Odlar Yurdu Kolleci İstehsalat Təcrübəsi Hesabatı

Odlar Yurdu Kolleci
İstehsalat Təcrübəsi
Hesabatı
İxtisas: Marketinq
Qrup: 21 MR
Ad: Yasin
Soyad: Salahov
Mövzu: Marketinq tədqiqatları və marketinq informasiya sistemi (MİS).
Təcrübə yeri: “İqtisadiyyat, Menecment və Biznes institutu”
Təcrübə rəhbəri: B/m Yunusova Nuranə Ramiz


Bakı 2023

Plan:

1) Marketinq informasiya sisteminin əsas tərkib hissələri.
2) Marketinq tədqiqatları sistemi.
3) Marketinq tədqiqatlarının əsas mərhələri.

Hesabat
Bir sıra kompaniyalar menecerlərə istehlakçıların davranış və tərc­ihlərində baş verən dəyişiklikləri daimi olaraq izləmək imkanı verən marketinq in­for­masiya sistemlərini işləyib hazırlayır və tətbiq edirlər. İnformasiyaya sahib olmaq ən mühüm rəqabət üstünlüklərindən birinə çevrilir, belə ki, bu zaman menecment istehsal və marketinq fəaliyyəti­nin nəticələrinin yüksəldilməsi, unikal təkliflərin işlənib hazırlanması və marketinq planlarının yerinə yetirilməsi imkanı əldə edir.
Hər bir firma öz menecerlərini onlara lazım olan informasiyalarla təchiz etməlidir. Buna görə də kompaniyanın xüsusi əməkdaşları müxtəlif ranqlardan olan rəhbərlərə hansı məlumatların lazım olmasını aydınlaşdırır və marketinq informasiya sistemlərini (MİS) layihələşdirir­lər. Marketinq informasiya sistemi özünə fərdləri, avadanlıqları və mar­ketinq qərarlarının qəbulu zamanı istifadə olu­nan müntəzəm və etibarlı informasiyaların toplanması, sortlaşdırılması, təh­lili, qiymətləndirilməsi və bölüşdürülməsini daxil edir. Lazımi məlumatlar fir­ma­nın daxili hesa­bat sistemindən, marketinq müşahidələrindən, tədqiqatlardan və veri­lənlərin təhlilindən əldə edilə bilər.

Daxili hesabat sistemi

Firmanın daxili hesabat sistemi – MİS-in əsasıdır. Bu sistemdə sifa­rişlər, satışlar, qiymətlər, ehtiyatlar, debitor və kreditor borcları və s. haqqında mə­Lu­matlar əks olunur. Daxili informasiyanın təhlili marketinq üzrə menecerə pers­pek­tiv imkanları və kompaniyanın ən mühüm pro­blemlərini aşkar etməyə im­kan verir.

• 
  Sifariş–ödəniş dövrü (tsikli). Daxili hesabat sisteminin ürəyi sifa­riş-ödə­niş dövrüdür. Ticarət nümayəndələri, dilerlər və istehlak­çılar öz sifa­riş­lərini kompa-niyaya istiqamətləndirirlər. Satış şö­bəsi sifarişçilərə surətini başqa departamentlərə göndərdikləri hesab-fakturaları təqdim edirlər. Əmtəələrin daşınması, surəti kompaniyanın müxtəlif şöbələrinə təqdim edilən qaimə və ödə­niş sənədləri ilə müşayiət olunur. Müasir kom­paniyalar üçün bütün bu əməliyyatların tez və dəqiq yerinə yetirilməsi olduqca vacibdir. Getdikcə daha çox kompaniya sifariş-ödəniş tsiklinin sürətlilik, dəqiqlik və effektivlik göstəricilərinə nail olmaq məq­sədilə öz fəa­liyyətlərində verilənlərin elektron mübadiləsi (VEM) və ya İntranetdən istifadə edirlər. Məsələn, pərakəndə ticarətin nəhəngi Wall-Mart əmtəələrin nəql olun-masına və anbardakı cari ehtiyatların səviy­yəsinə kompyüter sistemləri vasitəsilə nə­zarət edir.
  
• 
  Satışlara nəzarət sistemi. Marketinq üzrə menecerlər daimi ola­raq cari satışlar barəsində məlumat almalıdırlar. Deyək ki, Wall-Martın rəh­bər­liyinə hər axşam hər bir mağazada və ümu­miyyətlə, şəbəkədə satılmış məhsulların miqdarı və kateqoriyası haqqında informasiya daxil olur ki, bunun sayəsində də elə hə­min gecə anbarların dərhal doldurulması üçün malgöndərənlərə sifarişlər göndərilir. Satış haqqında öz in­for­masiyalarını Procter & Gamble kimi iri malgöndərənlərlə bölüşən Wall-Mart sifariş olunmuş əmtəələrin gecikdirilmədən çatdırılmasına ümid bəs­ləyir.
  
• 
  Bu gün bir çox kompaniyalar informasiyanı məlumatlar bazası (müş­tə­rilər, məhsullar, heyət və s. üzrə) şəklində təşkil edirlər və iş prosesi za­manı ayrı-ayrı bazalardakı məlumatları (məlu­matları) asanlıqla bir araya gətirirlər. Müştərilər üzrə verilənlər bazası özündə hər bir müş­tərinin adını, soyadını, ünvanını, onunla bağlanan müqavilələr haqqında məlumatları, bəzən isə hətta onun haqqında demoqrafik və psixoloji xarakterli informasiyaları (məşğulliyyət növü, maraqları, fikirləri) da əks etdirir. Kompaniyanın menecerləri istənilən vaxt onlara marke­tinq proqramlarının daha dəqiq planlaşdırılmasına, istiqamət­ləndirilməsinə və nəzarət edilməsinə kömək edən həmin infor­masiyalara müraciət edə bilərlər. Bundan başqa, statistik təhlil metodundan istifadə edərək bu informasiyalardan kifayət qədər qiymətləndirilməmiş bazar seq­ment­ləri, yaranan tendensiyalar haqqında və latent (gizli) halda olan baş­qa lazımlı məlumatları «ayıra» bilərlər. Misal üçün, MCİ kompa­ni­yası müştərilərlə te­lefon danışıqlarından 1 trilyon bayt həcmində informasiyanı təh­lil etmiş və bunun köməyilə müxtəlif qrup istehlakçılar üçün yeni telefonla distansion sifarişlər planı işlənib hazırlamışdır.
  

Marketinq tədqiqatları sistemi. Marketinq üzrə menecerə çox vaxt konkret problemlərin və kompaniyanın imkanlarının öyrənilməsi üzrə marketinq tədqiqatlarının aparılması həvalə edilir. Onlardan bazarın icmalını, istehlakçı tərcihlərinin təhlilini, region üzrə satışların proqnozunu və ya reklamın effektivliyinin qiymətləndiril-məsini tələb edə bilərlər. Biz marketinq tədqiqatlarını sistematik hazırlıq və müxtəlif müa­yinə­lərin aparılması, əldə edilmiş məlumatların təhlili və nəticələrin kom­pa­niyanın qarşısında duran konkret marketinq vəzifələri formasında təqdim edilməsi kimi müəyyən edirik.
Adətən, marketinq tədqiqatlarının büdcəsi kompaniyanın satışının 1-2%-ni təşkil edir ki, bunun da böyük hissəsi ixtisaslaşmış kompaniy­aların xid­mət­lə­rinin ödənilməsinə gedir. Marketinq tədqiqatlarının apa­rılması üzrə ixti­sas­laşmış kompaniyalar üç tipə bölünür.

• 
  Avtonom firmalar. İstehlakçılar və əmtəələr haqqında informa­siyalar toplayan və emal edilmiş informasiyaları sa­tan firmalardır.
  
• 
  Müştərilərin sifarişi ilə tədqiqatlar aparan firmalar. Belə kom­pani­yaların xidmətlərinə konkret məsələlərin həlli məq­sədilə müraciət edirlər. Onlar tədqiqat layihəsinin işlənib hazırlanmasında iştirak edirlər. Tədqiqatın yerinə yetirilmə­sindən əldə edilən nəticələr isə sifarişçi kompaniyanın mülkiyyətinə keçir.
  
• 
  Dar ixtisaslaşmış firmalar. Belə kompaniyalar başqa firmalar tərə­fin­dən yerinə yetirilən tədqiqatların hər hansı hissəsini öz üzə­rilərinə götürürlər. Ən bariz nümunə, müştərilərin tapşırığı ilə sor­ğular aparılmasında ixtisaslaşmış agentlərdir.
  

Effektiv marketinq tədqiqatları özünə beş ardıcıl mərhələni daxil edir. Bu nümunəni aşağıdakı misal üzərində aydınlaşdıraq.
American Airlines aviakompaniyasının işçiləri sərni-şinlər üçün yeni xidmətləri müzakirə edirlər. Əksəriyyəti işgüzar in­sanlardan ibarət olan və aldıqları bahalı biletlərlə uçuş reysinin dəyərinin böyük hissəsini ödəyən birinci dərəcəli sərnişin­lərə aşağıdakı imkanlar təqdim edilə bilər: (1) onların 2 saatlıq akkumulyator enerjisi ilə işləmək imkanına malik portativ kompüterlərlə elektro­şəbəkəyə qoşulması; (2) web-saytlara və elektron poçtuna məh­dud girişlə İnternetə çıxış; (3) peyk televi­ziyasının 24 kanalına baxmaq imkanı; (4) hər bir sərnişin üçün onların uçuş zamanı eşitmək və görmək istədikləri musiqi və film yazılarının fərdi siyahısını tərtib etmək.
Marketinq tədqiqatları üzrə menecerə birinci dərəcəli sərnişinlərin bu xidmətləri, xüsusilə, İnternetə çıxış imkanını necə qiymətləndirdiklərini və əgər kompaniya xidmətləri pullu təqdim etsə, onların nə qədər ödəməyə hazır olduqlarını müəyyən etmək tapşırılmışdır. Bir təyyarədə İnter­­netə çıxışın qurulması 90 min doll.-a başa gəlir. Əgər birinci dərəcəli sərnişinlər Şəbəkəyə çıxış üçün 25 doll. verməyə hazırdırlarsa, bu məsrəflər nə qədər tez ödəniləcəkdir?