ex  Bieb.)  ağac  və  kol  bitkiləri  tədqiqat  obyekti  kimi 

götürülmüşdür. Toxumların cücərməsi və kefiyət qiymətləndirilməsi M.K. Firsov , toxumların 

ilkin  səpinə  hazırlanma  sxemin  A.V.  Zvirqizd  metodikalarına  əsasən  yerinə    yetirilmişdir 

(2,3,6).  



NƏTICƏLƏR VƏ MÜZAKIRƏ 

Tədqiq olunan növlərin toxumları müxtəlif səpilmə dərinliyini və toxumların  cücərmə 

faizinə  təsirini  öyrənmək  məqsədilə  payızda  Spartium  junceum    Padus  avium  toxumları 

20.Xl,  Laburnum  anagiroides    toxumu  isə  20.Xl  tarixdə  müxtəlif  dərinliklərdə  (  3,5,8  sm) 

əkilmişdir. Payızda əkilmiş toxumlardan ən tez spartium junceum və laburnum anagiroides, 

Padus  avium  (3sm)  əkilmiş  toxumların  cücərtiləri  görünür  (10.lV).  Celtis  glabrata    18.V,  

Pyracantha    coccinea  23.V,  tarixində,  Buplerum  fruticosum,  Crataegus  orientalis  28.lV,  bu 

tarixkərdən cücərtiləri torpaqdan çıxır. Ümumiyyətlə, öyrənilən növlərdə ən tez (10.lV-28.lV)  

3 sm əkilmiş toxumlardan, ən gec isə (18.V-23.V) (5 sm) əkilmiş toxumlardan əmələ gələn 

cücərtilər torpaqdan çıxırlar. Dərinlik artdıqca cücərtilərin torpaqdan çıxması gecikir. Payızda 

əkilmiş  toxumlardan  əmələ  gələn  cücərtilər  Spartium  junceum  145-150  gün,  padus  avium  

150-157 gün, Laburnum anagiroides  160-170 gün, Buplerum  fruticosum  isə 170- 174 gün, 



Pyracantha  coccinea,  və  Crataegus  orientalis    170-174  gün  sonra  torpaqdan  çıxır. 

Cücərtilərin  torpaqdan  çıxmasının  davametmə  müddəti  Spartium  junceum    37-41,  Padus 



avium 35-43, Laburnum anagiroides 26-37, Celtis glabrata 38-44, Buplerum fruticosum 23-

30,  Pyracantha  coccinea  28-  39,  Crataegus  orientalis  37-  41  gün  davam  edir.  Cücərtilərin 

torpaqdan  çıxması  ən  çox  Celtis  glabrata  (38-44  gün),  ən  az  Buplerum  fruticosum  (23-30 

gün) davam edir (cədvəl 1).  



AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild 

 

 



Payızda  əkilmiş  Spartium  junceum  toxumların  90-95%.  Padus  avium    80-85%, 

Laburnum  anagiroides    70-75%,  Celtis  glabrata    90-95%,  Buplerum  fruticosum  80-90  %, 

Pyracantha  coccinea  85-  90  %,    Crataegus  orientalis  60-70  %-i  cücərmişdir.  Göründüyü 

kimi,  ən  çox  çıxış  verən  Celtis  glabrata  (90-95%),  ən  az  Crataegus  orientalis  (60-70  %) 

olmuşdur. Toxumların basdırılma dərinliyini artdıqca çıxış faizinin azaldığı müşahidə olunur. 

 

Cədvəl 1 



Öyrənilən növlərin Abşeron şəraitində payızda müxtəlif dərinlikdə əkilmiş toxumların 

torpaqdan cücərməsinin  göstəriciləri 

Öyrənilən 

növlər 


 Toxumların                

 yığıldığı yer 

Səpin 

Səpilən 


toxumları

sayı, 



ədədlə 

 Toxumların                   

cücərmə 

vaxtı 


Cücərtilər

ini  sayı, 

ədədlə 

Cücərmə, 



  %-lə 

 Dərinlik, 

  sm 

vaxtı 


Spartium 

junceum L. 

Bakı, 


Mərkəzi 

Nəbatat 


bağı 

20.Xl 



100 

10.lV-


2323.lV 

98 


98 

20.Xl 



100 

19.lV-28.V 

95 

95 


20.Xl 


100 

23.lV-26.V 

48 

48 


Padus 

avium Mill. 

 



20.Xl 

100 


25.lV-2.Vl 

95 


95 

20.Xl 



100 

 30.lV-5.Vl 

79 

79 


20.Xl 


100 

2.V -24.Vl 

47 

47 


Laburnum 

anagiroide

Medik. 

 



20.Xl 



100 

8.lV-20.V 

100 

100 


20.Xl 


100 

20.lV-28.V 

87 

87 


20.Xl 


100 

5.V-22.Vl 

46 

46 


Celtis 

glabrata 

Stev.ex 


Panch. 

 



20.Xl 

100 


15.lV-30V 

100 


100 

30.Xl 



100 

23.lV-7.Vl 

75 

75 


30.Xl 


100 

10.V-29.Vl 

49 

49 


Buplerum 

fruticosum 

L. 

 



30.Xl 



100 

12.lV-29.V 

100 

100 


30.Xl 


100 

20.lV-8.Vi 

69 

69 


30.Xl 


100 

 10.V-   

 119.1919.Vl 

43 


44 

Pyracantha 

cccinea 

M.Roem 

 



30.Xl 



100 

9.lV-22.V 

100 

100 


30.Xl 


100 

26.lV-7.Vl 

80 

80 


30.Xl 


100 

7.V-16.Vl 

23 

23 


Crataegus 

orientalis 

Pall.ex 


Bieb. 

 



30.Xl 

100 


9.lV-25.V 

60 


60 

30.Xl 



100 

18.lV-5.Vl 

62 

62 


30.Xl 


100 

11.V-23.Vl 

42 

42 


 

Yazda müxtəlif dərinliyə əkilmiş toxumlardan ən tez (1.V) Spartium junceum  (3 sm) 

əkilmiş toxumların cücərtiləri görünür (cədvəl 2).  3 gün sonra Padus avium 20-24 gün sonra 

isə Laburnum anagiroides  və  Celtis glabrata 3 sm dərinliyə əkilmiş toxumların cücərtiləri 

torpaqdan çıxırlar. Toxumların basdırılma dərinliyi artdıqca payız əkinində olduğu kimi  yaz 

əkinində də cücərtilərin torpaqdan çıxması gecikir. Torpaqdan ən tez (1.V-25.V) çıxan 3 sm-

ə, ən gec çıxan isə  (7.V.-31)  5 sm-əkilmiş toxumların cücərtiləri olmuşdur. Yazda əkilmiş 

toxumların  cücərtiləri  Spartium  junceum  37-43  gün  ,  Padus  avium    40-46  gün,  Laburnum 



anagiroides  57-66  gün,  Celtis  glabrata  61-67  gün,  Buplerum  fruticosum    44-50  gün, 

Pyracantha coccinea 38- 47  gün sonra torpaqdan çıxırlar. 

AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild 

 

 



Payız  əkinini  yaz  əkini  ilə  müqayisə  etdikdə  görərik  ki,  yazda  əkilmiş  toxumlar 

payızda  əkilmiş  toxumlara  nisbətən  az  çıxış  vermişlər.  Spartium  junceum  yazda  əkilmiş 

toxumlar  payızda  əkilmiş  toxumlara  nisbəyən  28-36  %,  Padus  avium  24-32%,  Laburnum 

anagiroides  8-28%  az  cücərmişdir.  Yazda  əkilmiş  toxumlardan  əmələ  gələn  cücərtilərin 

torpaqdan  çıxdıxı  dövürdə  havanın  və  torpağın  temperaturunun  yüksək  olması  cücərtilərin 

torpaqdan  çıxmasını  intensivləşdirir.  Yaz  əkinində  cücərtilərin  çıxış  faizinin  payız  əkininə 

nisbətən  azalması  yaza  saxlanmış  toxumların  keyfiyyətinin  aşağı  düşməsi  və  cücərtilərin 

torpaqdan çıxdığı dövrdə temperaturun nisbətən yüksək olması ilə izah oluna bilər. 

 Cədvəl 2 

Öyrənilə növlərin Abşeron şəraitində yazda müxtəlif dərinlikdə əkilmiş bəzi ağac və kol 

bitkilərin toxumlarının  torpaqdan cücərməsinin göstəriciləri. 

Öyrənilən 

növlər 


Toxumları

n  yığıldığı 

yer 

Səpin 


Səpilən toxum 

-ların 


sayı, 

ədəd-lə 


Toxumların 

cücərmə vaxtı 

Cücərtilə

rini  sayı, 

ədədlə 

Cücərmə   



(%-lə) 

 

dərin-



lik 

sm, 


vaxtı 

Spartium 

junceum L 

Bakı 


  20.llll 

100 

1.V-30.V 



90 

90 


20.lll 


100 

4.V-2.Vl 

72 

72 


Padus 

avium Mill. 

Bakı 


20.lll 


100 

8.V-27.Vl 

45 

45 


20.lll 


100 

4.V-30.V 

70 

70 


Laburnum 

anagiroide

Medik. 

Bakı 



20.lll 



100 

12.V- 3.Vl 

75 

75 


20.lll 


100 

20.V-9.Vl 

46 

46 


Celtis 

glabrata 

Stev.ex 


Planch. 

Bakı 


20.lll 


100 

3.V-27.V 

93 

93 


20.lll 


100 

12.V-7.Vl 

66 

66 


Buplerum 

fruticosum 

L. 

Bakı 



20.lll 



100 

17.V-23.Vl 

44 

44 


20.lll 


100 

3.V-27.V 

88 

88 


Pyracantha 

Coccinea 

M.Roem  

Bakı 



20.lll 



100 

8.V-7.Vl 

67 

67 


20.lll 


100 

18.V-27.Vl 

43 

43 


Crataegus 

orientalis 

Pall.ex 


Bieb. 

Bakı 


20.lll 


100 

3.V-29.V 

84 

84 


20.lll 


100 

11.V-7.Vl 

66 

66 


        

Tədqiq  olunan  bu  bitkilərin  toxumları  payızda  noyabrın  II  yarısında  və  lll  yarısında 

əkdikdə ( 92-96-78-80 %) cücərmə faizi daha çox olur. Öyrənilən bu növlərin toxumlarından 

əmələ  gəlmiş  cücərtilərin  torpaqdan  çıxmasına  ongünlüklər  üzrə  nəzər  saldıqda  görürük  ki, 



Spartium  junceum  və  Padus  avium  aprelin  II  ongünlüyündə  temperaturun  (ongünlüyün  orta 

temperaturu) 15,2

0

 C, Laburnum anagiroides  və Celtis glabrata isə mayın III ongünlüyündə 



temperaturun 20,9

C olduğu vaxt torpaqdan çıxmağa başlayır. Cücərtilərin torpaqdan intesiv 



(kütləvi) çıxması spartium junceum və padus avium mayın I ongünlüyünün II yarısına  qədər 

(temperaturun 17,4-18,2

C olduğu vaxt) davam edir. 



Aparılan tədqiqatların nəticəsi olaraq  Aralıqdənizi florasına aid olan 7 növ  ağac və 

kol bitkiləri Mərkəzi Nəbatat Bağında toxumların  səpilmə vağtı  oktyabr və noyabr aylarında 

, optimal səpin dərinliyi 3 sm-olmuşdur. İntroduksiya olunmuş Aralıqdənizi florasına aid olan  

7  növ  ağac  və  kol  bitkiləri    toxumla  çoxaldılmasının  öyrənilməsi  Abşeronun  yaşayış 



AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild 

 

 



məntəqələrində  yaşıllıqların  salınması  və  abadlaşdırılma  işlərində  istifadə  edilməsinə  imkan 

verir. 


                                           

ƏDƏBIYYAT 

 

1.  Агамиров  У.М.  Новые    древесные  породы  для  озеленения  Апшерона.  Баку.  Элм, 

1977,117с. 

2.      Некрасов  В.И.  Основы  семеноведения  древесных    растений  при  интродукции  М., 

Наука, 1973, 120 с.     

3.   Некрасов  В. И.  Предпосевная     обработка     семян     лесных     древесных    пород 

пониженными температурами. М., Наука, 1980, 107 с.                         

4.   Фирсова М.К. Методы исследования и оценки качества семян. М., Сельхозгиз, 1965, 

375 с. 

5.    Звиргизд  А. В. Предварительная   схема   подготовки   посева   семян. Бюлл. ГБС  



АН СССР, 1967, вып. 65, с. 18-23  

6.    Методические  указания по семеноведение интродуцентов ГБС АН СССР.М., 1980, 

63 С. 

                



 

РЕЗЮМЕ 

ОСОБЕННОСТИ РАЗМНОЖЕНИЯ НЕКОТОРЫХ ДРЕВЕСНО-

КУСТАРНИКОВЫХ РАСТЕНИЙ ИНТРОДУЦИРОВАННЫХ НА АБШЕРОН 

 

Алиев Е.Я. 



Центральный Ботанический Сад 

 

В  статье  изучены  особенности  семенного  размножения  интродуцированных  в 



Центральный  Ботанический  Сад  некоторых  древесных  кустарниковых  растений.  

Выявлено  время,    глубина  и  норма  посева  семян.  Приводятся  рекомендации  по 

использованию и обогащению их в озеленении.   

 

Ключевые 



слова: 

Флора 


средиземноморья, 

интродукция, 

древесно-

кустарниковых растении,  размножение 

 

 

 



SUMMARY 

REPRODUCTION FEATURES OF SOME TREES AND SHRUBS INTRODUCED IN 

ABSHERON 

 

Aliyev E.Y. 



Central Botany Garden 

 

Reproduction features  of some tree shrubs in  the Central  Botany Garden  have been studied.  



Time,  depth  and  rate  of  seed  sowing  have  been  ascertained.  Recommendations  on  their  use 

and abundance in landscape gardening are provided.  



 

Key words: Mediteranian flora, introduction, tree shrubs, propogation   

 

 

 



AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild 

 

 



UOT: 582. 734. 

 

ABŞERONA INTRODUKSIYA OLUNMUŞ BƏZI ALMA (MALUS MILL.

NÖVLƏRININ PERSPEKTIVLIYININ QIYMƏTLƏNDIRILMƏSI 

 

Ərəbzadə A.Ə. 



AMEA Mərkəzi Nəbatat Bağı  

 E-mail:  arabzade1@rambler.ru 

 

Məqalədə AMEA Mərkəzi Nəbatat Bağına introduksiya olunmuş bəzi alma növlərinin 

həyati  qabiliyyətlərinin  göstəriciləri  qeyd  olunmuş  və  perspektivliyi  qiymətləndirilmişdir. 

Tədqiqatlar  18  növ  alma  bitkisi  üzərində  aparılmışdır.  Qiymətləndirmədə  8  göstəricidən 

istifadə  olunmuş  və  nəticədə  məlum  olmuşdur  ki,  bu  növlərin  əksəriyyəti  perspektivli  olub 

yaşıllaşdırmada və xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələrində istifadə oluna bilər.  

 

Açar sözlər: Malus, quraqlığa davamlılıq, soyuğadavamlılıq, introduksiya, fenologiya, 



qiymətləndirmə 

 

 

İntroduksiya  olunmuş  bitkilərin  perspektivliyinin  öyrənilməsi  vacib  məsələlərdən 

biridir. İntroduksiya olunmuş ağac bitkilərinin qiymətləndirməsinin nəticəsini ancaq taksonlar 

inkişafın  generativ  fazasına  çatdıqdan  sonra  vermək  olar.  Müxtəlif  coğrafi  ərazilərdən  və 

ekoloji  mühitlərdən  gətirilmiş  növlərin  həyat  qabiliyyəti  göstəricilərinin  müqayisəsi  böyük 

elmi  və  təcrübi  əhəmiyyətə  malikdir.  İşlənmiş  materiallar  həmçinin  introduksiya  olunmuş 

bitkilərin mədəni areallarının genişlənməsini proqnozlaşdırır [7].  

Yeni  torpaq-iqlim  şəraitinə  introduksiya  olunmuş  bitkilərin  perspektivliyi  onların 

həyati  qabiliyyətindən,  yeni  mühit  şəraitinə  necə  uyğunlaşmasından  asılıdır.  Həyati 

qabiliyyəti  isə  öz  növbəsində  mövsümi  və  ontogenetik  dövrlərdən  asılıdır.  Bitkilərin  yeni 

şəraitdə böyümə və inkişafı onların torpaq və iqlim şəraitinə dözümlülüyü ilə sıx əlaqədardır. 

Orqanizmə uyğun gəlməyən yeni mühit şəraiti özünü müxtəlif cür büruzə verir. Normadan az 

və  ya  çox  dərəcədə  kənaraçıxmalar  onların  yeni  introduksiya  şəraitində  praktiki  olaraq  nə 

dərəcədə  istifadə  oluna  bilmələri  barədə  fikir  söyləməyə  əsas  verir.  Tərəfimizdən  Abşeron 

şəraitinə  introduksiya  olunmuş  alma  növlərinin  perspektivliyi  müəyyən  edilmişdir.  Tədqiq 

olunan alma növlərinin Abşeron şəraitinə introduksiyasının perspektivliyi bizə qədər heç kim 

tərəfindən  öyrənilmədiyi  üçün  bu  məsələnin  həlli  zəruridir.  Bunu  nəzərə  alaraq  AMEA 

Mərkəzi  Nəbatat  Bağına  introduksiya  olunmuş  bəzi  alma  növlərinin  Abşeronun  quru  iqlim 

şəraitində həyati qabilliyyətlərinin göstəriciləri aşkarlanmışdır. 

 

MATERIAL VƏ METODIKA 

Tədqiqatlar  2009-2012-ci  illərdə  AMEA  Mərkəzi  Nəbatat  Bağına  introduksiya 

olunmuş  18  növ  alma  bitkisi  üzərində  aparılmışdır.  AMEA  Mərkəzi  Nəbatat  Bağının  alma 

kolleksiyasına  daxil  olan  növlərin  əksəriyyəti  müxtəlif  illərdə  Ü.M.Ağamirov  və 

K.M.Quliyev tərəfindən introduksiya edilmişdir. Tədqiq olunan növlər əsasən Şərqi Asiya (M. 

prunifolia  (Wild.) Borkh. (gavalıyarpaq alma və ya çin a), M. spectabilis (Ait.) Borkh. (gözəl 

a),  M.  mandshurica  (Maxim.)  Kom.  (mancuriya  a.),  M.  hupehensis  Pammp.  (hubey  a.),  M. 



halliana  Koehne.  (holl  a.),  M.  sargentii  Rehd.  (sarjent  a.),  M.  Micromalus    Max. 

(kiçikmeyvəli  a.),  M.  floribunda    Sieb.  (çoxçiçəkləyən  a.)  M.  prattii  Hemsl.  (pratti  a.),  M. 



zumi  Mats. (zumi a.), M. baccata L. (giləmeyvəli a. və ya sibir alması.), M. cerasifera Spash. 

(albalımeyvəli a.), M. pumila (alçaq a.), M. purpurea (Barbier.) Rehder. (qırmızı a.)  Orta 

Asiya  (M.  hissarica    S.  kudr.  (hissar  a.),  M.  kirghisorum  Al.et  An.  Thead  (qırğız  a.),  M. 


AMEA Botanika İnstitutunun elmi əsərləri, 2012- ci il, XXXII cild 

 

 



niedzwetzkyana  Dieck.  (qırmızıyarpaq  və  ya  nedzvetski  alması),  M.  sieversii  (Ledeb.) 

M.J.Roem. (qızılı a.). florasındandır [3, 5]. 

 Bitkilərin  perspektivliyi  haqqında  məlumatlar  bir  çox  tədqiqatçıların  əsərlərində  öz 

əksini  tapmışdır.  R.İ.Lapin  və  S.V.Sidneyeva  tərəfindən  ilk  dəfə  təklif  olunan  metodika 

bitkilərin  həyati  qabiliyyətlərinin  ədəd  göstəriciləri  ilə  tam  və  inteqral  qiymətləndirilməsinə 

imkan  verir.  Qiymətləndirmədə  8  göstəricidən  istifadə  olunmuşdur.  Bura  təcrübi  bitkilərin 

ümumi halını xarakterizə edən və bununla yanaşı mövsümi inkişaf zamanı olan sistemli vizual 

görüntülər  daxil  edilmişdir  [7].  Təklif  olunan  metodikada  quraqlığa  davamlılıq  həyati 

qabiliyyətləri  göstəriciləri  sırasına  daxil  edilməmişdir.  Buna  görədə  tədqiqat  işində 

E.O.İsgəndərov [8] tərəfindən modifikasiya edilmiş üsuldan istifadə edilmişdir. Məlumdur ki, 

guraqlığa davamlılıq Abşeron şəraitində bitkilərə təsir edən əsas amillərdəndir. Bunu nəzərə 

alaraq  “quraqlığa  davamlılıq”  şkalaya  əlavə  olunmuş  və  daha  yüksək  balla  (20) 

qiymətləndirilmişdir [8].  

Bitkilərin mövsümi inkişafında çoxillik tədqiqatların materiallarından istifadə etməklə 

həyat  qabiliyyəti  göstəricilərinin  orta  qiyməti  çıxarılmışdır.  Orta  qiymətə  əsasən  isə 

introduksiya  olunmuş  bitkilərin  perspektivliyi  müəyyən  olunmuşdur.  Bitkilərin 

soyuğadavamlılıq  xüsusiyyətlərini  qiymətləndirmək  üçün  də  modifikasiya  edilmiş 

metodikadan istifadə edilmişdir. [8]. 

 


Yüklə 7,48 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   64




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin