Dəyişən cərəyan

• Fakültə: İnformasiya və Telekommunikasiya texnologiyaları
• Kurs: 2
• Qrup: 612a1
• Müəllim: Sadıqlı Bəhruz
• Tələbə: Namazov Sərxan

Dəyişən cərəyan

Maykl Faradey
Dəyişən cərəyan – zamandan asılı olaraq naqildəki cərəyanın həm qiyməti, həm də istiqaməti periodik dəyişən cərəyan. Praktikada daha geniş istifadə olunan dəyişən cərəyanın alınması 1831-ci ildə ingilis alimi Maykl Faradeyin kəşf etdiyi elektromaqnit induksiya qanununa əsaslanır.

Davamı

Sabit cərəyan Dəyişən cərəyan
Pulsasiyalanmış cərəyan
Əsassız olaraq dəyişən cərəyan
Zaman keçdikcə həm qiymətcə, həm də istiqamətcə dəyişən cərəyana dəyişən cərəyan deyilir. Ümumi halda müxtəlif növ impuls, kvaziperiodik, periodik cərəyanlar dəyişən cərəyanlara aid edilir. Ən sadə halda dəyişən cərəyan zamana görə periodik qanunla dəyişir.

Rezistor, induktivlik və tutum olan dövrədəki qərarlaşmış məcburi elektromaqnit rəqslərinə həmin dövrədə axan dəyişən cərəyan kimi baxmaq olar. Elektrik siqnalının dövrədə yayılma müddəti , burada - elektrik dövrəsinin uzunluğu, c- işıq sürətidir)

cərəyan şiddətinin ani qiymətinin dəyişmə müddətindən kişik olarsa cərəyanın qiyməti dövrənin istənilən yerində eyni hesab oluna bilər. Başqa sözlə cərəyanı bu halda kvazistasionar hesab etmək olar. Kvazistasionar cərəyanların ani qiymətləri üçün Om qanunu və Kirxhof qaydaları ödənilir.


• Dəyişən cərəyan – zamandan asılı olaraq naqildəki cərəyanın həm qiyməti, həm də istiqaməti periodik dəyişən cərəyan. Praktikada daha geniş istifadə olunan dəyişən cərəyanın alınması 1831-ci ildə ingilis alimi Maykl Faradeyin kəşf etdiyi elektromaqnit induksiya qanununa əsaslanır.

• Alternativ gərginlik zamana görə həm böyüklükdə, həm də polaritedə dəyişən hər hansı bir gərginlikdir. Gərginlik müntəzəm, proqnozlaşdırıla bilən şəkildə dəyişə bilər və ya gərginlik zamana görə qeyri-müntəzəm, təkrarlanmayan şəkildə dəyişə bilər. Hər iki halda gərginlik alternativ gərginlik hesab edilir. Aşağıdakı rəqəm zamana görə müntəzəm olaraq dəyişən alternativ gərginliyi göstərir.

• Alternativ cərəyan həm böyüklükdə, həm də istiqamətdə dəyişən hər hansı bir cərəyandır. Alternativ gərginliklərdə olduğu kimi, dəyişmə sürəti və ya dalğa forması ilə bağlı heç bir məhdudiyyət yoxdur. Alternativ cərəyan sadəcə olaraq zamanla miqyasını və istiqamətini dəyişən cərəyandır.
• Alternativ cərəyanlar və gərginliklər elektrik enerjisini paylamaq üçün geniş istifadə olunur. Bununla belə, alternativ gərginliklərin və cərəyanların istifadəsi elektrik enerjisinin paylanmasından xeyli kənara çıxır. Bütün elektron rabitə sistemləri, elektron kompüterlər və elektron cihaz sistemləri alternativ cərəyanlar və gərginliklər, eləcə də birbaşa gərginliklər və cərəyanlar tələb edir. Alternativ gərginliklər və cərəyanlar digər cihazları idarə etmək üçün elektrik enerjisi təmin edərkən, AC ("AC" qeydi ya alternativ gərginliyi, ya da cərəyanı və ya hər ikisini ifadə etmək üçün ümumi istifadədir) adətən enerji şirkətləri tərəfindən idarə olunan nəhəng alternatorlar (AC generatorları) tərəfindən istehsal olunur. Elektron cihazlar həmçinin AC gərginlikləri və cərəyanlarını inkişaf etdirmək üçün istifadə edilə bilər. Bu halda, dəyişən gərginliklərin və cərəyanların mənbəyi osilator adlanan dövrədir. Osilator DC-ni AC-yə çevirən elektron dövrədir.

Dəyişən cərəyan hasil edən qurğulara dəyişən cərəyan generatorları deyilir. Bu generatorlarda mexaniki hərəkətin enerjisi elektrik cərəyanının enerjisinə çevrilir və iş prinsipi elektromaqnit induksiya hadisəsinə əsaslanır. Dəyişən cərəyan generatorlarında e.h.q. 1) sabit maqnit sahəsində sarğacın fırladılması və ya 2) sargacı tərpənməz saxlayıb maqnit sahəsini fırlatmaqla əldə edilir.
Dövrə hissəsinin uclarına dəyişən
u = U0 cosωt
Cərəyan oxu adlandırılan ixtiyari seçilmiş ox üzərində başlanğıc O nöqtəsi götürək və başlanğıcı bu nöqtədə yerləşən, modulu cərəyanın amplituduna 𝐼𝑚 bərabər olan və nöqtə ətrafında 𝜔 bucaq sürəti ilə fırlanan vektor təsəvvür edək.
Onda bu vektorun cərəyan oxu üzrə proyeksiyası dəyişən cərəyanın ani qiymətinə bərabər olar