Kusurluluk ve kusurluluğu etkileyen haller the culpability and the reasons that affect culpability



Yüklə 199,98 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/3
tarix07.03.2017
ölçüsü199,98 Kb.
#10605
  1   2   3

KUSURLULUK VE KUSURLULUĞU 

ETKİLEYEN HALLER

THE CULPABILITY AND 

THE REASONS THAT AFFECT CULPABILITY

Selami TURABİ

*

Özet: Kusur veya kusurluluk, işlenen fiille ilgili olarak failin so-

rumlu  tutulup  tutulmayacağı  konusundaki  değer  yargıları  şeklinde 

tanımlanmaktadır. Kusurluluğu etkileyen hallerin varlığı halinde kişi 

suç teşkil eden eylemden ya hiç sorumlu tutulmamakta ya da sorum-

luluğu azalmaktadır. Bu çalışmada kusurluluk ve kusurluluğu etkile-

yen haller ile ilgili ayrıntılı açıklamalar yer almaktadır. 

Anahtar Kelimeler: Kusur,  Kusurluluk,  Kusurluluğu  etkileyen 

Haller, Kusurluluğu Azaltan Haller, Ceza Sorumluluğu, Ceza Sorum-

luluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler.

Abstract: Culpa or culpability can be defined as standards of 

judgments  about  an  offender’s  liability  of  a  performed  activity. 

When there are reasons that affect culpability, the offender can have 

a reduced liability or can be excluded from liability. In this study, cul-

pability and the reasons that affect culpability are analyzed in detail. 

Keywords: Culpa, Culpability, the Reasons that affect Culpabi-

lity, Criminal liability, the Causes that reduce culpability, the Causes 

which Reduce or Remove Liability, 

Giriş

Ceza kanunumuzun 1. kitap, 2. kısım, 2. bölümünün başlığı; “Ceza 



Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler” olarak düzenlenmiştir. 

Söz konusu bölüm toplam 11 maddeden oluşmaktadır. Bunlar sırasıy-

la, Kanunun Hükmü ve Amirin Emri (TCK m. 24), Meşru Savunma ve 

Zorunluluk Hali (TCK m. 25), Hakkın Kullanılması ve İlgilinin Rızası 



1

 

*  Dr., Anayasa Mahkemesi Raportörü. 



Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller

268

(TCK m. 26), Sınırın Aşılması (TCK m .27), Cebir ve Şiddet, Korkutma 

ve Tehdit (TCK m. 28), Haksız Tahrik (TCK m. 29), Hata (TCK m. 30), 

Yaş Küçüklüğü (TCK m. 31), Akıl Hastalığı(TCK m. 32) Sağır ve Dil-

sizlik (TCK m. 33), Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde 

Etkisinde Olma (TCK m. 34) dır.

Yukarda  belirtilen  ceza  sorumluluğunu  kaldıran  veya  azaltan 

nedenler başlığı altında iki ayrı konu bulunmaktadır. Bunlardan bi-

rincisi; kusurluluk ve Kusurluluğu etkileyen haller, ikincisi; hukuka 

uygunluk sebepleridir. 

Kusur  veya  kusurluluk,  işlenen  fiille  ilgili  olarak  failin  sorumlu 

tutulup  tutulmayacağı  konusundaki  değer  yargıları  şeklinde  tanım-

lanmaktadır. Kusur yeteneği ise failin işlediği fiilin hukukî anlam ve 

sonuçlarını algılama veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlen-

dirmeyle ilgili bir durumdur. 

Hukuka uygunluk sebepleri ise; ceza kanunu tarafından yasakla-

nan bir fiil, yine ceza kanununun özel bir hükmü veya diğer kanunlar-

da yer alan başka bir düzenleme ile meşru sayılıp cezalandırılmıyor-

sa bu duruma hukuka uygunluk sebepleri denilmektedir

1

. 5237 sayılı 



Kanun’da hukuka uygunluk sebepleri; Kanun hükmünü (görevi) yeri-

ne getirme (TCK.m.24/1), meşru savunma (TCK.m.25), hakkın kulla-

nılması (TCK.m.26/1) ve ilgilinin rızası (TCK.m.26/2) olarak dört ana 

grupta toplanmıştır. 

Ceza  Sorumluluğunu  Kaldıran  veya  Azaltan  Nedenler  başlığı 

altında düzenlenen kimi kurumların hukuki nitelikleri tartışmalıdır. 

Bu durumu ceza kanunumuz madde gerekçesinde kabul etmektedir. 

Ancak  konuların  sonuçlarını  dikkate  alarak  tüm  konuları  bu  başlık 

1  KUNTER,  Nurullah;  Suçun  Kanuni  Unsurları  Nazariyesi,  İstanbul  1949,  s.108.; 

DÖNMEZER, Sulhi - ERMAN, Sahir; Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Genel Kı-

sım, 12. Bası, İstanbul 1997, C.II, n.665.; ARTUK, Emin; Suç Genel Teorisi, in: Ceza 

Hukuku El Kitabı, İstanbul 1989, s.207.; EREM, Faruk - DANIŞMAN, Ahmet - AR-

TUK, Mehmet Emin; Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 1997, s.549.; ALA-

CAKAPTAN, Uğur; Suçun Unsurları, Ankara 1970,s.84.; BAYRAKTAR, Köksal; 

Ceza Kanunundaki Hukuka Uygunluk Nedenleri, in: Ceza Hukuku Günleri, 70. 

yılında Türk Ceza Kanunu-Genel Hükümler-(26-27 Mart 1997-İstanbul) İstanbul 

1998, s.68.; SOYASLAN, Doğan; Ceza Hukuku Özel Hükümler, Genişletilmiş 3. 

Baskı, Ankara 1999, s.350.; OKTAR, Salih; Ceza Kanunu Dışındaki Hukuka Uy-

gunluk Sebepleri, in: Ceza Hukuku Günleri, 70.Yılında Türk Ceza Kanunu-Genel 

Hükümler-(İstanbul 26-27 Mart 1997) İstanbul 1998,, s.75.



TBB Dergisi 2012 (101) 

 

Selami TURABİ



269

altında toplamayı uygun gördüğünü açıkça ifade etmektedir. Bölüm 

başlığı tüm görüşleri kapsam içerisine almayı hedeflemiş olsa bile bu 

konudaki tartışmaların tam olarak bittiği söylenemez. Örneğin; bazı 

ülke kanunları zorunluluk hâlini bir hukuka uygunluk nedeni değil, 

sorumluluğu  ortadan  kaldıran  bir  neden  olarak  kabul  etmektedir. 

Aynı  şekilde,  yetkili  merciin  emrinin  yerine  getirilmesini,  genellikle 

bir hukuka uygunluk nedeni olduğu kabul edilirken; bazı görüşler, bu 

durumda hukuka aykırı ve fakat bağlayıcı emrin bulunduğunu ve do-

layısıyla, sorumluluğu ortadan kaldıran bir neden olduğunu ileri sür-

mektedirler. Keza, doktrin ve uygulamamızda “suça etki eden neden” 

olarak  ifade  edilen  haksız  tahrik,  sorumluluğu  azaltan  sebep  olarak 

değerlendirilmektedir. 

Biz bu çalışmamızda hukuka uygunluk sebeplerini konu dışında 

tutarak sadece ceza kanunumuz açısından kusurluluk ve kusurluluğu 

etkileyen haller üzerinde duracağız. Bu sebeple “Kusurluluk ve Kusur-



luluğu Etkileyen Haller” isimli makalemiz iki bölümden oluşmaktadır. 

İlk bölümde kusur ve kusurluluk kavramı üzerinde durduk. İkinci bö-

lümde ise kusurluluğu etkileyen halleri tek tek inceledik.

I-  KUSUR VE KUSURLULUK KAVRAMI

Kusur veya kusurluluk kavramı 5237 sayılı TCK tarafından tam 

olarak tarif edilmemiştir

2

. Öğretide; Dönmezer-Erman



3

“manevi unsur 



cephesinden bakıldığında, failin kusurundan bahsediliyorsa fiil cephesinden 

de  fiilin  kusurluluğundan  söz  etmek  gerekir”  şeklinde,  Öztürk-Erdem-

Özbek


4

;  fiilin,  isnat  kabiliyeti  bulunan  bir  kimse  tarafından  bilerek 

ve isteyerek ve fakat en azından bilerek yapılması, Artuk-Gökcen-Ye-

2  Cezalandırılabilmede kusurun gerekliliği hakkında bkz.: HIRSCH, Hans Joachim; 

Kusur ilkesi ve Ceza Hukukundaki Fonksiyonu, , in: Türk Ceza Kanunu Tasa-

rısı  İçin  Müzakereler  (Dıskussıonsbeıtrage  Zum  Entwurf  Des  Türkıschen  Straf-

gesetzbuchs),  (çev.Dr.Yener  ÜNVER),  Konya  1998,  s.124.;  Kusur  ilkesi  ve  ceza 

hukukundaki  Fonksiyonu  için  bkz.:  HIRSCH,  s.297.  Ayrıca  kusurla  ilgili  bkz. 

İÇEL,Kayıhan-A.Hakan EVİK; İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2007, 

s.169.; VİDAL VİDAL, Georges-MAGNOL, Josephe; Ceza Hukuku, Ankara 1946, 

(çev.Şinasi Z.DEVRİN),, s.124 vd.

3  DÖNMEZER - ERMAN, C.II, n.904.

4  ÖZTÜRK, Bahri - ERDEM, Mustafa Ruhan - ÖZBEK, Veli Özer; Uygulamalı Ceza 

Hukuku ve Emniyet Tedbirleri Hukuku, 5.bası, Ankara 2001, s.246.


Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller

270

nidünya ve Özgenç

5

; işlenen fiil nedeniyle kişideki iradenin oluşum 



şartlarının tespiti ve bu tespite istinaden gerçekleştirdiği eylem dola-

yısıyla failin şahsen cezalandırılması gerekip gerekmediği hususun-

daki  değer  yargısı,  Centel-Zafer-Çakmut

6

;  failin  eylemini  (hareket  ile 

neticeyi) kasten veya taksirle gerçekleştirmek, İçel-Evik



7

, failin psişik 

faaliyeti ile sonuç arasındaki ilişki, Koca

8

failin işlediği fiil nedeniyle 

kınanabilmesi, fiilin faile kişisel olarak da isnat edilebilmesi, Özbek



9

Failin hukuka uygun hareket edebilme imkânına sahip olduğu halde, 

hukuka aykırı bir davranışı seçmiş ve gerçekleştirmiş olması nedeniy-

le bu fiilin ona yüklenebilmesi ve kınanabilmesi şeklinde tarif ettikleri 

görülmektedir

10

.



Doktrinde, sorumluluk ve kusurluluk kavramlarının birbiri yerine 

kullanıldığı  görülmektedir.  Dönmezer-Erman,  kusurluluk  kavramını, 

sorumluluk  olarak  algılayıp,  sorumluluğu  da  kasttan  doğan  sorum-

luluk ve taksirden doğan sorumluluk olarak iki kategoride inceledik-

lerini görüyoruz

11

Artuk-Gökcen-Yenidünya ve Özgenç ise kusur veya 



kusurluluk başlığı altında bu kavramları yukarıdaki gibi tanımladık-

ları, 5237 sayılı TCK’da yer alan ceza sorumluluğunu kaldıran veya 

azaltan nedenler başlığı yerine, hukuka uygunluk nedenlerini, hukuka 

aykırılık unsuru içerisinde değerlendirip sair halleri de kusurluluğu 

etkileyen haller olarak inceledikleri görülmektedir

12



Kusurluluk kapsamı içerisine kastı ve taksiri dahil eden teoriler 

genel olarak incelendiğinde, failin hareketi istemesi temeli üzerine ku-

ruldukları anlaşılmaktadır

13



5  ARTUK, Mehmet Emin - GÖKCEN, Ahmet - YENİDÜNYA, A.Caner; 5237 Sayılı 

Yeni TCK.’ya göre Hazırlanmış Ceza Hukuku Genel Hükümler I, Yeniden Göz-

den Geçirilmiş 2. Bası, Ankara 2006, s.617 ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Kanunu 

Gazi Şerhi (Genel Hükümler), Ankara, 2005, s.245 vd.

6  CENTEL, Nur – ZAFER, Hamide – ÇAKMUT, Özlem; Türk Ceza Hukukuna Gi-

riş, Dördüncü Bası, İstanbul, 2006, s.342.

7  İÇEL-EVİK, s.167.

8  KOCA, Mahmut; YTCK’da Hukuka Uygunluk Sebepleri, Ceza hukuku Dergisi, 

(CHD), Y.1, S.1, s.119.

9  ÖZBEK, Veli Özer; CMK İzmir Şerhi, Ankara 2005, s.274. 

10  Konuyla ilgili teori ve görüşler için bkz.:EREM, Faruk; Ümanist Doktrin Açısın-

dan Türk Ceza Hukuku, Onüçüncü Baskı, Ankara 1995, C.1, s.487 vd.; VİDAL-

MAGNOL, s.124.

11  DÖNMEZER-ERMAN, C.2, n.917, s.256.

12  ARTUK-GÖKCEN-YENİDÜNYA, s.622.; ÖZGENÇ, Gazi Şerhi, s.247 vd.

13  DÖNMEZER-ERMAN, C.2, n.904 vd., s.241.



TBB Dergisi 2012 (101) 

 

Selami TURABİ



271

İsnat yeteneği ile kusur yeteneği kavramlarının aynı anlama gele-

cek şekilde kullanıldığını görmekteyiz

14

. Doktrinde; Dönmezer-Erman



15

isnat yeteneği kavramını, fiilin bir kimsenin üzerine atılabilmesi, ona 



yüklenebilmesi için failde bulunması gereken nitelikler bütünü, Erem-

Danışman-Artuk

16

,  isnat  yeteneğini,  bir  fiilin  bir  insana  mal  edilerek 

onun sorumlu sayılabilmesi için bulunması zaruri unsurlar topluluğu, 

Yüce



17

 ise isnat yeteneğini, hak ile haksızlığı ayırabilme ve buna göre 

davranabilme yeteneği, Artuk-Gökcen-Yenidünya



18

, Hakeri

19

, Artuk

20

ise 

kusur  yeteneği  tabirini  kullanarak,  failin  doğruyu  yanlıştan,  haklıyı 

haksızdan ayırabilme (idrak kabiliyeti) ve buna göre davranabilme ye-

teneğine sahip olmak şeklinde tanımladıkları görülmektedir

21



Kanaatimizce; kusur yeteneği, failin işlediği fiilin hukukî anlam ve 



sonuçlarını algılama veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendir-

meyle ilgili iken, isnat yeteneği ise daha geniş manada fiilin bir insana 

atfedilebilmesi veya onun fiil nedeniyle sorumlu veya sorumsuz sayı-

labilmesi için bulunması gereken unsurlar olarak tanımlamayı uygun 

buluyoruz. Kısaca İsnat yeteneğinin kusurluluktan önce geldiği, bir in-

sana önce suç isnadının yapılabileceği ve ondan sonra failin kusurunun 

varlığı veya yokluğu incelenmesine geçilebileceği görüşündeyiz.

II-  KUSURLULUĞU ETKİLEYEN HALLERİN

HUKUKUMUZDAKİ YERİ

Ceza kanunumuzun 1. kitap, 2. kısım, 2. bölümünün başlığı; “Ceza 



Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler” olarak düzenlenmiştir. 

14  ARTUK-GÖKCEN-YENİDÜNYA,  s.618.;  ÖZGENÇ,  Gazi  Şerhi,  s.246  vd.; 

ÖZTÜRK-ERDEM-ÖZBEK, s.247.; HAKERİ, Ceza Hukuku, Ankara 2007, s.200.

15  DÖNMEZER-ERMAN,  C.2,  n.845,  s.178.;  benzer  görüş  için  bkz.  GÖLCÜKLÜ, 

Feyyaz; Ceza Hukuku Dersleri, (ders notları) Ankara 1981, s.78.

16  EREM - DANIŞMAN - ARTUK, s.438.

17  YÜCE, Turhan Tufan; Ceza Hukuku Dersleri, Manisa 1982, s.306.

18  ARTUK-GÖKCEN-YENİDÜNYA, s.618.

19  HAKERİ, s.200.

20  ARTUK, Mehmet Emin; Ceza Kanununun Suç Siyaseti Bilimi Açısından Değer-

lendirilmesi, CHD Ceza Hukuku Dergisi, Ankara 2006, s.13.

21  PISAPIA, isnat yeteneği kavramı yerine “mesuliyet (sorumluluk) yüklenme ka-

biliyeti kavramını kullandığını görmekteyiz. Tanım ve detaylı bilgi için bkz. PI-

SAPIA, Gıan Domenıco; İtalyan Ceza Hukuku Müesseseleri, Padova 1965 (çev.

Dr.Atıf AKGÜÇ), s.27.


Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller

272

Söz konusu bölüm toplam 11 maddeden oluşmaktadır. Bunlar sırasıy-

la, Kanunun Hükmü ve Amirin Emri (TCK m. 24), Meşru Savunma ve 

Zorunluluk Hali (TCK m. 25), Hakkın Kullanılması ve İlgilinin Rızası 

(TCK m. 26), Sınırın Aşılması (TCK m .27), Cebir ve Şiddet, Korkutma 

ve Tehdit (TCK m. 28), Haksız Tahrik (TCK m. 29), Hata (TCK m. 30), 

Yaş Küçüklüğü (TCK m. 31), Akıl Hastalığı(TCK m. 32) Sağır ve Dil-

sizlik (TCK m. 33), Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde 

Etkisinde Olma (TCK m. 34) dır.

Yukarda  belirtilen  ceza  sorumluluğunu  kaldıran  veya  azaltan 

nedenler başlığı altında iki ayrı konu bulunmaktadır. Bunlardan bi-

rincisi; kusurluluk ve Kusurluluğu etkileyen haller, ikincisi; hukuka 

uygunluk sebepleridir. 

Kusurluluğu etkileyen haller; 

1-  Hukuka uygunluk sebeplerinde sınırın aşılması (TCK.m.27), 

2-  Yaş küçüklüğü (TCK.m.31), 

3-  Akıl hastalığı (TCK.m.32), 

4-  Sağır ve dilsizlik (TCK.m.33), 

5-  Geçici nedenler, alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma 

(TCK.m.34), 

6-  Cebir ve tehdit dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilen-

mesi (TCK.m.28), 

7-  Mücbir sebep, kaza ve tesadüf, zorunluluk hali dolayısıyla ki-

şinin irade yeteneğinin etkilenmesi (TCK.m.25/2), 

8-  Hukuka  aykırı  fakat  bağlayıcı  emrin  yerine  getirilmesi 

(TCK.24.m.2/4), 

9-  Haksız tahrik (TCK.m. 29), ve 

10-  Çeşitli hata halleri (TCK.30/3-4) olarak belirtilmektedir

22



22  ARTUK-GÖKCEN-YENİDÜNYA, s.623.; ÖZGENÇ, Gazi Şerhi, s.257. Vidal-Mag-



nol, konuyu kusurluluğu etkileyen haller şeklinde değil de, “İsnat Kabiliyetini (ce-

zai mesuliyeti) ve suçluluğu (cezai ehliyeti) kaldıran veya azaltan sebepler” olarak bah-

setmiştir. Detaylı bilgi için bkz. VİDAL-MAGNOL, s.148vd.; İtalyan yazar Pısapıa 

ise, “mesuliyet kabiliyetini kaldıran sebepler” şeklinde konuyu incelemiştir. Detaylı 

bilgi için bkz. PISAPIA, s.27.



TBB Dergisi 2012 (101) 

 

Selami TURABİ



273

Hukuka uygunluk sebepleri; 

1-  Kanun hükmünü (görevi) yerine getirme (TCK.m.24/1), 

2-  Meşru savunma (TCK.m.25), 

3-  Hakkın kullanılması (TCK.m.26/1) ve 

4-  İlgilinin  rızası  (TCK.m.26/2)  olarak  dört  ana  grupta  toplan-

mıştır. 

Yeni Türk Ceza Kanununda (YTCK), hukuki nitelikleri birbirin-

den son derece farklı hukuka uygunluk sebepleri ile kusurluluk ve ku-

surluğu etkileyen haller aynı başlık altında toplanmıştır. Ceza Kanu-

nunun yapımı çalışmalarında kimi akademisyenler bölüm başlığının 

“Hukuka Uygunluk Nedenler ve Kusurluluğu Etkileyen Nedenler” olarak 

iki kısım halinde düzenlenmesi talep etmişlerse de bu husus komis-

yon tarafından kabul edilmemiştir. Ancak bölüm başlığının “Ceza So-

rumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler” olması içerisinde yer alan 

kusurluluğu etkileyen hallerin olmadığı anlamına gelmemektedir. Biz 

de bu makalemizde bu konuya dikkat çekerek yalnızca kusurluluğu 

etkileyen halleri incelemek istedik. 



III- HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERİ İLE KUSURLUĞU

ETKİLEYEN HALLER ARASINDAKİ AYRIMIN ÖNEMİ

Hukuka uygunluk sebepleri; Ceza Kanunu tarafından yasaklanan 

bir fiil, yine Ceza Kanunu’nun özel bir hükmü veya diğer kanunlarda 

yer alan başka bir düzenleme ile meşru sayılıp cezalandırılmıyorsa bu 

duruma “hukuka uygunluk sebepleri” denilmektedir. 

Kusur  veya  kusurluluk,  işlenen  fiille  ilgili  olarak  failin  sorumlu 

tutulup  tutulmayacağı  konusundaki  değer  yargıları  şeklinde  tanım-

lanmaktadır.  Kusurluluğu  etkileyen  hallerin  varlığı  halinde  kişi  suç 

teşkil eden eylemden ya hiç sorumlu tutulmamakta ya da sorumlulu-

ğu azalmaktadır. 

Hukuka uygunluk sebepleri ile kusurluluğu etkileyen haller ara-

sında yapılacak bir ayrım, her şeyden önce yasa hazırlanırken belli bir 

suç teorisinden hareket edilip edilmediğinin tespiti bakımından önem-


Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller

274

lidir


23

. 5237 sayılı TCK, 765 sayılı TCK ile karşılaştırıldığında birçok 

maddesi  bakımından  çok  büyük  değişiklikleri  beraberinde  getirdiği 

gözlemlenmektedir. Yasanın özellikle Hata (TCK m. 30), İştirak (TCK 

m. 37-41) ile ilgili maddeleri ve yaptırımlar sistematiği yakından ince-

lendiğinde  bu  değişiklikleri  sadece  madde  bazlı  değişiklikler  olarak 

değerlendirme imkânı yoktur. Yasanın bu maddeleri takip edilen suç 

teorisi  bakımından  ciddi  bir  felsefe  değişikliğine  işaret  etmektedir. 

Özellikle  “haksızlık”  teriminin  suç  teorisindeki  sistematik  anlamıyla 

beraber kanun metninde kullanılıyor olmasını bu değişimin doğrudan 

bir yansıması olarak görmek mümkündür

24



Yasa koyucunun yasanın genelinde de esas aldığı suç teorisi ba-

kımından Alman hukukuna paralel bir seyir izlediği gözlemlenmek-

tedir. Ancak bugün için Alman hukuk çevrelerinde hukuka uygunluk 

sebepleri ile kusurluluğu kaldıran sebeplerin birbirinden tıpkı hukuka 

aykırılık  ve  kusurluluk  gibi  keskin  bir  şekilde  ayrılması  gerektiğine 

ilişkin görüşler ileri sürülmektedir. Hatta bizatihi Alman ceza huku-

kunun  bugünkü  suç  genel  teorisi  anlayışının  temelinin  bu  olduğu 

söylenilebilir

25

. Böylesine bir ayrımın gerekliliğine ilişkin görüşler her 



şeyden önce kurumların dayanmış olduğu felsefi noktaların farklılı-

ğından  hareket  etmektedir.  Bu  bağlamda  ulaşılan  pratik  sonuçlarda 

farklılık arz etmektedir

26

.



Yasa koyucunun yukarıda belirtilen maddelerde haksızlığı ve ku-

surluluğu birbirinden ayıran farklı bir suç teorisi anlayışından hareket 

ettiği iddia edilse de, 5237 sayılı Kanun’un hazırlık çalışmalarını yürü-

ten Adalet Komisyonunun Raporu’nda

27

; bu maddelerin hukuki nite-



liklerinin tartışmalı olduğu belirtilmiş, öğretide ileri sürülen görüşler 

açısından bağlayıcı olmamak için bölümde söz konusu edilen hukuki 

23 

Kusurluluğu  ortadan  kaldıran  sebeplerle  hukuka  uygunluk  sebepleri  arasında 



yapılacak ayrımla ilgili olarak geniş açıklama için bkz.: 

KEÇECİOĞLU Elvan; Ku-

surluluğu Ortadan Kaldıran Sebeplerle Hukuka Uygunluk Sebepleri Arasındaki 

Ayrımın TCK’nın Uygulanması Bakımından Pratik Sonuçları, TBB Dergisi, Sayı 

87, 2010.

24  KEÇECİOĞLU, s. 300.

25  KOCA, Mahmut - ÜZÜLMEZ, İlhan; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Anka-

ra 2008, s.117.

26  KEÇECİOĞLU, s.300.

27  Detaylı  açıklamalar  için  bkz.  08.03.2004  tarih  1/593  esas  ve  60  karar  numaralı 

Adalet Komisyonu Raporu.


TBB Dergisi 2012 (101) 

 

Selami TURABİ



275

kurumların salt hukuki sonucu göz önünde bulundurulmak suretiyle 

bir  başlıklandırmaya  gidildiği  belirtilmiştir

28

.Ancak  madde  gerekçe-



leri  incelendiğinde  yasa  koyucunun  söz  konusu  maddelerin  hukuki 

nitelikleriyle ilgili olarak yorum yapmaktan kaçınmadığı gerekçelerde 

maddelerin hukuki nitelikleriyle ilgili geniş açıklamalara yer verildiği 

görülmektedir

29

.

5237 sayılı TCK yaptırımlar bakımından da önemli değişiklikleri 



beraberinde getirmiştir. Yaptırımlar 5237 sayılı TCK’nın üçüncü kıs-

mında “Cezalar” ve “Güvenlik Tedbirleri” olarak iki başlık altında top-

lanmıştır. Kusurluluğu etkileyen haller ile hukuka uygunluk sebepleri 

arasındaki ayrımda güvenlik tedbirlerinin önemi büyüktür. Kusursuz-

luk sebebiyle kişiye ceza verilmediği hallerde fiilin tipikliği ve kişinin 

tehlikeliği devam ettiği için kişi hakkında güvenlik tedbirin uygulan-

maktadır. 

Oysa bir eylemle ilgili olarak bir hukuka uygunluk sebebi varsa bu 

durumda fiil için ceza yaptırımı öngörülmediği gibi toplum açısından 

bir tehlikelilik de olmadığı için güvenlik tedbirine ihtiyaç duyulma-

maktadır.

Yine yasa koyucunun CMK’nın 223. maddesinde bu kurumların 

hukuki niteliklerini ve bunun sonucu olan ayrımları dikkate alan bir 

tasnife gittiği gözlemlenmektedir. Bu maddede kusurluluğu ortadan 

kaldıran sebeplerle hukuka uygunluk sebepleri arasında açık bir ay-

rım yapıldığı görülmektedir. Buna göre eğer yapılan yargılama sonun-

da olayda hukuka uygunluk sebeplerinin bulunduğuna dair bir yargı-

ya varılacak olursa beraat kararı verilecektir. Eğer hukuka uygunluk 

sebepleri değil de kişi hakkında kusurluluğu ortadan kaldıran sebep-

lerden birisinin bulunduğuna ilişkin bir yargıya varılacak olursa veri-

lecek karar bu sefer ceza verilmesine yer olmadığına ilişkin bir karar 

olacaktır. Yasa koyucunun burada artık hukuka uygunluk sebepleri ve 

kusurluluğu ortadan kaldıran sebepler arasında açık bir ayrıma gittiği 

gözlemlenmektedir.

28  Eleştiriler için bkz. ÖZBEK, “TCK İzmir Şerhi”, s.274. 

29 


Söz konusu bölüm hazırlanırken Komisyona danışmanlık yapan akademisyenle-

rin, bölümün Hukuka Uygunluk Nedenleri ve Kusurluluğu Etkileyen Nedenler 

olarak iki kısım halinde düzenlenmesi talebi komisyon tarafından kabul edilme-

miştir. ÖZGENÇ, “Gazi Şerhi”, s. 251.



Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller

Yüklə 199,98 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin