Mövzu-10. Texnogen yanğınlar şəraitində həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi

Mövzu-10. Texnogen yanğınlar şəraitində həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi [4, 5, 12, 17, 22, 24, 34, 36, 44, 49, 54].

Təhlükəli vəziyyət yaradan texnogen yanğınların qısa xarakteristikası. Yanma prosesi. Yanğınların qrupları. Tələbələrin təhsil ixtisasları ilə əlaqəli yaranan yanğın­ların səbəbləri. Texnogen yanğın zonaları. Yanğının təhlükəli amilləri. Yanğın təhlükəsizliyinin əsasları. Yanğınların qarşısının alınması və ona qarşı mübarizə sistemi. Yanğının söndürülməsi üsulları, qaydaları və vasitə­ləri. Yanğınsöndürmə texnikasının qeyri-stasionar vasitə­lə­ri. İstehsalat şəraitində yanğın təhlükəsinin qarşısının alın­­­­ması tədbirləri. Yanğın vaxtı təhlükəsiz davranış qaydaları.

Təhlükəli vəziyyət yaradan texnogen yanğınların qısa xarakteristikası. Məlumdur ki, yanğın qəflətən (çox sürətlə, bir anda) baş verən hadisədir, bu vaxt məhdud və qeyri-məh­dud məkanda böyük miqdarda enerjinin ayrılması ilə müşayiət olunan maddənin çevri­lməsinin qısamüddətli prosesi yaranır, maddi dəyərlərin məhv olması ilə nəticələnir, idarə oluna bil­məyən, insan həyatı üçün təhlükəli yanma prosesidir.

Yanğın təhlükəsi günbəgün artır. Belə ki, dünyada hər 5 saniyədən bir yanğın hadisəsi qeydə alınır. Bir ildə onların sayı 5.5 milyondan çox olur. Hər il dünyada yanğın nəticəsində orta hesabla 58 min insan həlak olur. Məsələn, hər il Rusiyada 300 minə yaxın yanğın qeydə alınır və bu hadisələrdə 20 minə ya­xın insan ölür, maddi ziyanlar isə milyardlarla rubla çatır. Bu göstəricilər ABŞ-dakı göstəricilərdən 3 dəfə, Yaponiyadakın­dan 3.5, İngiltərə­də­kindən 4.5 dəfə çoxdur. Ümumiyyətlə isə dünyada baş verən yanğınların 70%-ə qədəri şə­hər­lərdə, 30%-i isə kənd yerlərində baş verir.

Yanğınların əsas səbəblərinə yanğın təhlükəsizliyinin tə­ləblərinə əməl edilməməsi, yanmanın daha gec aşkar edilməsi, yanğından mühafizə xidmətlərinə vaxtında müraciət edilmə­məsi, yaşayış məntəqələrində və müxtəlif obyektlərdə rabitə əlaqələrinin olmaması, əl altda olan yanğınsöndürmə vasitə­lə­rindən istifadə etmək bacarığının, su mənbələrinin və su eh­ti­yat­larının olmaması və s. amillər aiddir. Yanğınların digər səbəb­lərinə isə, istehsa­lat­da, tikintidə və sənayedə çox­saylı asan alışa bilən maddə və materialların istifadə olunma­sıdır. Müasir dövr­də isteh­salat şəraitinin artma tempi və miqyasının genişlənməsi qırılmaz formada enerji tutumlu texnologiyaların və təhlükəli maddələrin getdikcə artan istifadəsi ilə əlaqəlidir. Bu ilk növ­bədə neft-qaz kompleksinin istehsalat obyektlərinə aiddir. İs­tehsalat prosesində yüksək po­tensiallı yanğın təhlükəsi olan mürəkkəb və çox enerji sərf edən texno­logiya tətbiq edilir.