Iv bo 'lim. Ja ho n xo'jaligida o 't is h iq tis o d iy o ti m a m lakatlari

---

IV BO 'LIM .JA HO N XO'JALIGIDA O 'T IS H IQ TIS O D IY O TI M A M LAKATLARI
13.1.1-rasm.
O'tish davrining maqsadi, tamoyillari va shartlari
Iqtisodiy islohotlarning
O'tish davrining
Bozor munosabatlari­
klassik tamoyillari
maqsadi
ni rivojlantirish uchun
zaruriy shartlar
1. Makroiqtisodiy barqa- 
rorlikni ta’minlash.
Tovar va xizmatlar 
bozorini rivojlantirish,
• barqaror siyosiy
2. Narxlarni erkinlashti­
rish.
erkin narxlarni shakl­
lantirish, moliya bozori­
rejimni o'rnatish;
• xo'jalik yuritishning
3. Xususiy mulkni shakl­
lantirish.
ni shakllantirish, meh­
nat bozorini yara­
bozor mexanrzmini 
rivojlantirish va tako-
4. Davlat mulkini xususiy­
lashtirish.
tish va tartibga solish, 
samarali bandlikni ta'-
millashtirish;
• qulay investitsiya
5. Ochiq iqtisodiyotni 
shakllantirish.
minlash.
muhitini yaratish 
orqali xorijiy investi­
6. Davlatning iqtisodiyot­
ga bevosita aralashu- 
vini cheklash.
tsiyalarni jalb etish 
va ulardan samarali 
foydalanish;
• faol tashqi savdo 
siyosatini olib borish;
• iqtisodiy rivojlanish­
ning innovatsion 
yo'lini rag'batlanti- 
rish.
Bozor iqtisodiyotiga o'tishda davlatning vazifalari
1. Mulk huquqi va tuzilayotgan xo'jalik shartnomalarini amalga oshirish imkoniyatlarini ta’min­
lash va himoyalash.
2. Monopoliyaga qarshi qonunchilik orqali bozorlarda raqobatga ko'maklashish.
3. Oqilona soliq va pul-kredit siyosatini yuritish.
4. Aholi ijtimoiy himoya tizimini rivojdantirish.
5. Infratuzilma tarmoqlarining rivojlanishiga yordam berish.
M S hY e m a m la k a tla r id a g i iq tiso d iy h o la t s ik lik y o k i q isq a m u d d a tli p a s a y ish
b o i m a s d a n , u z o q m u d d a tli c h u q u r in q iro z n a tija si ed i. R e ja li iq tiso d iy o tg a a s o s ­
la n g a n m a m la k a tla r d a iq tiso d iy in q iro z te x n o lo g ik ta ra q q iy o t, iq tiso d iy s a m a ra ­
d o rlik , e k o lo g iy a , a h o lin in g tu rm u s h d a ra ja sig a jid d iy ta ’sir o ‘tk a z d i va sa lb iy oqi- 
b a tla rg a o lib keldi.
1 9 8 0 - 1 9 9 0 - y illa r d a S h a r q iy Y e v ro p a m a m l a k a t l a r i d a g i siy o s iy v o q e a la r
v a S S S R , C h e x o slo v a k iy a , Y u g o sla v iy a n in g p a rc h a la n ib k e tish id a n k e y in V arsha- 
v a h a rb iy sh a rtn o m a si b a rb o d b o id i. O ‘z a ro iq tiso d iy y o rd a m k e n g a sh i o ‘z fao liy a­
tin i to ‘xtatdi. Y e v ro p an in g m a rk a z i va sh a rq id a jo y la sh g a n m a m la k a tla r e rk in bo zo r 
m u n o sa b a tla rig a aso sla n g a n iq tiso d iy o tn i sh a k lla n tirish g a k irish d ila r.
J a h o n iq tiso d iy o tid a o ‘tish d a v ri iq tiso d iy o ti b ir x o ‘ja l i k y u r itis h tiz im in in g
b o sh q a si b ila n a lm a s h is h h o la tin i ifo d a e ta d i. B u ja ra y o n n isb a ta n u z o q d a v rn i 
o ‘z ic h ig a o la d i. 0 ‘tish d a v ri iq tiso d iy o ti m a m la k a tla r id a d a v la t b a rq a ro rla s h ti- 
rish ja r a y o n la rin i k u c h a y tiris h g a , m illiy ish la b c h iq a ris h n in g r a q o b a tb a rd o s h li­
g in i o sh irish g a , y a n g i x o ‘j a lik y u ritis h n in g b o z o r tiz im in i a m a lg a o sh irish n i yen- 
g illa s h tiris h g a h a ra k a t q ila d i. S h a rq iy Y ev ro p a m a m la k a tla ri iq tiso d iy o ti tash q i 
b o z o rg a b e v o s ita b o g i i q b o i g a n l i g i sa b a b li o ‘z m a h s u lo tla r in i ja h o n b o z o rid a
198

---